2022

Patiënten tevreden over contact apotheek tijdens coronacrisis: Patiënten zijn tevreden over de mogelijkheden om tijdens de coronacrisis contact te hebben met het apotheekteam. Ook heeft de pandemie weinig invloed op het geneesmiddelgebruik. Dit blijkt uit vragenlijstonderzoek onder meer dan vierduizend deelnemers aan het AMP-patiëntenpanel.
Afbouwdoseringen geen zaak van rechter: Met de recente uitspraken over vergoedingen voor afbouwdoseringen bij antidepressiva is de rechter voorbijgegaan aan het belang van een hyperbolische dosisverlaging. Afbouwdoseringen horen bij de apotheker thuis, betoogt Johan van Luijn daarom, niet bij de rechter.
Tientallen fillerreacties na vaccinatie COVID-19: Bijwerkingencentrum Lareb heeft inmiddels tientallen meldingen ontvangen van fillerreacties bij drie van de vier in Nederland beschikbare COVID-19-vaccins. Meestal is het beloop kortdurend en zijn er goede behandelopties. Daarom lijkt dit geen belemmering om zich te laten vaccineren tegen COVID-19. Lareb verzamelt sinds begin 2021 meldingen van bijwerkingen van COVID-19-vaccins.
Niet over één nacht ijs: werking van middel moet overtuigend zijn aangetoond: Dexamethason en tocilizumab wel, hydroxychloroquine en remdesivir niet. Sinds het uitbreken van de coronapandemie velt de Stichting Werkgroep Antibiotica Beleid (SWAB) een oordeel over medicamenteuze behandelingen van COVID-19. Dat vraagt om grote flexibiliteit: voortdurend komen er nieuwe studies met nieuwe bewijzen, duiken nieuwe virusvarianten op en verandert de patiëntenpopulatie. “Op dit moment is niets met zekerheid te zeggen.”
Carbon footprint van inhalers kan kleiner: Een substantiële reductie van de carbon footprint kan worden behaald met transitie naar inhalatoren met low global warning potential (GWP)-drijfgas (hydrofluoroalkaan-152a).
Tapinarof reduceert de ernst van plaque psoriasis: Tapinarof 1%-crème eenmaal daags is na twaalf weken superieur aan placebo in het reduceren van de ernst van plaque psoriasis. Het gebruik leidt wel tot lokale bijwerkingen zoals folliculitis en contactdermatitis en tot hoofdpijn.
Gen- en celtherapieën: de hobbelige route van lab naar de patiënt: De eerste negentien advanced therapy medicinal products (ATMP’s) mogen inmiddels zijn toegelaten op de markt, dat neemt niet weg dat vele translationele uitdagingen hun implementatie in de gezondheidszorg en hun vergoeding bemoeilijken. Apotheker Renske ten Ham onderzocht hoe deze innovatieve geneesmiddelen zich gedragen in het (traditionele) geneesmiddelontwikkelsysteem en hoe ze efficiënt en duurzaam bij de patiënt kunnen komen.
Meer nodig om closed loop voor toedienveiligheid echt te sluiten: De ontwikkelingen rond toedienveiligheid hebben de afgelopen jaren niet stilgestaan. Op vele vlakken moeten echter nog stappen worden gezet om de closed loop echt te sluiten, betogen Michiel Duyvendak en Cornelis Smit. Doel is om door inzet van landelijke, actuele en praktische informatiebronnen en nieuwe technologieën zorgverleners in de medicatieketen zoveel mogelijk te ondersteunen, zodat ze veilig kunnen werken.
Afstemming taken cruciaal voor optimale medicatieoverdracht: Patiënten die met ontslag mogen uit het ziekenhuis moeten ervan uit kunnen gaan dat de medicatieoverdracht optimaal verloopt. Om dit te bereiken moeten alle betrokkenen binnen en buiten het ziekenhuis efficiënt samenwerken. Een evaluatie van dat proces kan daarbij zinvol zijn. Alleen zo kan de behandeling ook buiten het ziekenhuis conform de afspraken worden gehandhaafd.
Psychosociale factoren spelen rol bij m/v-verschil in ervaren van bijwerkingen: Vrouwen ervaren meer en andere bijwerkingen dan mannen. Bij 15% van de gemelde bijwerkingen voor specifieke medicijnen is mogelijk sprake van een man/vrouw-verschil, blijkt uit onderzoek van Sieta de Vries en haar collega’s. Dit kan deels worden verklaard door psychosociale verschillen tussen mannen en vrouwen. “Apothekers kunnen hiermee in hun voorlichting nog meer rekening houden.”
Doeltreffend vaccin tegen toxoplasmose nog niet in zicht: Toxoplasma gondii, of toxoplasmose, is een wereldwijd voorkomend protozoön. De algemene seroprevalentie in Nederland bedraagt 26% van de bevolking. Toch wordt T. gondii gerekend tot de zogenoemde verwaarloosde ziekten. Als gevolg van deze status verloopt de ontwikkeling van vaccins, evenals andere therapiemethoden, traag.
Effect bisfosfonaat treedt in na twaalf maanden: De time to benefit van een behandeling met bisfosfonaten om een niet-vertebrale fractuur te voorkomen bij honderd postmenopauzale vrouwen met osteoporose bedraagt ruim twaalf maanden. De effectiviteit van bisfosfonaten neemt toe bij een langere behandelingsduur.
Kunstmatige intelligentie helpt apotheker bij complexe beslissing: Kunstmatige intelligentie krijgt een steeds prominentere rol in de samenleving, ook in de zorg. Om een voorspelling te doen, een diagnose te stellen of een advies te geven zijn inmiddels meerdere opties beschikbaar. Deze kunnen ondersteuning bieden bij (complexe) beslissingen binnen de ziekenhuisapotheek en poliklinische apotheek. Behavioural artifical intelligence technology (BAIT) lijkt grote kansen te bieden.
Ook na hoger beroep mag VGZ voorwaarden stellen aan vergoeding van taperingstrips: Opnieuw mocht een rechter zich buigen over het geschil tussen zorgverzekeraar VGZ en de Vereniging Afbouwmedicatie over de vergoeding van taperingstrips. Eerder vorderde de vereniging in kort geding dat VGZ de strips zou vergoeden, zonder de voorwaarde dat de patiënt eerst de medicatie afbouwt in stappen per week. De rechtbank wees de vordering af, en nu heeft de vereniging ook bij het hof bakzeil gehaald.
Van signalen afhandelen naar patiënten behandelen: Na de digitale transformatie van de farmaceutische patiëntenzorg in het Elisabeth-Tweesteden Ziekenhuis (ETZ) in Tilburg is nu een overzicht ontwikkeld in het elektronisch patiëntendossier (EPD)-systeem, waarbij in één oogopslag duidelijk is welke farmaceutische interventies nodig zijn. Een volgende stap in het farmaceutisch behandelaarschap.
OPINIE: ‘COVID-19-vaccinatie voor gezonde kinderen tussen 5 en 11 jaar gevaarlijk en onnodig’: Het toedienen van een medicijn aan mogelijk meer dan een miljoen kinderen, zonder dat er voldoende studies zijn die de korte- en langetermijnveiligheid aantonen, is een levensgevaarlijk experiment dat moet worden gestopt. Dat betogen elf apothekers naar aanleiding van het besluit om ook kinderen van 5 tot 11 jaar te vaccineren tegen het coronavirus.
Problemen bij substitutie gliclazide: Vanwege beschikbaarheidsproblemen vindt in de apotheek en op verpleegafdelingen soms substitutie plaats van gliclazide-tabletten met gereguleerde afgifte (mga). Substitueren kan lastig zijn, zoals blijkt uit vijf meldingen die zijn binnengekomen bij Voorkomen Medicatie Incidenten (VMI).
Meer gewichtsverlies met amyline-analoog cagrilintide: Behandeling met amyline-analoog cagrilintide leidt bij mensen met overgewicht en obesitas tot een grotere afname van het lichaamsgewicht dan behandeling met placebo. De hoogste dosis geeft ook een grotere daling van het lichaamsgewicht ten opzichte van liraglutide.
Stapje vooruit in strijd tegen verwoestend leishmaniasis: Leishmaniasis is een verwoestende parasitaire ziekte die elk jaar tienduizenden levens kost. In veel regio’s van Afrika en Zuidoost-Azië worden behandelingen slecht verdragen; ze zijn invasief, pijnlijk en duur. Promovenda Semra Palić onderzocht een medicijn genaamd miltefosine, door toepassing van geavanceerde methodologieën van PK-PD-modellering en -simulaties. “We hebben klinisch belangrijke vragen beantwoord.”
Te lage spiegels na toediening standaarddoses vancomycine: Om praktische redenen en ter bevordering van de medicatieveiligheid hanteren veel Nederlandse ziekenhuizen eenvoudige standaarddoseringen voor vancomycine. Het is de vraag of met deze doseringen direct spiegels worden bereikt binnen de streefwaarden. Het niet direct bereiken van streefspiegels kan nadelig uitwerken op het herstel van de patiënt en vraagt meer tijdsinvestering van verschillende zorgprofessionals.
‘Weeg wens van patiënt mee bij blaasontsteking’: Vrouwen met een ongecompliceerde blaasontsteking prefereren afwachten, eventueel met gebruik van een pijnstiller, boven een antibioticumkuur. Toch wordt vrijwel automatisch een kuur voorgeschreven. Dat moet anders, vindt Marco Blanker, die onderzoek deed naar behandelopties bij blaasontsteking. “We moeten kritisch blijven en niet klakkeloos behandelen.”
Patiënt ervaart vaker bijwerkingen bij radiofarmaca dan bekend: Nucleaire geneeskunde, die een essentiële rol speelt bij de diagnostiek van patiënten, maakt gebruik van radiofarmaca. Onderzoek van Nanno Schreuder laat zien dat patiënten vaker een bijwerking ervaren bij diagnostische radiofarmaca dan tot nu toe bekend. De meeste bijwerkingen zijn mild, treden snel op na toediening en verdwijnen ook meestal weer binnen een aantal uren.
Valpreventieservice blijkt nuttig, maar is tijdrovend: Zowel apothekers als patiënten erkennen de meerwaarde van een valpreventieservice door de apotheek. Patiënten worden zich hierdoor meer bewust van hun valrisico. Echter, implementatie van deze service blijkt tijdrovend. Apothekers geven er daarom de voorkeur aan alleen bij medicatiebeoordelingen aandacht te besteden aan valpreventie, blijkt uit onderzoek van Universiteit Utrecht.
‘Stap af van de standaardriedel en geef informatie die de patiënt wil’: Consultvoering is de nieuwe manier om een zorgrelatie op te bouwen met de patiënt. Door niet langer een standaardpraatje te houden maar open vragen te stellen, kan veel beter worden ingespeeld op diens behoeften, wat de zorg ten goede komt. “Het werk is er leuker op geworden en de patiënt voelt zich serieus genomen.”
Kinderen ontwikkelen zich tot 6 jaar normaal na chemotherapie tijdens zwangerschap: Chemotherapie vanaf het tweede trimester van de zwangerschap lijkt weinig gevolgen te hebben voor het kind, dat zich tot de leeftijd van 6 jaar normaal ontwikkelt. Toch is screening en nazorg aan te raden, concludeert neuropsycholoog Mathilde van Gerwen op basis van haar promotieonderzoek. In vergelijking met een gezonde controlegroep kwamen kleine verschillen aan het licht op het gebied van verbale intelligentie, emotieregulatie, bloeddruk en gehoor.
‘Maak afspraken over ontslagmedicatie rond het weekend’: Om te voorkomen dat een patiënt na ontslag uit het ziekenhuis in het weekend zonder een belangrijk geneesmiddel komt te zitten, moeten apothekers regionale afspraken maken over wie verantwoordelijk is voor het leveren van de ontslagmedicatie/overbrugging. Die oproep doet Voorkomen Medicatie-incidenten (VMI) op basis van een kwalitatief onderzoek.
Booster na Janssen-vaccinatie effectief en veilig: Bij zorgmedewerkers die een eerste coronavaccinatie hebben gehad met het Janssen-vaccin (Ad26.COV2-S, Johnson&Johnson-Janssen) zijn zowel een booster met een mRNA-vaccin als een booster met Ad26.COV2-S immunogeen. Ook hebben beide een acceptabel veiligheidsprofiel.
Topicaal diclofenac best bij artritis aan de knie: Etoricoxib 60 mg per dag en diclofenac 150 mg per dag lijken de meest effectieve orale NSAID’s bij patiënten met osteoartiritis.
Diabetespatiënten melden schommeling bloedglucose na COVID-vaccinatie: Het effect van een coronavaccinatie op de glucosespiegel lijkt beperkt. Toch kan het weleens voorkomen dat door een vaccinatie (zoals ook bij de griepprik) de bloedglucose even schommelt. Dat komt incidenteel voor en is vaak tijdelijk. Bijwerkingencentrum Lareb ontving honderden meldingen van patiënten die last kregen van bloedglucoseschommelingen na een coronavaccinatie.
Apothekers in een multidisciplinair bestuur verstevigen positie in de regio: Omdat de organisatie van zorg verschuift naar de regio is het belangrijk dat apothekers deelnemen aan multidisciplinaire samenwerkingen. Zorgverzekeraar Zorg en Zekerheid eist dat in het bestuur van een regio-organisatie meerdere eerstelijnszorgverleners zijn vertegenwoordigd. Een belangrijke steun voor apothekers, die zodoende betrokken zijn bij alle zorgprojecten. “We werken in deze regio al jaren multidisciplinair.”
Beter inzicht met patiëntregister als bron van bijwerkingen: Door het analyseren van data die worden verzameld in patiëntregisters, zoals het IBDREAM- en DREAM-RA-register, komt mogelijk nieuwe informatie over bijwerkingen aan het licht. Dit kan een beter inzicht geven in de mogelijke risico’s van de verschillende behandelingsopties voor zowel patiënt als behandelaar, waardoor de zorg wordt verbeterd.
Rechter geeft apotheker gelijk in bezwaar tegen huisarts: De minister voor Medische Zorg verleende aan een huisarts de vergunning geneesmiddelen te bereiden en ter hand te stellen in en rondom Rouveen. Een naburige apotheker maakte hiertegen bezwaar, maar de minister verklaarde dit ongegrond. Vervolgens ging de apotheker in beroep bij de rechtbank, die de beslissing op het bezwaar weer vernietigde. De minister moet het bezwaar tegen de vergunning nu opnieuw beoordelen.
Daridorexant verbetert inslaaptijd en slaapduur: Bij mensen met slapeloosheid verbetert daridorexant, een antagonist van het neuropeptide orexine, de slaap. De hoogste dosering van 50 mg verbetert ook het functioneren overdag. Daridorexant heeft bovendien een gunstig bijwerkingenprofiel.
Patiënt hoort te weinig over risico’s opioïden: Apothekersassistenten geven tijdens de eerste en tweede uitgifte maar beperkt informatie over de risico’s van chronisch opioïdgebruik. Zij vinden dat de voorschrijver hiervoor verantwoordelijk is. Dit blijk uit een kwalitatief onderzoek onder dertien apothekersassistenten door masterstudenten farmacie van de Universiteit Utrecht. Regionale afspraken tussen artsen en apothekers zijn nodig voor een betere informatievoorziening.
‘Het vak van apothekersassistent zal nooit uitsterven, wel drastisch veranderen’: Ellen Kruize-Kok schreef Educated drug dealer, een boek over het leven van een apothekersassistent. Haar leven. Ze wil duidelijkheid verschaffen over het vak en misverstanden wegnemen. “Het gros van de mensen denkt nog altijd dat een apotheek niet meer dan een pillenwinkeltje is waar je een doosje ophaalt.”
Patiënt heeft minder last van blauwe plekken na minderen medicatie: Mevrouw E is door de apotheker uitgenodigd voor een medicatiebeoordeling. De medicatiebeoordeling is gericht op het minderen en stoppen van medicijnen (deprescribing) en wordt uitgevoerd in het kader van de pilot ‘Deprescribing bij oudere patiënten met een medicijnrol’. Na de interventies is mevrouw gestopt met twee geneesmiddelen en heeft ze minder blauwe plekken.
Jong starten met immunotherapie bij pinda-allergie: Bij kinderen met een pinda-allergie leidt orale immunotherapie vóór de leeftijd van vier jaar tot een toename van zowel desensitisatie als remissie. Een jongere leeftijd op het moment van starten is een voorspellende factor voor het optreden van een remissie.
Groepsles van apotheker verlaagt HbA1c bij diabetes: Een door een apotheker gegeven groepsles heeft een gunstig effect op de HbA1c-waarde en het lichaamsgewicht van patiënten met diabetes mellitus type 2.
Toenemend aantal patiënten met G6PD-variatie vraagt aandacht apotheker: Een toenemend aantal patiënten met G6PD (glucose-6-fosfaatdehydrogenase)-deficiëntie stelt de Nederlandse praktijk voor uitdagingen wanneer ondoordacht geneesmiddelgebruik tot levensgevaarlijke complicaties kan leiden. Apothekers moeten hierop voorbereid zijn. Kennis van zaken is cruciaal. “Het is laveren in een complex veld van genotypes, fenotypes en risicogeneesmiddelen.”
Apothekers willen eindcontrole veranderen: Apothekers zouden de eindcontrole graag anders inrichten, maar voelen zich belemmerd door huidige regelgeving en beroepsrichtlijnen. Desalniettemin heeft 10% van de apothekers de eindcontrole nu al op niet-traditionele wijze ingericht. Dit blijkt uit onderzoek van Rijksuniversiteit Groningen. “Om de beroepsrichtlijnen te veranderen is het belangrijk best practices met elkaar te delen.”
Doseren op bloedspiegel: wapen tegen extra kilo’s: Antipsychotica als risperidon worden vaak ingezet bij kinderen met autisme en gedragsproblemen. Ze zijn meestal effectief, maar zorgen ook dikwijls voor een zodanige gewichtstoename dat voortzetting van de behandeling geen optie is. In het Erasmus MC stelden onderzoekers vast bij welke bloedspiegel het geneesmiddel effectief is en de kans op bijwerkingen als gewichtstoename het kleinst.
SSRI’s beste keuze bij behandeling paniekstoornis: Bij de behandeling van paniekstoornis geven SSRI’s frequent een remissie met een laag risico op bijwerkingen. Van de SSRI’s zijn sertraline en escitalopram geassocieerd met een hogere kans op remissie en lager risico op bijwerkingen.
Geen incrementeel effect PCSK9-remmers: PCSK9-remmers zijn niet kosteneffectief in vergelijking met andere lipidenverlagende middelen in hoge-inkomenslanden.
Onderzoeken tonen equivalentie insuline en biosimilar insuline: Het omzetten van insulines glargine en lispro naar een biosimilar kan veilig, blijkt uit diverse onderzoeken. De biosimilars blijken equivalent aan de biologische referentiemiddelen. Wel komt uit de praktijk naar voren dat patiënten na omzetting niet altijd meer goed zijn ingesteld op de insuline. Doel en impact van de omzetting moeten goed in kaart worden gebracht en altijd gecontroleerd verlopen.
Kinderen ervaren neuropsychiatrische bijwerkingen bij oxybutynine: Kinderen ondervinden mogelijk meer neuropsychiatrische bijwerkingen bij het gebruik van oxybutynine dan volwassenen. Bijwerkingencentrum Lareb ontving over 53 kinderen een melding. Hoofdpijn, agitatie, agressie en rusteloosheid zijn het vaakst gemeld. Twee kinderen zijn vanwege deze vermoede bijwerkingen met psychoses opgenomen in het ziekenhuis.
‘Voeding meer dan alleen maar bron van calorieën’: Voeding is geen geneesmiddel, maar kan wel degelijk preventief en soms zelfs therapeutisch werken, blijkt uit onderzoek van de Universiteit Utrecht. Aangetoond is dat bepaalde voedingscomponenten een bijdrage kunnen leveren aan gezondheid. “Het is een vereiste dat apothekers en artsen zich hiervan bewust zijn.”
‘Bij academisch vak als dat van apotheker hoort ook een academisch netwerk’: Academische netwerken rond apotheken zijn in opkomst. Na LANA in Leiden is in Groningen inmiddels ANNA actief; en Amsterdam, Rotterdam, Nijmegen en Utrecht ontplooien initiatieven. “Zo’n netwerk levert veel voordelen op voor apothekers; door de korte lijntjes tussen de eerste en tweede lijn en de universiteit kun je elkaar snel vinden en gebruikmaken van elkaars expertise.”
Import geneesmiddelen niet zonder risico: Als een geneesmiddel niet beschikbaar is in Nederland proberen apothekers, om de patiënt zo goed mogelijk van dienst te zijn, het middel uit het buitenland te importeren. Dit is echter niet zonder risico’s. Terughoudendheid is daarom geboden.
Associatie tussen perifere neuropathie en vitamine D: Nog steeds bestaat er een groot verschil tussen de werkzaamheid van geneesmiddelen voor multipel myeloom (MM) in klinische onderzoeken en de dagelijkse praktijk. Berdien Oortgiesen verkreeg door haar promotieonderzoek meer inzicht in klinische uitkomsten bij MM-patiënten en vond een associatie tussen perifere neuropathie en vitamine D.
Friese apothekers in strijd tegen nierschade: Bijna twee miljoen Nederlanders hebben chronische nierschade, maar een groot deel weet dit niet. Het gevaar bestaat dat de nierschade onopgemerkt verergert met hart- en vaatziekten tot gevolg. Vroege detectie en behandeling van nierschade kunnen verergering en dialyse helpen voorkomen, maar dit gebeurt nog weinig. Apothekers Adriaan Barentsen en Renate Bosma brengen hier in Friesland verandering in.
Associatie tussen antihypertensiva en psoriasis bevestigd: ACE-remmers, β-blokkers, calciumantagonisten en thiazidediuretica verhogen inderdaad het risico op psoriasis. Patiënten die een van deze antihypertensiva gebruiken moeten zorgvuldig worden gemonitord op het ontwikkelen van psoriasis.
Terugval: geen verschil tussen antipsychotica: Tussen de verschillende antipsychotica bestaat geen duidelijk verschil in effectiviteit bij het voorkomen van een terugval bij schizofrenie.
Goed van start met inhalatiemedicatie met On TRACk-interventie: Om patiënten met astma/COPD een goede start te geven bij het gebruik van inhalatiemedicatie ontwikkelde het Nivel de On TRACk-interventie. Hierin worden twee succesvolle interventies gecombineerd: online communicatietraining en gespreksvoorbereiding. Na een succesvolle pilot volgt nu een uitgebreider onderzoek, dat moet uitwijzen of therapietrouw en inhalatietechniek door On TRACk verbeteren.
Aandacht nodig voor veilig medicatiegebruik tijdens sick days: Patiënten met een verminderde nierfunctie weten weinig over wat ze moeten doen met hun geneesmiddelen tijdens zogenoemde sick days. Huisartsen en apothekers geven hierover zelden voorlichting. Er is behoefte aan uniforme informatie voor patiënten en richtlijnen voor zorgverleners om veilig geneesmiddelengebruik te borgen tijdens sick days.
‘Je kunt niet voetstoots aannemen dat met mooie onderzoeksresultaten alles wel goed komt’: Tien jaar bestaat het ZonMw-programma Goed Gebruik Geneesmiddelen, dat zich richt op het effectief, veilig en doelmatig gebruik van geneesmiddelen. Dat wil men bereiken door onder meer onderzoek en initiatieven die ervoor zorgen dat kennis over het gebruik van geneesmiddelen beschikbaar is en wordt gebruikt. “Het is een moeilijk, heel breed aandachtsgebied.”
Afhankelijkheid vaakst gemeld bij amfetaminen: Bijwerkingencentrum Lareb ontving in ruim 25 jaar 112 meldingen van geneesmiddelenafhankelijkheid en -misbruik bij psychofarmaca en 54 meldingen van misbruik en verslaving aan andere middelen (alcohol, nicotine en drugs) door gebruik van psychofarmaca. Ook waren er meldingen over gedragsverslavingen bij gebruik van psychofarmaca, zoals een gokstoornis bij gebruik van aripiprazol.
‘Afkicken is ontzettend zwaar, dat wens je niemand toe’: Ze was jarenlang op recept verslaafd aan opioïden en maakt nu een zware, maar succesvolle afkickperiode door. Heleen Teunissen verwijt haar artsen niets, maar vindt het wel hoog tijd dat patiënten betere voorlichting krijgen over verslavende geneesmiddelen. “Als het niet nodig is, gebruik ze niet.”
Apothekers handelen grosso modo hetzelfde bij opioïdrecept: Openbaar en poliklinische apothekers handelen in grote lijnen hetzelfde bij de verwerking van een opioïdrecept. Interdisciplinair overleg en duidelijke afspraken tussen artsen en apothekers zijn essentieel om het opioïdgebruik in te dammen. Dit blijkt uit praktijkonderzoek door masterstudenten Farmacie van de Universiteit Utrecht.
Voorschrijvende clinici moeten realistische verwachtingen stellen voor pijnbestrijding: Universiteiten, zorginstellingen en beleidsmakers werken in het TAPTOE-consortium (Tackling And Preventing The Opioid Epidemic) samen om te voorkomen dat in Nederland een opioïdenprobleem ontstaat zoals in de Verenigde Staten. Het onderzoek richt zich op het gehele traject van voorschrijven tot langdurig gebruik. Hieronder een korte toelichting op de verschillende onderzoeken.
Varenicline lijkt meest succesvol tegen tabaksverslaving: De meeste monotherapieën en combinatiebehandelingen om te stoppen met roken zijn effectiever dan placebo. Van de beschikbare behandelingen lijkt varenicline met de huidige bewijslast het meest effectief te zijn.
Van opioïden af met depot buprenorfine: Volwassenen met een opioïdverslaving zijn meer tevreden over behandeling met een langwerkend depotpreparaat met buprenorfine dan met sublinguaal buprenorfine.
‘We zijn een vraagbaak voor verslavingsartsen’: De apothekers van instellingsapotheek Brocacef Ziekenhuisfarmacie (BZF) werken nauw samen met de behandelaars van de GGZ-instelling Parnassia Groep. Naast het verstrekken van geneesmiddelen beantwoorden de apothekers vragen over bijvoorbeeld detoxen met designer drugs en denken ze mee bij het opzetten en updaten van behandelprotocollen. “Soms vinden de artsen het fijn om gewoon even te sparren.”
De kracht van disulfiram: slikken ruim voor de craving: Bij de behandeling van alcoholverslaving ligt de focus eerst op detoxificatie en vervolgens op terugvalpreventie. Om een terugval te voorkomen heeft Verslavingszorg Noord-Nederland (VNN) de ‘refusal-poli’. De patiënt neemt hier ter plekke en onder toezicht zijn medicatie in, ruim voor de craving begint. Een concept dat goed werkt.
‘Veel eerder ingrijpen tegen verslaving zware pijnstillers’: Universiteiten, zorginstellingen en beleidsmakers hebben de handen ineengeslagen om te voorkomen dat Nederland de Verenigde Staten achterna gaat en straks miljoenen verslaafden aan zware pijnstillers telt. “Wij hebben betere vangnetten, waardoor de situatie nooit zo extreem zal worden als in de VS, maar ook in Nederland hebben we een probleem.”
Mogelijk verkorte prednisolonkuur voor kind met nierziekte: De behandeling van kinderen met een nierziekte kan nog op vele fronten worden geoptimaliseerd. Op dit moment worden kinderen met het nefrotisch syndroom (bijna) allemaal op dezelfde manier behandeld met hoge doseringen prednisolon. De landelijke RESTERN-studie, gefinancierd door de Nierstichting, onderzoekt of kinderen met een recidief van dit syndroom toekunnen met een kortere duur van de prednisolonbehandeling.
Apotheker verkoopt patiëntgegevens aan leverancier van hulpmiddelen: Bij wijze van ‘extra service voor de patiënt’ verstrekte een apotheker tegen vergoeding patiëntgegevens aan een leverancier van medische hulpmiddelen. Hij deed dit zonder toestemming van de patiënten en probeerde zo een soepele overgang naar de nieuwe leverancier te regelen. Een patiënt klaagde hierover bij het regionaal tuchtcollege, dat een vernietigend oordeel gaf.
Effectieve profylaxe urineweginfectie met methenamine: Methenamine is niet inferieur aan antibiotica als profylaxe bij vrouwen met herhaaldelijke urineweginfecties.
DOAC’s: frequent medicatiefouten: Medicatiefouten komen regelmatig voor bij de toepassing van DOAC’s. Om deze te voorkomen is multidisciplinair werken noodzakelijk, net als adherentie aan richtlijnen en educatie voor zorgverleners.
LC-MS/MS snel en efficiënt bij kwantificeren van t-mAbs: Het is aan te bevelen LC-MS/MS als eerste keus te overwegen bij het opzetten van een analysemethode om therapeutische monoklonale antilichamen (t-mAbs) te kwantificeren in humaan plasma. LC-MS/MS-methodes zijn makkelijk te standaardiseren en kunnen aan strenge validatie-eisen voldoen. Dat concludeert Mohsin El Amrani op basis van zijn promotieonderzoek.
Resultaten met CGRP-remmers in Zaanse hoofdpijnpoli veelbelovend: In de ‘hoofdpijnpoli nieuwe stijl’ van het Zaans Medisch Centrum kunnen mensen met verschillende soorten hoofdpijn terecht voor alle bestaande therapieën. Zoals de CGRP-remmers, die sinds eind vorig jaar deels worden vergoed en waarmee volgens neuroloog Ron van Oosterhout veelbelovende resultaten worden geboekt bij migraine.
Apotheker maakt ‘t verschil voor patiënt in het ziekenhuis: De ziekenhuisapotheker heeft een belangrijke rol in de behandeling van patiënten die het ziekenhuis bezoeken of worden opgenomen. Met hun adviezen kunnen zij de behandeling met geneesmiddelen aanzienlijk verbeteren, zo laat Inge van Berlo zien in haar promotieonderzoek. Zij keek onder meer naar medicatiebeoordelingen, metforminetoxiciteit en bindingsinteracties.
Ramadan: digitale toolbox voor mensen met diabetes: Om diabetici beter te kunnen begeleiden heeft de Nederlandse Diabetes Federatie voor zorgverleners de digitale toolbox ‘diabetes en ramadan’ ontwikkeld, met onder meer voorlichtingsmateriaal en medicatiekaarten. “Handige tools voor apothekers om medicatieschema’s aan te passen.”
Check behandelduur en voorkom onnodig gebruik: Het juist toepassen van antitrombotica is complex en in de praktijk blijkt dat deze middelen vaak niet correct worden voorgeschreven. In principe dienen meervoudige antitrombotica niet oneindig lang te worden gebruikt, aangezien dit leidt tot een onnodig hoog risico op bloedingen. Apothekers kunnen een belangrijke rol spelen in het bewaken van de richtlijnen.
‘Ontvang stagiaires met open armen, bied hulp en ga het gesprek met ze aan’: Van alle studenten die starten met een mbo-opleiding tot apothekersassistent stroomt slechts 49% door naar een baan in de apotheek, waardoor een tekort aan apothekersassistenten dreigt te ontstaan. Meer investeren in de eerste stage biedt een kans voor apothekers en opleidingen om studenten te behouden voor de apotheek. “Geef ze snel verantwoordelijkheden, dan groeit hun zelfvertrouwen.”
Evidence-based adviseren en betere monitoring van zorgproces: Voor een optimale begeleiding van patiënten met astma is zorg op maat nodig. De nieuwe KNMP-richtlijn Astma biedt openbaar apothekers hiervoor de noodzakelijke handvatten. Samenwerking met ketenpartners en consultvoering met patiënten is essentieel. “De apotheker kan evidence-based adviseren en het zorgproces beter monitoren.”
Apotheker mocht weigeren antibiotica af te leveren aan tandarts: Een tandarts schreef zichzelf meerdere keren antibiotica voor. De apotheker ging hierover in gesprek met de tandarts. Er volgde een onaangename discussie en de apotheker weigerde de medicatie af te leveren. De tandarts diende daarop een klacht in tegen de apotheker. De tuchtrechter oordeelt dat de apotheker terecht heeft geweigerd om de antibiotica af te leveren.
CO2-voetafdruk van inhalatoren kan op vele fronten omlaag: Productie en gebruik van inhalatoren leveren een bijdrage aan het broeikaseffect. Dat geldt zowel voor dosisaerosolen (pMDI’s, vanwege drijfgassen) als droogpoederinhalatoren (DPI’s, vanwege het productieproces), al hebben pMDI’s een grotere CO2-voetprint. Ondertussen wordt gewerkt aan schonere drijfgassen en recycleprogramma’s om de CO2-voetafdruk drastisch te verminderen.
Met kluitje het riet ingestuurd: Een patiëntje (4) met epilepsie krijgt Ethymal voorgeschreven, maar het middel is niet beschikbaar en zijn moeder wordt door de eigen apotheek met een kluitje het riet ingestuurd. Dat moet anders kunnen, houdt Freddy Gerkens haar collega’s voor.
Film, boek, interviews; belangrijk voor de goede zaak, maar het draait om de patiënt: Na het boek Meester van de medicijnen figureert de Haagse apotheker Paul Lebbink deze zomer ook in een film op Videoland. Rode draad in alle publieke optredens is het belang onderstrepen van kleinschalige bereidingen voor aanvaardbare prijzen. “Laten zien dat apothekers iets wezenlijks kunnen betekenen voor patiënten, daar gaat het om.”
DOAC-spiegel lager bij een beroerte: Patiënten die een DOAC gebruiken en een beroerte krijgen hebben op dat moment significant lagere anti-Xa en anti-IIa spiegels.
Minder vaak cardiovasculair event bij colchicine: Bij patiënten met een coronaire aandoening vermindert colchicine het aantal cardiovasculaire gebeurtenissen en bepaalde inflammatoire markers. De totale en de cardiovasculaire sterfte daalt niet.
Overal in het land werken apothekers aan het verbeteren van farmaceutisch zorg: Apothekers zijn volop bezig hun positie in de regio te versterken. In dit overzicht belichten apothekers en apotheekmedewerkers projecten die de farmaceutische zorg verbeteren, zoals West-Friese apothekers die op huisbezoek gaan en Amsterdamse apothekers die patiënten met psychosociale problemen actief gaan doorverwijzen naar welzijnswerk.
Overdosering nortriptyline doordat uitleg tekortschiet: Door onvoldoende uitleg gebruikt een man die wil stoppen met roken nortriptyline verkeerd, wordt onwel en belandt in het ziekenhuis. Dit onderstreept nog eens hoe belangrijk goede begeleiding is, zowel mondeling als schriftelijk.
Acuut leverfalen bij fenelzine: Gezien de ernstige en mogelijk fatale gevolgen van acuut leverfalen als zeldzame bijwerking van fenelzine is het voor zorgverleners van belang hierop alert te zijn, zo laat de casus van een 42-jarige patiënt zien.
Meer oog voor verschillen tussen hartpatiënten: De herziene NHG-Standaard Acuut coronair syndroom houdt beter rekening met verschillen tussen hartpatiënten. Daarnaast is er meer aandacht voor de duur van de behandeling met trombocytenaggregatieremmers, voor farmacogenetica en voor de overdracht van de cardioloog naar de eerste lijn.
Flinke reductie kanker in mond na immuuntherapie: Patiënten met vergevorderde kanker in mond- en keelholte hebben baat bij immuuntherapie voorafgaand aan een operatie, blijkt uit onderzoek van het Antoni van Leeuwenhoek. Na twee kuren immuuntherapie was bij een derde van de patiënten slechts maximaal 10% van de levende kankercellen nog aanwezig in het ‘operatiepreparaat’. “Dit is boven verwachting.”
‘Zorg ervoor dat patiënt met positieve instelling start met statines’: Ondanks dat spierpijn kan optreden, start Harm Geers het eerste-uitgiftegesprek van statines optimistisch. “Het is van belang dat patiënten er overtuigd mee starten.” Wanneer toch bijwerkingen optreden, gaat hij daarover met ze in gesprek. Ook let hij erop dat switchen op de juiste manier gebeurt.
Combinatie van antidepressiva superieur aan monotherapie: Het combineren van antidepressiva, bijvoorbeeld een SSRI met bupropion of een SSRI/SNRI met mirtazepine, is superieur aan monotherapie wat betreft de behandeluitkomsten. Het aantal patiënten dat stopt met de behandeling is niet groter dan bij monotherapie.
Vaccinaties trigger voor neuralgische amyotrofie: Patiënten met neuralgische amyotrofie ervaren plotseling optredende pijn in de schouder en/-of arm, gevolgd door spierzwakte. Vaccinatie is een bekende, maar zeldzame trigger van deze zenuwaandoening. Bijwerkingencentrum Lareb ontving zeventig meldingen van patiënten met neuralgische amyotrofie na COVID-19-vaccinatie. Een oorzakelijk verband lijkt mogelijk. Herstel kan maanden tot jaren duren.
‘Belangrijk dat apothekers onderdeel zijn van MS-zorg in ziekenhuizen’: Multiple sclerose is officieel een neurologische aandoening, maar veroorzaakt bij een groot aantal patiënten ernstige spierproblemen. Voor optimale zorg aan deze groep initieerde Maryse Spapens in de poliklinische apotheek van het Albert Schweitzer Ziekenhuis een speciaal MS-centrum. Nu wil ze haar kennis delen met andere apothekers.
Vlinders vangen en ballonnen lekprikken in het ziekenhuis: Patiënten bewegen niet of nauwelijks tijdens een ziekenhuisopname, wat kan leiden tot een slechte conditie en verlies van spiermassa. In het UMC Utrecht kunnen patiënten met een mixed reality-bril op beweeggames spelen om fit te blijven. “Ook patiënten met dementie van 90 jaar zijn fanatiek aan het vlinders vangen en ballonen lekprikken.”
‘Spierziekten zijn lastig te herkennen’: Patiënten met inflammatoire spierziekten kunnen voor de diagnose en behandeling terecht in Spierziektencentrum Amsterdam, een van de zes gespecialiseerde centra in Nederland. Zij krijgen een langdurige behandeling met corticosteroïden, vaak in combinatie met corticosteroïdsparende middelen. “Dit is een van de weinige spierziekten waarbij je met medicatie iets kunt betekenen voor de patiënt.”
Nog veel onduidelijk over gebruik DOAC’s na een bariatrische ingreep: Er zijn nog te weinig onderzoeken gedaan naar het gebruik van DOAC’s na bariatrische chirurgie om dit als veilig en effectief te beschouwen. Het advies dat na een bariatrische ingreep een vitamine K-antagonist de voorkeur heeft, blijft daarom van kracht. Patiënten die zwaarwegende argumenten hebben daarvan af te wijken, kunnen het best apixaban gebruiken, met eventueel monitoring van apixaban-spiegels.
Inbedding in FTO leidt tot snelle en efficiënte medicatiereviews: Gebrek aan tijd en goede afstemming tussen apothekers en huisartsen staan het jaarlijks minimumaantal uit te voeren medicatiebeoordelingen in de weg. De Opti-Med-werkwijze biedt uitkomst. Deze wordt ingebed in het farmacotherapeutisch overleg (FTO) en medewerkers van de apotheek en huisartsenpraktijk leveren duidelijk omschreven, ondersteunende bijdragen.
‘Praktijkonderzoek is onderbouwing van de zorgtaken in de apotheek’: Met praktijkonderzoek kan de farmacotherapeutische zorg voor patiënten aanzienlijk worden verbeterd. Het is daarom belangrijk dat apothekers op de hoogte zijn van de onderzoeksresultaten, vindt PRISMA-voorzitter Jacqueline Hugtenburg. “Ik wil nog meer verbinding tot stand brengen tussen wetenschappelijk onderzoek en de dagelijks apotheekpraktijk.”
Pilot: text mining patiëntendossiers versterkt signaaldetectie: In elektronische patiëntendossiers (EPD’s) bevindt zich nog veel onbenutte informatie die extra kennis over bijwerkingen kan opleveren. Dit blijkt uit een pilot waarbij met onder meer text mining gericht is gezocht naar aanvullende potentiële casussen op basis van meldingen bij Bijwerkingencentrum Lareb. “Deze methode versterkt de signaaldetectie.”
Tebipenem pivoxil effectief bij gecompliceerde urineweginfectie: Oraal tebipenem pivoxil is niet-inferieur aan intraveneus ertapenem bij de behandeling van een gecompliceerde urineweginfectie en acute pyelonefritis. Het veiligheidsprofiel van beide carbapenems is vergelijkbaar.
Interventie apotheker goed voor hartpatiënt: Interventies door apothekers verbeteren cardiovasculaire uitkomsten bij patiënten met bestaande cardiovasculaire aandoeningen of met risicofactoren daarvoor.
Optimalisering dataverzameling uit patiëntendossiers met text mining: Medische informatie is veelal als vrije tekst in het elektronische patiëntendossier vastgelegd. Handmatige data-extractie van deze vrije tekst is arbeidsintensief en foutgevoelig vanwege het ontbreken van structuur, spelfouten en het gebruik van afkortingen en jargon. Een oplossing hiervoor is text mining, een techniek waarmee informatie efficiënter vanuit vrije tekst kan worden gestructureerd en geanalyseerd.
Real world-data ondersteunen patiënt bij samen beslissen in spreekkamer: Patiënten in de Santeon ziekenhuizen krijgen zorguitkomsten – real world-data – op maat, zodat zij samen met hun zorgverlener beter kunnen beslissen welke behandeling het best bij hen past. Volgens Nelly van Uden, programmamanager van het Experiment Uitkomstindicatoren, zijn data ondersteunend aan het proces van samen beslissen. “Het gesprek met de patiënt staat centraal in de spreekkamer.”

2 3 Volgende 100 item(s) »

Navigatie

2022