2018

Miljoenen gemodificeerde cellen als levend medicijn: Een 6-jarig Amerikaans meisje met acute lymfatische leukemie was ten dode opgeschreven toen ze in 2012 als eerste kind de zogenaamde CAR-therapie onderging. Nu, zes jaar later, is ze nog steeds vrij van leukemie. Dit succesverhaal biedt nieuwe perspectieven voor uitbehandelde leukemiepatiënten, maar nog niet elke patiënt geneest.
Tekort aan assistenten: apothekers komen in actie: In veel regio’s kampen apothekers met een tekort aan apothekersassistenten. In Amsterdam, waar vacatures maandenlang openstaan, is de situatie zelfs urgent. Opleidingen en apothekers werken inmiddels samen aan oplossingen. Zo startten een ziekenhuis en een ROC in Alkmaar onlangs een ‘derde leerweg’: assistenten opleiden in 44 weken.
Injectie voor patiënt thuis: Assistenten en apothekers van de poliklinische Apotheek Poldervaart in Schiedam geven zelf subcutane injecties bij patiënten thuis. Met deze service wil apotheker Mitad Saraç het zorgaanbod verbreden. “Dat is nodig omdat steeds meer zorg verdwijnt uit de apotheek.”
Eenrichtingsverkeer maakt plaats voor echt gesprek: Goede consultvoering houdt in dat ook de patiënt bij het gesprek betrokken wordt en vragen kan stellen over zijn medicatie. Voor dat doel wordt de richtlijn Consultvoering ontwikkeld, waarvoor eerder dit jaar een praktijktoets is uitgevoerd. Apotheek de Vriendschap in Emmen past de nieuwe gesprekstechniek nu standaard toe. “Dit kwam voor ons precies op het juiste moment.”
Medicatie(lijst) meegeven aan een ander: visies verdeeld: Mag een apotheker medicatie of afleverhistorie meegeven aan een ander dan de patiënt? Biedt een volmacht uitkomst? De meningen zijn verdeeld. Apotheker Raymond Kolman zet klantvriendelijkheid voorop en mijdt liever administratieve rompslomp. Advocaten Catelijne Bach en Rik Geurts vinden dat altijd toestemming van de patiënt nodig is.
Bewaren geneesmiddelen thuis gaat vaak niet goed: Patiënten bewaren geneesmiddelen thuis vaak niet volgens de aanbevolen condities. Ook worden middelen bewaard waarvan de houdbaarheidsdatum al is verstreken. Dit kan leiden tot een afname in kwaliteit en kan van invloed zijn op de veiligheid en werkzaamheid. Patiënten, apothekers, overheid en fabrikanten moeten zich gezamenlijk inspannen om deze problematiek het hoofd te bieden, stelt Niels Vlieland.
Overtuiging patiënt valt positief te beïnvloeden: Apothekers, patiënten en zorgverzekeraars zijn relatief onbekend met het nocebo-effect, terwijl wetenschappelijk bewijs laat zien dat zeker de helft van de placebogebruikers in klinisch onderzoek last heeft van bijwerkingen. Hieraan moet dan ook extra aandacht worden geschonken bij geneesmiddelsubstitutie. “Schep een positief verwachtingspatroon.”
Uitwisselen eGFR onder de loep: Wanneer is controle van de nierfunctie noodzakelijk en welke factoren kunnen een eGFR-waarde beïnvloeden? Huisartsen en apothekers kunnen met die vragen aan de slag met de nieuwe FTO-module Chronische Nierschade.
Wees alert op overgevoeligheid voor laxantia met psyllium: Psylliumbevattende laxantia kunnen overgevoeligheidsreacties als conjunctivitis, rinitis en dyspneu veroorzaken bij mensen die gevoelig zijn voor de vezels. Indien dit niet wordt herkend, kunnen patiënten onnodig lang met dergelijke klachten blijven rondlopen. Bijwerkingencentrum Lareb ontving 103 meldingen over bijwerkingen bij gebruik van Plantago ovata.
Patiëntkenmerken sturen keus: Het in PW 38 gepubliceerde stroomschema voor keuze DOAC bij niet-valvulair atriumfibrilleren is alleen zinvol voor een zeer selecte groep patiënten, betogen Rianne van den Ham en Joris Komen. “Zij zijn niet representatief voor de meerderheid van patiënten met atriumfibrilleren.”
Duale plaatjesremming kan vaak korter duren: Na plaatsing van een drug-eluting stent na een myocardinfarct is limiteren van dubbele plaatjesremming – dual antiplatelet therapy (DAPT) – tot zes maanden niet inferieur aan twaalf maanden DAPT, als patiënten na de eerste zes maanden geen cardiovasculair event hebben gehad.
Student ontwikkelt zich tot zelfbewuste professional: Niesko Pras hield zich aan de Rijksuniversiteit Groningen tot 1 augustus intensief bezig met de optimalisering van het farmacotherapieonderwijs. Hieronder geeft hij zijn visie op heden en toekomst van deze opleiding, samen met Nynke Schuiling-Veninga die een deel van zijn taken heeft overgenomen. “Een volgende stap is verbetering van innovatief praktijkonderzoek.”
Grote verschillen in kosten onderzoek geneesmiddelen: Klinische studies voor het registreren van een geneesmiddel zijn duurder als het effect van het nieuwe middel klein is of als er al een effectief middel beschikbaar is. Onderzoeken naar nieuwe middelen met een groter klinisch voordeel kunnen wel tegen relatief lage kosten worden uitgevoerd.
‘We scheppen rust door zorg en logistiek te scheiden’: Om ruimte te creëren voor zorg hebben de vier apotheken van Pharmium Apothekers in Drachten zorg gescheiden van logistieke processen en gebundeld in een nieuwe vestiging. Apothekersassistenten in de zorgapotheken kunnen zich focussen op voorlichting en begeleiding van patiënten. “Onze apotheken zijn omgevormd tot één organisatie.”
P-gp-inductor bij digoxine: let op: De Werkgroep Farmacotherapie en Geneesmiddelinformatie (WFG) vindt dat bij toevoegen van een P-glycoproteïne (P-gp)-inductor aan digoxine het klinisch effect van digoxine moet worden gemonitord. De spiegel van digoxine kan dalen.
Twijfels bij massale omzetting naar hoge dosis vitamine D: Het massaal omzetten van patiënten met een lage dagdosering vitamine D (800 IE) naar hoge maanddoseringen (25.000-100.000 IE) voor preventie is ongewenst vanwege ernstige twijfels over de klinische effectiviteit. Toch is een verschuiving van een lage dagdosis naar een hoge maanddosis vitamine D te verwachten, omdat per 1 januari 2019 de lage dosis niet meer wordt vergoed door zorgverzekeraars.
Verlichting klachten na gesprek: Meneer M is elke dag duizelig en heeft al ruim dertig jaar diarree. Tijdens een medicatiegesprek met de apotheker blijkt dat de klachten komen door gebruik van enalapril (duizeligheid) en colchicine (diarree), die in overleg met de huisarts worden gestopt.
Combinatietherapie effectief bij abnormaal littekenweefsel: Littekenvorming is in de dermatologie onderdeel van de dagelijkse praktijk. Hoewel littekens vaak als hinderlijk worden ervaren, geldt dit nog meer voor hypertrofische littekens en keloïden. Naast de reguliere behandeling met triamcinolonacetonide (Kenacort), is een combinatietherapie met verapamil mogelijk ook effectief.
‘Bij multiple sclerose sneller en agressiever toeslaan’: Sommige MS-patiënten functioneren na dertig jaar nog steeds goed, anderen zitten binnen een paar jaar in een rolstoel. Bij de diagnose is het beloop van de ziekte moeilijk te voorspellen. MS-hoogleraar Rogier Hintzen verwacht de komende jaren betere testen, maar pleit vooral voor eerder starten met behandelen en vroeger inzetten van meer effectieve middelen.
Infuus schept weer ruimte voor ambities en dromen: Ze ervoer hoezeer multiple sclerose haar beperkte in werk, levenslust en liefde. Een maandelijks infuus natalizumab geeft Wietske Lutgendorff nu weer ruimte voor ambities en dromen, onder meer door haar creatieve bijdrage aan MS-hackatons. “Terugkijkend denk ik vaak: hoe héb ik het gered.”
Game changer in onderzoek hersenen bij Dravetsyndroom: De techniek om stamcellen te differentiëren naar hersencellen, hebben Radboudumc-onderzoekers Hans van Bokhoven en Nael Nadif Kasri goed in de vingers. Hiermee speuren ze naar het juiste geneesmiddel voor de individuele epilepsiesyndroompatiënt. “Dat we nu epilepsie bekijken was een beetje toeval.”
Neurotoxische klachten door veel te hoge concentraties vitamine B6: Gebruikers van multivitaminen lopen risico op neurotoxische verschijnselen als doof gevoel, tintelingen en spierpijn aan handen en voeten. Bijwerkingencentrum Lareb heeft hierover meer dan honderd meldingen gekregen. Grote boosdoener is een veel te hoge hoeveelheid vitamine B6 in vitaminepreparaten. Sinds 1 oktober geldt daarom een maximum van 21 milligram per dagdosering.
Parkinsonisme door gebruik geneesmiddelen onderschat: Parkinsonisme is een neurologische aandoening die verschillende oorzaken kan hebben, zoals de ziekte van Parkinson en geneesmiddelgebruik. Bijwerkingencentrum Lareb ontving tot 20 augustus 226 meldingen van parkinsonisme door het gebruik van onder meer valproïnezuur, metoclopramide, risperidon en haloperidol.
Antilichaam verlost een derde van patiënten van migraine: De eerste CGRP-blokker ter preventie van migraine is sinds kort beschikbaar. Nog drie andere komen eraan. Hoogleraar en neuroloog Michel Ferrari acht de monoklonale antilichamen “minimaal net zo effectief als de huidige preventieve middelen” maar vindt de “minder acute bijwerkingen” een belangrijk voordeel. Of ze op de lange termijn veilig zijn, moet worden uitgezocht.
Filgotinib vermindert klachten bij de ziekte van Bechterew: De selectieve Januskinase 1 (JAK1)-remmer filgotinib is effectief en veilig bij de behandeling van patiënten met actieve ziekte van Bechterew, die niet reageren op eerstelijnsbehandeling met NSAID’s.
‘Oud’ brein wijst weg naar effectievere psychofarmaca: Psychofarmaca beïnvloeden emotionele processen, geregeld door het primaire en secundaire brein. Het is daarom zinvol de effecten van bestaande en potentieel nieuwe psychofarmaca te onderzoeken in het brein van de kaakloze vis lamprei (prik) en de kikker, en de opbrengst vervolgens te vertalen naar de mens. Daarmee wint de psychofarmacotherapie aan effectiviteit, betoogt Anton Loonen.
‘Apothekers moeten actief werken aan zichtbaarheid’: Stap op patiënten en andere zorgverleners af en profileer je nadrukkelijk als medebehandelaar. Marleen van Brussel, Cleo Chung, Cindy Hoonhout en Annemiek Muuse, dit jaar toegetreden tot het bestuur van de Vereniging Jonge Apothekers (VJA), zien het zichtbaarder maken van de apotheker als een belangrijke missie. “Achterin je kantoortje blijven zitten is niet toekomstbestendig.”
Veerkracht in zorgsysteem in plaats van kwetsbaarheid: We moeten inzetten op de veerkracht en het minder kwetsbaar maken van het zorgsysteem, de resileance engineering-benadering. Incidenten moeten worden aangepakt, maar we moeten waken voor de risico-regelreflex: dat zorgverleners de hele dag bezig zijn met het voorkomen van incidenten en niet meer in staat zijn goede zorg te leveren, vindt hoogleraar Kees Kramers.
Apotheker van toekomst is vrouw: Hoewel de farmacie verder feminiseert blijft het eigendom van apotheken een mannenzaak. Ook bepalen mannen wat farmaceutische zorg is en wat die mag kosten, betoogt apotheker Sonja Keizers. Ze pleit voor meer vrouwen op topposities en een radicale keuze voor het zorgverlenerschap.
Nieuwe inzet monoklonaal antilichaam krijgt eerste plek: Het monoklonale antilichaam emicizumab voert dit jaar de Top 3 Geneesmiddelen aan, aldus opleidingsdirecteur van de master Farmacie in Leiden Mieke Mulder. Op plek twee volgt een eerste denguevaccin en als derde het antibioticum eravacycline. Haar fascinatie voor de immunologie komt daarbij mooi tot uiting. “Mijn hart ligt daar.”
‘Bottum up-initiatieven hard nodig om boel open te breken’: Duurzame farmacie betekent niet alleen groene farmacie en geneesmiddelen uit het water halen. Het betekent ook voor medicijnen zorgen die beschikbaar, betaalbaar, toegankelijk en acceptabel zijn, stelt hoogleraar Ellen Moors. Daarvoor moet het huidige systeem wel op de schop. “Het is cruciaal dat er geëxperimenteerd wordt.”
‘In de ideale wereld wil je alles recyclen: van doosje tot tablet’: Jaarlijks wordt voor tenminste € 100 miljoen aan geneesmiddelen weggegooid. Hartstikke zonde en niet duurzaam, oordeelde Charlotte Bekker en onderzocht de mogelijkheden om medicijnverspilling tegen te gaan. “Als aan een aantal kwaliteitsvoorwaarden wordt voldaan, is heruitgifte een belangrijke manier om kosten te besparen.”
Blister tot kunst verheven: Elke dag een lege blisterverpakking weggooien, vond kunstenares Suzan van Lieshout zonde van “zo’n mooi dingetje”. Dus verzamelde ze een hele set medicijnafval en maakte hiervan meerdere kunstwerken.
Milieuschade aanpakken met ingrepen in hele medicijnketen: De kringloop van microverontreinigingen zoals geneesmiddelen en resistente bacteriën via bodem, voedsel, water en lucht aanpakken, lukt alleen met maatregelen op meerdere niveaus in de medicijnketen. Vanuit die gedachte is in 2017 het project MEDUWA-Vecht(e) opgezet, een samenwerking van 27 Nederlandse en Duitse bedrijven en instellingen. “Dit eiwit wordt keurig afgebroken in het milieu, een duurzaam product dus.”
Zorgverleners onder één dak met 750 zonnepanelen: In Hoogezand-Sappemeer is een voormalige school met 6500 vierkante meter oppervlakte getransformeerd tot een duurzaam multidisciplinair zorgcentrum met meer dan twintig eerstelijnszorgverleners. Het gebouw met 35 centimeter dik geïsoleerde muren heeft geen gasaansluiting en is door de 750 zonnepanelen energieneutraal.
Kennis over metabolieten helpt waterzuivering vooruit: Geneesmiddelresiduen komen in ons water terecht, maar de waterzuivering is nog niet optimaal. Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen onderzoekt welke data er zijn en hoe deze handig voor belanghebbenden beschikbaar komen. “Waterzuiveraars kijken vooral naar grondstoffen, maar het zijn de metabolieten die uiteindelijk in het milieu terechtkomen.”
Groen licht voor schoon water: Een biosensor van E. Coli-bacteriën die blauw oplicht als er medicijnresten in water zitten en groen als het schoon is. Klinkt als toekomstmuziek, maar Utrechtse studenten komen steeds een stapje verder.
Teruggebrachte geneesmiddelen vaak geschikt voor hergebruik: Door patiënten of gezondheidszorginstellingen gedoneerde geneesmiddelen zijn vaak geschikt voor hergebruik. Indien teruggebrachte medicatie ongeschikt is, komt die meestal van patiënten. Omdat zij meer geneesmiddelen inleveren, vormen zij toch een waardevolle bron voor het hergebruiken van geneesmiddelen.
Werken aan de chemische ‘schoonheid’ van medicijnen: Romano Orru, hoogleraar synthetische en bio-organische chemie aan de VU in Amsterdam, combineert een academische nieuwsgierigheid naar complexe chemische reacties met een streven naar een duurzame productie van nieuwe geneesmiddelen. En passant werd hij ook nog eens wereldrecordhouder in de multicomponentenreacties.

« Vorige 100 item(s) 1 2

Navigatie

2018