2018

Juist beeld van bereiden: De revival van de magistrale bereiding is hartverwarmend, maar deze moet dan wel volgens de hedendaagse inzichten gebeuren, betogen Frits Boom en Paul Le Brun. Ook de beeldvorming is daarbij van belang.
Milde ontstekingsreacties door lage dosis lipopolysaccharide: Al in relatief lage hoeveelheden verlaagt het experimenteel middel SPC5001 het LDL-cholesterol met 25%. Ook is het toedienen van een lage dosis lipopolysaccharide een veilige manier om bij gezonde vrijwilligers een kortdurende, milde ontstekingsreactie teweeg te brengen die gelijkenis vertoont met inflammatie bij atherosclerosepatiënten. Dit blijkt uit promotieonderzoek van Eveline van Poelgeest.
Niet alle interacties relevant: Het nieuwe middel naloxegol geeft nieuwe interacties. De WFG vindt de interactie met sterke CYP3A4-remmers en diltiazem relevant, maar meent dat de interacties met kinidine en rifampicine niet hoeven te leiden tot acties.
Digitale toedienlijst versterkt positie apotheker in de wijk: Thuiszorgorganisaties stoppen steeds vaker met papieren toedienlijsten en stappen over op digitale toedienregistratiesystemen. Om een wirwar aan tools te voorkomen, proberen apothekers samen met de thuiszorg één systeem te kiezen. Apothekers in Amsterdam zijn daarin bijna geslaagd: één app voor alle apotheken en thuiszorgaanbieders in de regio.
Computermodel voorspelt werkingsduur geneesmiddel: Computermodellen kunnen worden gebruikt om de effecten van één specifiek geneesmiddel te voorspellen, maar ook om meer algemene inzichten op te doen over geneesmiddeleigenschappen en hun invloed op de werking van die middelen. Dit blijkt uit onderzoek van Wilbert de Witte, die promoveerde op de analyse van het belang van dissociatiesnelheid.
Geurstof in zonnebrandmiddel meestal boosdoener allergie: Om het risico op verbranden te verkleinen, wordt deze dagen weer vlijtig gesmeerd en gesprayd met zonnebrandmiddelen. Thomas Rustemeyer, dermatoloog en hoogleraar in Amsterdam Universitair Medische Centra, geeft advies voor zonaanbidders: “Als je bang bent voor effecten van radicalen, kies dan een zonnebrandmiddel met fysiek filter.”
Eerste biological voor eczeem: Dermatologen beschikken over een nieuwe behandeloptie bij volwassenen met matig tot ernstig constitutioneel eczeem. Dupilumab kan uitkomst bieden als adequate behandeling met lokale middelen en orale immunosuppressiva faalt.
'Eczeem of niet, je moet wat van je leven maken': De natte, open plekken sloten zich, de huid versoepelde en de roodheid verdween. Sinds Dirk van der Veen zijn constitutioneel eczeem bestrijdt met twee buikinjecties dupilumab per maand heeft zijn leven een keer ten goede genomen. Hij roemt het “elegante” medicijn, en spreekt van een doorbraak.
Gebruik van azathioprine kan beter op individu toegesneden: Azathioprine, methotrexaat en mycofenolzuur worden steeds vaker off label voorgeschreven voor de behandeling van constitutioneel eczeem. Floor Garritsen onderzocht de effectiviteit en veiligheid van deze middelen op de lange termijn. “De toevoeging van allopurinol kan de behandeling met azathioprine optimaliseren.”
‘Patiënten met ernstig eczeem zien binnen paar dagen al effect’: Acne, eczeem en rosacea verdwijnen bij veel chronische patiënten binnen de kortste keren door innovatieve technologie van Micreos. Het bedrijf ontwikkelde als eerste in de wereld huidproducten met een actief endolysine, als alternatief voor antibiotica, en kreeg daarvoor een prestigieuze Europese prijs. “De volgende stap is een oncologische toepassing.”
Instructie wondbedekker op recept: Wanneer huisartsen en apothekers afspraken maken over het voorschrijven van wondbedekkers kan het assortiment in de apotheek beperkt blijven. IVM heeft een FTO-module Wondbedekkers ontwikkeld, gebaseerd op de nieuwste richtlijnen.
Huidconditie en formulering bepalen effect corticosteroïd: Het bereiken van een effectieve topicale therapie met corticosteroïden zonder serieuze bijwerkingen hangt vooral af van de formulering, de mate van uitsmeren en de huidconditie; niet van de dikte van de gesmeerde laag. Corticosteroïden classificeren volgens het WHO-model vinden de auteurs beter dan de huidige Nederlandse indeling, omdat daarin de farmaceutische vorm wordt meegenomen.
Budesonide + formoterol ‘zo nodig’: minder exacerbaties: Een behandeling met ‘zo nodig’ budesonide met formoterol bij klachten is effectiever bij patiënten met mild astma dan het gebruik van een kortwerkende beta2-agonist (SABA). De symptomen zijn beter onder controle, ook komen minder vaak exacerbaties voor.
Patiënt niet altijd bewust van fotosensitiviteit als bijwerking: Regelmatig krijgt Bijwerkingencentrum Lareb meldingen van geneesmiddelgeïnduceerde fotosensitiviteit. Zonlicht, zonnebankgebruik en lichttherapieën worden als oorzaken genoemd. Uit de meldingen blijkt dat patiënten niet altijd weten dat fotosensitiviteit ook kan ontstaan in de schaduw, achter glas, door lichttherapie en de zonnebank. Hierdoor nemen zij geen adequate voorzorgsmaatregelen.
Zalven (her)ontwikkelen door Quality by Design: Zalfformuleringen zijn veelal op empirische basis ontwikkeld. In deze formuleringen komen tegenwoordig, door sterk verbeterde analytische technieken en strengere regelgeving, belangrijke tekortkomingen aan het licht. Dit onderstreept de noodzaak tot het herontwikkelen van ‘oude’ formuleringen, constateert Ton van Heugten in zijn proefschrift.
‘Meer regie nodig bij tegengaan versnippering in de eerste lijn’: Samenwerking in de eerste lijn is noodzakelijk voor goede zorg, maar nog altijd niet vanzelfsprekend. Domein-denken en gebrek aan kennis over elkaars expertise spelen daarbij een rol, zegt Anoeska Mosterdijk, directeur van InEen. “Vertrouwen moet groeien door praktijkervaring.”
NHG actualiseert medicamenteus stappenplan diabetes-standaard: Metformine, sulfonylureumderivaten (bij voorkeur gliclazide) en insuline zijn de belangrijkste middelen bij de behandeling van type 2 diabetes. De overige bloedglucoseverlagende middelen dienen alleen op indicatie te worden voorgeschreven. Dat is een van de kernboodschappen van de herziene NHG-standaard Diabetes mellitus type 2.
Waarschuwing voor meegeven medicatieoverzicht aan ex: Als apothekers medicatie meegeven aan andere personen dan de patiënt moeten zij zorgvuldig te werk gaan, blijkt uit een uitspraak van het Regionaal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg in Den Haag. Een apotheker krijgt een waarschuwing voor het meegeven van het medicatieoverzicht aan de ex-vriendin van een patiënt.
Minder antibiotica door point of care-test: Een point of care-test voor C-reatief proteïne (CRP) in de apotheek bij patiënten met een mogelijke luchtweginfectie vermindert het aantal consulten bij de huisarts. Het gebruik van de test kan waarschijnlijk ook het aantal onnodige voorschriften voor antibiotica terugdringen.
Monitoring op afwijkende labuitslagen leidt tot interventies: Om de baxtermedicatie te bewaken heeft apotheek Soesterkwartier in Amersfoort besloten bij risicovolle geneesmiddelen periodiek een ZZ-regel uit te draaien die de apotheker eraan herinnert de medicatie te bewaken. Ook worden afwijkende labuitslagen elke twee weken gecontroleerd: dit leidt in 29% van de gevallen tot een interventie.
Samenwerking schiet tekort in de zorg voor parkinsonpatiënt: Onjuiste of tegenstrijdige informatie kan een reden zijn voor lage therapietrouw bij parkinsonpatiënten. De gespecialiseerde zorgverleners geven aan dat zij nauwere samenwerking met de apotheek erg op prijs stellen. Voorwaarde is wel dat de kennis bij het apotheekteam op orde moet zijn. Dat blijkt uit onderzoek van masterstudenten Farmacie van de Universiteit Utrecht.
Therapietrouw bij DOAC’s is beter dan men denkt: Resultaten van zeven maanden onderzoek in het Gooi en omstreken laten zien dat het gemiddelde therapietrouwpercentage bij DOAC-gebruikers bijna 100% is. Door goede, preventieve zorg te leveren kunnen apothekers de therapietrouw positief beïnvloeden, blijkt uit onderzoek waaraan vijf apotheken deelnamen.
‘Patiënten moeten informatie belangrijker vinden dan doosje’: Apothekers van de Stichting Gezondheidscentra Eindhoven willen meer als zorgverlener en medicijncoach kunnen optreden. Daarom scheiden ze zorg van logistiek, waardoor het voor de patiënt duidelijker wordt wat de apotheek te bieden heeft. “Apotheek van de toekomst? Wij steken in ieder geval onze nek uit.”
Medicatiebeoordeling gebaat bij geautomatiseerd systeem: Het gebruik van zogeheten Computerised Clinical Decision Support Systems (CCDSS) om medicatiebeoordelingen te ondersteunen, kan leiden tot een efficiëntere werkwijze en aanzienlijke tijdsbesparing. Dat concludeert Carlota Mestres Gonzalvo op basis van haar promotie-onderzoek. “Meldingen worden alleen gegenereerd als actie vereist is.”
Ook jaren na start nog dikker door antidepressiva: Behandeling met antidepressiva leidt tot een lang-durig hoger risico op gewichtstoename. Het risico op een stijging van het lichaamsgewicht met 5% of meer is vooral verhoogd in het tweede en derde jaar na starten en houdt tot zes jaar aan.
Klachten door verkeerd slikken: Meneer H (62 jaar) vertelt tijdens een CombiConsult, een medicatie-gesprek met een openbaar apotheker gekoppeld aan een controle in de huisartsenpraktijk, het gevoel te hebben dat dabigatran-capsules in de slokdarm blijven steken. Ook heeft hij last van slokdarmirritatie en spierpijn.
Open gesprek met reumapatiënt bevordert de therapietrouw: Om de therapietrouw van patiënten met reumatoïde artritis te verbeteren is het belangrijk voor zorgverleners een open gesprek met hen te voeren. Zo kunnen problemen en zorgen die de therapietrouw belemmeren gemakkelijker ter sprake komen en worden opgelost. Dit concluderen masterstudenten farmacie van de Universiteit Utrecht na interviews met zorgverleners.
Viagra op apothekersvoorschrift: Sinds dit voorjaar mogen apothekers in het Verenigd Koninkrijk Viagra Connect (50 mg sildenafil) zonder recept verkopen vanachter de toonbank. Het zou Nederland, en het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen, sieren als wij volgen, betoogt Kees Baggerman.
Streven naar hoogste standaard voor regulering geneesmiddelen: Het Europees Geneesmiddelen Agentschap (EMA) is in 1995 opgericht om ervoor te zorgen dat veilige, effectieve en goede geneesmiddelen beschikbaar en toegankelijk zijn voor patiënten in Europa. In maart 2019 verhuist het agentschap van Londen naar Amsterdam. Een reportage vanuit het hoofdkwartier in Londen.
‘Veel patiënten hebben zoveel pijn dat ze liever dood zijn’: Chinolonen zijn klassen antibiotica die voor meer dan 120 indicaties worden voorgeschreven. Ernstige bijwerkingen nopen de veiligheids-commissie van het Europees Geneesmiddelen Agentschap nu om de middelen aan een serieuze review te onderwerpen. Op een publieke hoorzitting in Londen vertellen patiënten over hun ingrijpende ervaringen. “Last van een depressie en zelfmoordneigingen.”
Twentse apothekers verenigen zich massaal in coöperatie: Bijna alle apothekers in de regio Twente hebben zich verenigd in de nieuwe Coöperatie Twentse Apothekers Organisatie UA (TAO-UA). Volgens mede-oprichter Erik Mijnhardt is één regionale organisatie voor alle apothekers bittere noodzaak om te overleven in een snel veranderende eerste lijn. “We moeten niet bang zijn onze lokale belangen los te laten.”
Effect snel en onvoorspelbaar: De Werkgroep Farmacotherapie en Geneesmiddel-informatie (WFG) vindt dat de combinatie van voriconazol met flucloxacilline moet worden vermeden. De gevolgen ervan kunnen ernstig zijn. Verhogen van de dosering voriconazol heeft in de meeste gevallen onvoldoende effect.
Dupilumab vermindert exacerbaties bij astma: Dupilumab vermindert het aantal astma-exacerbaties bij ongecontroleerd astma. De longfunctie en de astmacontrole verbeteren eveneens. Ook bij astmapatiënten die oraal prednisolon gebruiken neemt het aantal ernstige astma-exacerbaties af, terwijl de dosis corticosteroïd kon worden verminderd.
Miniziekenhuis in eigen wijk voor herstellende ouderen: Na een calamiteit kunnen kwetsbare ouderen in Amsterdam-Zuidoost in hun eigen wijk naar de Wijkkliniek, waar naast acute zorg ook aan conditie en snel herstel wordt gewerkt. Apotheker Tineke Roest van instellingsapotheek Farmadam controleert samen met een klinisch geriater de medicatie. “Nieuwe opnames reviewen we in een multidisciplinair overleg in de Wijkkliniek.”
Bijdrage aan huisartsendeel praktijkpand blijft aftrekbaar: Na een verwijzing door de Hoge Raad heeft het Hof Amsterdam uitspraak gedaan over de btw-aftrek bij de inrichting van een praktijkpand. Daarbij had de apotheker de kosten van het huisartsendeel betaald. Het Hof heeft nu bepaald dat de apotheker deze btw mocht verrekenen en dat er geen sprake was van een relatiegeschenk of misbruik.
Inbreng patiënten waardevol voor geneesmiddelbewaking: Patiëntparticipatie is van grote waarde voor farmacovigilantie. Meldingen van patiënten dragen bij aan het tijdig vinden van nieuwe bijwerkingen. Bovendien geven patiënten een nieuwe dimensie aan geneesmiddel-bewaking door te melden wat de invloed is van bijwerkingen op het dagelijks leven. Dat concludeert Leàn Rolfes in haar proefschrift.
Ouders jonge SMA-patiënten leven tussen hoop en vrees: “Een enorme tegenvaller”, noemt Daniëlle Benjamins de beslissing dat zowel haar zoon Tygo (11) als dochter Fauvé (9) niet kunnen profiteren van nusinersen, het geneesmiddel dat de progressie van hun spinale musculaire atrofie (SMA) kan stoppen. Zeker voor Fauvé is het besluit om het dure geneesmiddel niet te vergoeden, in haar ogen discutabel. “We gaan in verweer.”
Kwart oudere patiënten met diabetes overbehandeld: Gepersonaliseerde zorg voor ouderen met diabetes mellitus type 2 wordt niet goed in de praktijk gebracht. Eén op de vier ouderen wordt te intensief behandeld met bloedglucoseverlagende middelen. Zelfs als zij zijn gevallen of een hypoglykemie hebben gehad.
Gezocht: mentor voor gevluchte apothekers: Mohanad Mahli en Judi Abouraied ontvluchtten jaren geleden Syrië en willen in Nederland hun farmacieopleiding afmaken om hier als openbaar apotheker te kunnen werken. De Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF zoekt apothekers die hen als mentor terzijde willen staan. “Ik wil continu studeren, ervaringen uitwisselen en sparren.”
Vernieuwd online platform voor wetenschapsartikelen NPFO: Bijna achthonderd artikelen staan inmiddels op de nieuwe website van het Nederlands Platform voor Farmaceutisch Onderzoek: NPFO.nl. Geschreven door een gemêleerd gezelschap van student tot professor. Het nieuwe online platform, losgekoppeld van KNMP.nl, geeft de lezer een nog betere toegang tot de wetenschappelijke artikelen.
‘Praktijkonderzoek goed voor jezelf, je vak en de patiënt’: Nu de farmaceutische praktijk snel verandert en de apotheker meer en meer gaat optreden als zorgverlener, worden richtlijnen steeds belangrijker. Praktijkonderzoek is daarbij essentieel, verzekert apotheker en onderzoeker Martina Teichert. “Zo kunnen we ons farmaceutisch handelen steeds beter onderbouwen.”
Farmaceutische technologie zit onder de motorkap: Effectieve farmaceutische technologie is een onzichtbare voorwaarde voor succesvolle farmacotherapie. De toepassingen zijn verbreed van fysische chemie naar therapietrouw, doseringsgemak en drug targeting. De nieuwste technologie is de e-farmacotherapie, die centraal staat op de dertigste verjaardag van het Anselmus Colloquium.
Onvolledig ontslagrecept: zienswijzen lopen uiteen: Een deugdelijk, volledig recept verkrijgen moet uitgangspunt zijn van handelen, vinden sommige apothekers. Anderen zijn vooral geïnteresseerd in het perspectief van de patiënt. Ziedaar de uiteenlopende reacties op het ethisch dilemma (PW 23) over een ontslagrecept voor fentanylpleisters waarvan enkele bladzijden ontbraken.
Intoxicaties dagelijkse kost in OLVG-ziekenhuisapotheek: Van onvoorspelbare effecten van recreatieve middelen tot monsters van crime scenes; ziekenhuisapotheker Eric Franssen ziet het allemaal langskomen in het toxicologisch laboratorium van het OLVG. “Iedereen wil in de binnenstad van Amsterdam uit zijn dak gaan. Neem Koningsdag, dan is er voor ons altijd wat te doen.”
‘Niets zo mediageniek als een nieuwe, dodelijke drug’: De Nederlandse markt van illegale drugs wordt nauwlettend in de gaten gehouden met het Drugs Informatie en Monitoring Systeem. Niet om veilige drugs te garanderen voor gebruikers, maar om de volksgezondheid te bevorderen. Projectleider Raymond Niesink: “Lachgas en psychoactieve stoffen die nog niet onder de Opiumwet vallen, zijn nu sterk in opkomst.”
Calamiteitenvoorraad antidota uitkomst bij acute vergiftiging: Voor ziekenhuizen is het niet toegestaan om niet-geregistreerde genees-middelen op voorraad te houden als er geen patiënt is voor wie deze geneesmiddelen bestemd zijn. Bij acute vergiftigingen is dit een zeer onwenselijke situatie. De calamiteitenvoorraad van het RIVM, met ook de antisera en stralingsantidota, biedt uitkomst en wordt uitgebreid.
Schot in behandelperspectief intoxicatie groene knolamaniet: Intoxicaties met de groene knolamaniet kunnen ernstig verlopen. De medicamenteuze behandeling is op dit moment voornamelijk gebaseerd op proefdieronderzoek en casuïstiek. Ex vivo-onderzoek met humane nier- en lever-slices biedt perspectief om de behandeling te optimaliseren.
Intoxicatie: weten wat te doen: In bijna zeventig monografieën op toxicologie.org staat informatie over de behandeling van intoxicaties die apothekers in de praktijk kunnen tegenkomen. Vanuit het Informatorium wordt hiernaar gelinkt. In acute situaties kan deze informatie levensreddend zijn.
Giftig gevolg van kauwen op blaadjes laurierkers: Een tiener van 16 jaar meldt zich met zijn ouders in het ziekenhuis. Hij heeft op laurierkersbladeren uit de tuin gekauwd en zijn ouders vragen zich af of dat kwaad kan. De kinderarts herinnert zich dat laurierkers mogelijk cyanide kan bevatten en raadpleegt de ziekenhuisapotheker, die een onderzoek naar de toxiciteit van laurierkers in gang zet.
Glucokinase: oud enzym, nieuw aangrijpingspunt bij diabetes: Dorzagliatine, een activator van glucokinase, verbetert de HbA1c-waarden bij patiënten met diabetes mellitus type 2. Het middel lijkt veilig en wordt goed verdragen. Er werden geen ernstige hypoglykemiën gerapporteerd.
Staken behandeling eerste stap bij optreden methemoglobinemie: Bijwerkingencentrum Lareb ontving de afgelopen jaren 23 meldingen van methemoglobinemie, een zeldzame aandoening die wordt gekenmerkt door hoge spiegels methemoglobine in het bloed. Verschillende geneesmiddelen werden als verdacht opgegeven, waaronder dapson, lidocaïne/prilocaïne-crème en prilocaïne. Onmiddellijk stoppen met de behandeling was noodzakelijk.
Vaker overdoseringen met opioïde pijnstillers: Een opmerkelijke trend uit 2017 is de sterke toename in overdoseringen met opioïde pijnstillers, blijkt uit de jaarrapportage van het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum. Geneesmiddelen waren verantwoordelijk voor de helft van de blootstellingen aan potentieel toxische stoffen, vooral bij mensen ouder dan 18 jaar.
Gloednieuwe bereidingsunit dichtbij ziekenhuis én patiënt: De nieuwe bereidingsunit van Apotheek Haagse Ziekenhuizen opende in juni dit jaar. Stap voor stap worden nu de nieuwe ruimtes in gebruik genomen. Plant manager Willem Meulenhoff geeft een inkijk in de nieuwe faciliteit, uiteraard met haarnetje, overschoenen en stofjas aan. “We houden de verpakkingsruimte graag vrij van hondenpoep en mussenkak”.
Studenten behandelen echte patiënten: ‘nuttig en leerzaam’: Een innovatieve methode om farmacotherapieonderwijs voor geneeskundestudenten te verbeteren is de studentenpoli. Hier zorgen studententeams voor echte patiënten, waardoor zij zich verantwoordelijk en betrokken voelen én waardevolle ervaring opdoen. “De studentenpoli is haalbaar, leerzaam en nuttig”, concludeert Tim Schutte op basis van zijn promotieonderzoek.
Schizofrenie: meer mogelijk: Adjuvante therapieën bij schizofrenie verdienen meer aandacht van wetenschappers en clinici, betoogt Jan Beugelink. Hij pleit voor meer onderzoek naar deze therapieën, die voor de patiënt kunnen zorgen voor een betere kwaliteit van leven.
Semaglutide: grotere reductie HbA1c en lichaamsgewicht: Semaglutide, een GLP-1-agonist, is bij diabetes type 2 superieur aan sitagliptine, insuline glargine, exena-tide en dulaglutide wat betreft de daling van het HbA1c. Bij gebruik van semaglutide daalt het HbA1c met 1,1% tot 2,2%. Ook de gewichtsreductie is groter.
Point of care-test zorgt voor snelle interventie: De apotheker kan met een point of care-test een verdere verslechtering van de nierfunctie helpen voorkomen en de medicatieveiligheid verbeteren. Aan de hand van twee casussen die zich binnen één week voordeden in Apotheek Bennekom belichten Lieke van der Werf en Harm Geers het nut van het gebruik van deze test in de apotheek.
Vertaling verduidelijkt nieuwe norm medische gassen: De norm ‘Pijpleidingsystemen voor medische gassen NEN/ISO 7396-1’ is op 4 september gepresenteerd. Dit is de Nederlandse vertaling van de nieuwe Engelse norm uit 2016, die de norm uit 2007 vervangt. De nieuwe regels betekenen veel aanpassingen en verbeteringen op details.
Magistrale spoedrol oplossing bij acute medicatiewijziging: Een spoedrol leveren binnen vierentwintig uur is niet altijd snel genoeg. Met nieuwe software van Apotheek Voorzorg kunnen apothekers zelf in hun eigen apotheek een magistrale medicatierol op maat maken. Handmatig en zonder te hoeven investeren in een geautomatiseerd geneesmiddeldistributiesysteem.
Diabetes mellitus: preventief gebruik acetylsalicylzuur: Acetylsalicylzuur voorkomt een myocardinfarct, beroerte of TIA en vasculaire sterfte bij personen die diabetes hebben maar geen evidente cardiovascu-laire aandoening. Het veroorzaakt echter ook ernstige bloedingen. De voordelen worden daardoor grotendeels tenietgedaan.
Stroomschema voor keuze DOAC bij niet-valvulair atriumfibrilleren: De NHG-Standaard Atriumfibrilleren stelt dat directe orale anticoagulantia (DOAC’s) een gelijkwaardig alternatief zijn voor cumarinederivaten ter preventie van een cerebrovasculair accident bij niet-valvulair atrium-fibrilleren. Het is echter niet duidelijk hoe een keuze tussen de verschillende DOAC’s gemaakt moet worden. Farmaciestudent Simone Dam ontwikkelde na literatuuronderzoek daarom een speciaal stroomschema.
Furosemide als monotherapie: zelden of nooit hyponatriëmie: Lisdiuretica als monotherapie geven zelden of nooit hyponatriëmie. De beschrijving in het Farmaceutisch Kompas dat hyponatriëmie wel vaak voorkomt als bijwerking van een lisdiureticum is dan ook incorrect. De auteurs van dit artikel pleiten ervoor dat de apotheker bij medicatiebeoordelingen en medicatiebewaking kijkt naar de oorzaak van de hyponatriëmie.
Veel minder duizelig na afbouw van medicatie: De heer A is hartpatiënt, dementerend en heeft last van duizeligheids-klachten. De apotheker denkt aan dipyridamol, tamsulosine, digoxine en een te lage bloeddruk als oorzaken van de duizeligheid en adviseert dipyridamol en tamsulosine te staken en metoprolol en digoxine in dosering te verlagen.
Zorgverleners houden samen oudere op de been: Fysiotherapeuten, apothekers, huisartsen en thuiszorg in Medisch Centrum Veluwse Poort in Ede werken intensief samen om ouderen met verhoogd valrisico op te sporen. Apotheker Liesbeth van Ree verricht standaard een valrisicocheck tijdens medicatiebeoordelingen en medicatierol-evaluaties. “Er is nog veel winst te behalen.”
Hulp nodig voor artsen die zwangere met hiv bijstaan: Er is nog altijd onvoldoende kennis over de farmacokinetiek en veiligheid van antiretrovirale middelen tijdens de zwangerschap. Dit komt met name doordat het (pre)klinisch onderzoek vaak pas op gang komt na registratie van een geneesmiddel. Promovendus Stein Schalkwijk heeft samen met collega’s computermodellen gemaakt, die bijdragen aan behandeladviezen tijdens de zwangerschap.
Eén consult: klachten opgelost: Een mevrouw (69 jaar) met diabetes heeft pijn, dikke enkels en slokdarmklachten. Ook vergeet zij ’s avonds vaak haar enalapril. Dat blijkt bij een medicatiegesprek met de apotheker gekoppeld aan de diabetescontrole bij de huisarts.
Vaker cardiovasculaire bijwerkingen bij diclofenac: Gebruik van diclofenac heeft een groter cardio-vasculair risico dan paracetamol en andere NSAID’s. Er is dan ook geen bewijs om diclofenac de voorkeur te geven boven andere NSAID’s. De pijnstiller zou boven-dien niet vrij verkrijgbaar moeten zijn.
Wensen voor reumamedicatie zijn voor elke patiënt anders: Patiënten die DMARD’s gebruiken, verschillen in hun voorkeur voor reumamedicatie. Door deze voorkeur met hen te bespreken kan de behandeling hierop waar mogelijk worden afgestemd. Dit kan bevorderend zijn voor de tevredenheid met de therapie en de therapietrouw, blijkt uit een studie van de Sint Maartenskliniek en onderzoeksbureau Nivel.
Meer oog voor kosten, minder voor kwaliteit: Zorgverzekeraars gaan niet op de stoel van de beroepsbeoefenaar zitten, maar sturen wel degelijk het voorschrijf- en afleverbeleid, vooral om de kosten te beheersen. De aandacht voor kwaliteit is beperkt, hoewel er incidenteel wel mee wordt geëxperimenteerd. Dat concluderen onderzoekers van het Radboudumc op basis van interviews met betrokken partijen.
Prikkelbaredarmsyndroom is complexe systeemziekte: Een complexe systeemziekte, zo noemt maag-darm-leverarts Marten Otten het prikkel-baredarmsyndroom, omdat “het hele systeem erbij betrokken is.” Naast het maagdarmkanaal, spelen de hersenen, het immuunsysteem en het microbioom een rol. “Het klachtenpatroon is steeds anders, maar een relatie tussen buikpijn en een afwijkend ontlastingspatroon is altijd aanwezig.”
'Zoektocht uit PDS is een weg vol hobbels': Prikkelbaredarmsyndroom bracht Gonneke Nakazawa niet alleen buikkrampen, maar ook angsten, sociaal isolement en enorme vermoeidheid. Het vergde een jarenlange zoektocht, waarin het antidepressivum duloxetine een hoofdrol speelde, maar uiteindelijk krabbelde ze er weer bovenop. “Ik heb nu mijn leven zo ingericht dat rust de boventoon voert.”
Diarree bij capecitabine kan uiting zijn van ileitis: Bij het optreden van buikklachten zoals diarree en buikpijn bij gebruik van capecitabine is het goed bedacht te zijn op ileitis als bijwerking van dit geneesmiddel. Bijwerkingencentrum Lareb ontving vijf mogelijke meldingen van dergelijke bijwerkingen. De officiële productinformatie (SmPC) van capecitabine vermeldt enteritis als “soms optredende bijwerking”.
Sulfonylureumderivaat verhoogt kans hartinfarct: Overstappen van metformine naar een sulfonylureumderivaat geeft een toegenomen kans op myocardinfarct, sterfte en ernstige hypoglykemie dan metformine monotherapie. Toevoegen van een sulfonylureumderivaat verhoogt dit risico ook. Het lijkt wel veiliger metformine te blijven gebruiken na starten met een sulfonylureumderivaat.
Enzym AN-PEP knipt gluten efficiënt na aminozuur proline: Het AN-PEP-enzym breekt gluten, onder experimentele condities, zeer goed af, maar hoeveel een patiënt moet nemen om alle gluten uit een maaltijd af te breken, is onduidelijk. Hoogleraar immunologie in het LUMC Frits Koning: “Vertrouwt een patiënt het niet, dan kan hij een enzympil innemen voor het eten.”
Veiligheid van thiopurines baart IBD-patiënten zorgen: Zorgen bij patiënten over azathioprine en mercaptopurine kunnen leiden tot voortijdig staken van de behandeling. Extra voorlichting helpt deze zorgen weg te nemen, concludeert Mark Broekman. Hij onderzocht de bijwerkingen bij het gebruik van beide middelen, die de hoeksteen vormen van de behandeling van chronische inflammatoire darmziekten.
Morbide obese patiënt beter op maat bediend: De eerste doseringsadviezen voor patiënten met morbide obesitas en patiënten die bariatrische chirurgie hebben ondergaan zijn gereed. Het betreft de DOAC’s dabigatran en edoxaban. Per 1 september 2018 zijn ze beschikbaar gekomen via de G-Standaard. Deze adviezen voorzien in een behoefte van apothekers.
Nieuwe Barrett-aanpak helpt slokdarmkanker voorkomen: Onderzoekers in het Amsterdam UMC hebben een antistof ontwikkeld die in staat is bij muizen de ontwikkeling van het cilindrisch Barrett-epitheel te remmen. Uiteindelijk moet het mogelijk zijn dit epitheel ook bij mensen te genezen, wat kan leiden tot betere chemopreventie van het zeer agressieve slokdarmadenocarcinoom.
IBD-patiënten ervaren vaak infecties en huidreacties: Biologische geneesmiddelen hebben de behandeling van inflammatoire darmziekten fundamenteel veranderd. Patiënten hebben een hogere kans op klinische respons, behoud van remissie en behoeven minder corticosteroïden. Bekend is welke bijwerkingen kunnen optreden, maar we weten nog niet hoe patiënten deze ervaren.
‘Enorme berg kennis van CBG moet beter ingezet voor patiënt’: Patiëntparticipatie en begrijpelijke patiëntinformatie zijn speerpunten voor Ton de Boer, die nu ruim een jaar voorzitter is van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen. “Terecht willen patiënten betrokken worden bij geneesmiddelontwikkeling en meedenken over de eindpunten van een studie.”
Statinegebruik blijft mogelijk na verdwijnen spierklachten: Bij gebruik van statines kunnen spierklachten ontstaan. Dit kan een reden zijn voor verminderde therapietrouw of staken van de behandeling met statines. Goede begeleiding van deze patiënten is daarom van belang. Behandeling met een andere statine of andere cholesterolverlagende middelen is mogelijk zonder dat opnieuw spierklachten ontstaan.
eHealth helpt laaggeletterde medicatie veilig te gebruiken: Door gebruik te maken van eHealth kan veilig medicijngebruik van laaggeletterden worden bevorderd. De toepassingen die ingezet worden moeten wel eerst getest zijn bij deze groep en inspelen op het gebruikersprofiel en kennisniveau van de patiënt. Dit blijkt uit literatuuronderzoek van de Hogeschool Utrecht naar laaggeletterdheid, digitale vaardigheden en eHealth-ondersteuning.
Voorkom suïcide: durf het bespreekbaar te maken: Soms maken apothekers het verschil als het erom gaat suïcide te voorkomen. Heel praktisch met een innameadvies, of door als gatekeeper op tijd in te grijpen en iemand met zelfmoordgedachten door te verwijzen. Volgens psychiater Marijke Josephus Jitta is het daarbij vooral van belang uit je schaduw te stappen. “Vráág er gewoon naar.”
Patiënt overschat wachttijd: Opnieuw verschenen onlangs berichten in de media dat wachttijden van een half uur gewoon zijn in de apotheek. Dat klopt absoluut niet, verzekert onderzoeksbureau AMP. De gemiddelde wachttijd in de apotheek was in 2017 en 2018 2,6 minuten.
Apotheker krijgt waarschuwing voor fout tijdens smart filling: Omdat zij verkeerde medicatie had gekregen door een fout bij smart filling in de apotheek, spant een patiënt tegen twee apothekers een zaak aan bij het Regionaal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg in Amsterdam. Dat acht de klacht over de ene apotheker niet gegrond. De andere apotheker krijgt een waarschuwing.
Voedselallergieën te lijf met plantaardige vezels: Voedselallergieën kunnen worden behandeld met een nieuwe therapie, waarbij tegelijk een dieet verrijkt met niet-verteerbare vezels en voedings-eiwitten worden toegediend. Deze methode vermindert acute allergische symptomen in koemelk-allergische muizen. Niet-verteerbare vezels stimuleren het immuunsysteem, stelt promovenda Marlotte Vonk.
Geen laxans bij opioïd: kans op obstipatie verdubbeld: Eén op de vier patiënten die met een opioïd starten, gebruikt geen laxans. Vooral omdat de voorschrijver of de patiënt dat zelf niet nodig vindt. Patiënten die geen laxans gebruikten, ontwikkelen twee keer zo vaak obstipatie.
Patiënt moet meer profiteren van geavanceerde therapie: Om geavanceerde therapieën te kunnen inzetten voor de behandeling van patiënten met – veelal zeldzame – ziekten, dienen academische centra zich meer bewust te zijn van hun rol als productontwikkelaar. Zij moeten hun product tactischer en met een duidelijke strategie ontwikkelen, concludeert promovenda Sofieke de Wilde.
‘Farmacogenetica sluit naadloos aan bij kennis van apothekers’: Nederland loopt voorop in de wereld op het gebied van farmacogenetica. Zowel zorgverleners als patiënten zijn zich steeds meer bewust van het belang hiervan voor een optimale farmacotherapie. Een van de stuwende krachten is ziekenhuisapotheker Jesse Swen. “Dit biedt apothekers dé kans om met de patiënt in gesprek te gaan over een betere behandeling en vermindering van bijwerkingen.”
Nierfunctie op eerste recept: Nu huisartsen ook directwerkende orale anticoagulantia (DOAC’s) mogen voorschrijven, kan het nuttig zijn in een FTO afspraken te maken over goed gebruik van DOAC’s. Het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik heeft hiervoor FTO-materiaal ontwikkeld.
Praten, lobbyen, overtuigen voor kentering in medicijnontwikkeling: Het initiatief Fair Medicine, dat medical need voorop stelt bij geneesmiddelproductie, raakt op stoom. De ontwikkeling van een nieuw medicijn tegen een zeldzame nierziekte is zover dat het begin 2019 kan worden getest bij mensen. Ook geneesmiddeltekorten zijn in beeld: voor de productie van hydrocortison – essentieel bij bijnierinsufficiëntie, maar slecht leverbaar – zijn contacten gelegd met een producent. Directeur Hans Büller: “We gaan dit oplossen.”
Context gezondheidsprobleem altijd relevant bij behandeling: Om tegemoet te komen aan de opvatting dat meerdere soorten van bewijs mogelijk zijn, moet wellicht een aantal kernwaarden van het Handvest van de apotheker worden verdiept, betogen Ruud Dessing en Frits Elferink. De context van een gezondheidsprobleem is altijd relevant, de ervaring van de patiënt mag niet ontbreken.
Medicatiebeoordeling met GheOP3S-tool veelbelovend: Een medicatiebeoordeling met de GheOP3S-tool en face to face-overleg tussen apotheker en arts resulteert in minder gebruik van potentieel ongeschikte medicijnen, blijkt uit een studie van de Universiteit Gent in een Belgisch verpleeghuis. Maar de acceptatie en implementatie van voorstellen van de apotheker kan beter, concludeert Katrien Foubert, die dit jaar de PRISMA-prijs voor beste presentatie won.
Entresto heeft een beperkt effect op kwaliteit van leven: De relatief nieuwe combinatietablet sacubitril/valsartan (Entresto) voor de behandeling van hartfalen, zou de kwaliteit van leven verbeteren als aanvulling op de standaardbehandeling bij patiënten met chronisch hartfalen. Het verschil is echter klein en de klinische relevantie en extrapoleerbaarheid van de studieresultaten zijn beperkt. Het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik bestempelt de factcheck daarom als: deels waar.
Empagliflozine ook bij diabetes type 1: De SGLT-2-remmer empagliflozine verbetert de glykemische controle en verlaagt het lichaamsgewicht bij patiënten met diabetes mellitus type 1. Het aantal hypoglykemieën neemt niet toe. Bij hogere doseringen stijgt wel het risico van ketoacidose.
Pil zet leukemiecellen aan tot zelfmoord: Het nieuwe middel venetoclax in combinatie met immunotherapie is effectiever dan immunochemotherapie met minder bijwerkingen. “Genezen lukt nog niet, maar met de recent ontwikkelde behandelmethoden kan chronische lymfatische leukemie steeds vaker een chronische ziekte worden”, zegt hoogleraar Translationele Hematologie in het Amsterdam UMC Arnon Kater.
‘Brede inzet immunotherapeutica zorgde voor nieuwe dynamiek’: Jaarlijks buigt de commissie ter Beoordeling van Oncologische Middelen (cieBOM) zich over zo’n twintig nieuwe geneesmiddelen en behandelindicaties. Is sprake van een belangrijke farmacotherapeutische meerwaarde, dan volgt een positief advies dat in principe bindend is voor oncologen. “We staan nu aan de vooravond van combinaties van immunotherapie met chemotherapie.”
Gebruik TKI’s kan leiden tot milde en fatale bijwerkingen: De groep van tyrosinekinaseremmers (TKI’s) blijft zich uitbreiden met zowel nieuwe middelen als nieuwe indicaties voor middelen die al langer op de markt zijn. Het is belangrijk deze ontwikkelingen nauwkeurig te monitoren en bijwerkingen te melden, benadrukt Bijwerkingencentrum Lareb. Het centrum ontving tot dusver 420 meldingen over 799 bijwerkingen bij gebruik van TKI’s.
Protocol moet patiëntenzorg bij endocriene therapie verbeteren: Voor vrouwen met adjuvante endocriene therapie tegen borstkanker is een farmaceutisch zorgprotocol ontwikkeld. Voor een succesvolle toepassing van deze richtlijn voor apothekers is nauwe samenwerking met andere zorgverleners essentieel. Van belang is dat gebruikers van endocriene therapie eenduidig worden voorgelicht en eventuele klachten adequaat worden opgevolgd.
Mirabegron + solifenacine beter bij overactieve blaas: De combinatie mirabegron en solifenacine voor de behandeling van de symptomen van een overactieve blaas wordt goed verdragen gedurende twaalf maanden. De combinatie was effectiever dan mono-therapie met één van beide middelen.
Bewustwording nodig voor interactierisico’s oncolytica: Oncologische patiënten gebruiken vaak veel verschillende geneesmiddelen, waardoor bij bijna 60% van hen een geneesmiddelinteractie voorkomt. Voor naar schatting 4% van de kankerpatiënten zijn geneesmiddelinteracties de doodsoorzaak. Het is daarom belangrijk dat betrokken zorgverleners voldoende kennis hebben van mogelijke risico’s.

« Vorige 100 item(s) 1 3 Volgende 39 item(s) »

Navigatie

2018