2022

Machine learning in opmars in ziekenhuis: Artificial intelligence (AI)-technologie biedt vele kansen om de farmaceutische praktijk en wetenschappen drastisch te transformeren. Ziekenhuisapothekers zetten zich via diverse projecten in om tot een verantwoorde en zinvolle toepassing van AI-technologie te komen binnen het domein van specialistische farmaceutische zorg. Diverse toepassingen tonen al veelbelovende resultaten.
‘Hoe cool, om als apotheker medicijndata om te zetten in nuttige informatie’: Gefascineerd door de mogelijkheden die data bieden binnen de farmacie hebben ziekenhuisapothekers Juliette Zwaveling en Ewoudt van de Garde zich vastgebeten in het onderwerp. Staat data-gedreven farmacotherapie nu nog in de kinderschoenen, over vijf jaar is het mogelijk gemeengoed. ”Als apotheker controleer je niet alleen, maar adviseer je ook op basis van eigen data.”
Opinie: visie op zelfzorg ontbreekt in wetswijziging zelfzorggeneesmiddelen: Adequate voorlichting over het gebruik van zelfzorggeneesmiddelen is cruciaal, maar wordt met een wetswijziging van het ministerie van VWS niet gewaarborgd, oordelen elf hoogleraren farmacie. Zij zetten daarom vraagtekens bij het voorstel. “Het is de vraag welk probleem deze wetswijziging oplost en op welke wijze deze bijdraagt aan de schaarste in de zorg.”
‘Apotheker beslist zelf of hij abortuspil ter hand wil stellen’: Bij de toepassing van de ‘abortuspil’ is sprake van spanning tussen de rechten van de vrouw en de beschermwaardigheid van menselijk leven, waartoe de apotheker zich zal moeten verhouden. “Dit betekent dat een apotheker niet zomaar hoeft mee te werken”, betogen drie leden namens de SIG Ethiek en Filosofie van de Farmacie.
Vervolgopleiding: openbaar apotheker als leider van de lokale farmaceutische zorg: Om zijn positie te versterken in de eerste lijn moet de openbaar apotheker assertief zijn en samenwerken met andere partijen. Volgens het nieuwe beroepscompetentieprofiel van de vervolgopleiding openbare farmacie functioneert de apotheker als leider van de lokale farmaceutische zorg. Opleider Mieke Sandino: “Apothekers ontwikkelen een eigen visie en nemen patiënten, zorgverleners en regionale partijen daarin mee.”
Atriumfibrilleren: minder vaak bloeding bij dabigatran: Patiënten met atriumfibrilleren die met dabigatran worden behandeld hebben een 41% lager risico op een grote bloeding ten opzichte van rivaroxaban en eenzelfde risico op een beroerte, myocardinfarct of overlijden.
SiRNA leidt tot daling Lp(a)-concentratie: SiRNA SLN360 wordt goed verdragen en leidt tot een dosisafhankelijke daling van de Lp(a)-concentratie, blijkt uit een fase I-studie.
Zorgverlenerschap centraal bij modernisering vervolgopleiding: De openbare farmacie kent sinds 1995 een vervolgopleiding die toegang geeft tot het KNMP-register van openbaar apothekers. Ook moeten sindsdien geregistreerde openbaar apothekers hun registratie elke vijf jaar vernieuwen. Daarmee is de koers naar het wettelijk erkende specialisme openbare farmacie ingezet. Een terugblik op de belangrijkste ontwikkelingen van de afgelopen 27 jaar.
‘Focus openbaar apotheker verschuift richting generieke vaardigheden’: De apotheker van de toekomst is expert op het gebied van farmaceutische zorg, is opgewassen tegen de dynamiek in de gezondheidszorg en toont leiderschap, zowel binnen als buiten de apotheek. Met het oog daarop is de vervolgopleiding vernieuwd. “Laat zien dat je ertoe doet, dat je vanzelfsprekend onderdeel bent van het palet zorgverleners in de eerstelijnszorg.”
Alertheid vereist bij digoxine + alprazolam: Hoewel een interactie tussen alprazolam en digoxine vermoedelijk niet vaak voorkomt, is het wel zaak alert te zijn, want deze kan wel degelijk leiden tot ernstige complicaties, zoals blijkt uit onderstaande casus.
Meer aandacht voor medicatie als risicofactor voor vallen: Praktijkondersteuners, fysiotherapeuten en wijkverpleegkundigen noemen medicatie als belangrijke risicofactor voor vallen. Zij denken dat winst wordt behaald als apothekers meer betrokken raken bij de multidisciplinaire samenwerking om vallen te voorkomen. Goede samenwerking in de keten is essentieel voor het behalen van optimale behandeluitkomsten.
Visie op zelfzorg ontbreekt in wetswijziging zelfzorggeneesmiddelen: Adequate voorlichting over het gebruik van zelfzorggeneesmiddelen is cruciaal, maar wordt met een wetswijziging van het ministerie van VWS niet gewaarborgd, oordelen elf hoogleraren farmacie. Zij zetten daarom vraagtekens bij het voorstel. “Het is de vraag welk probleem deze wetswijziging oplost en op welke wijze deze bijdraagt aan de schaarste in de zorg.”
Bescheiden absolute risicoreductie door statines: De absolute risicoreductie van een behandeling met een statine op de individuele uitkomsten sterfte, myocardinfarct en beroerte is bescheiden in vergelijking met de relatieve risicoreductie. De aanwezigheid van significante heterogeniteit tussen de onderzoeken vermindert bovendien de zekerheid van de bewijslast.
Bijna complete remming factor XIa bij asundexian: Bij patiënten met atriumfibrilleren (AF) geeft de XIa-remmer asundexian een lagere frequentie van bloedingen dan de standaarddosering apixaban.
Registers van waarde bij beoordeling van weesgeneesmiddelen: Bij de start van de ontwikkeling van een weesgeneesmiddel kan een register gegevens opleveren over het natuurlijk beloop van een ziekte, de parameters die worden gebruikt om het beloop te meten en het aantal patiënten. In de fase na markttoelating is een register belangrijk voor het verzamelen van langetermijngegevens over de effectiviteit en veiligheid van het middel.
Voorkeur voor empagliflozine bij behandeling van diabetes type 2: Wanneer geen sprake is van bijwerkingen of interacties heeft empagliflozine de voorkeur boven dapagliflozine en canagliflozine bij de behandeling van diabetes mellitus type 2 met SGLT-2-remmers. Dit concluderen farmaciestudenten van de Universiteit Utrecht op basis van literatuuronderzoek.
‘Elke apotheek is anders, dus leer je dubbel zoveel’: Het TOP-programma van Service Apotheek koppelt aiossen aan vaste opleiders in de openbare apotheek. Na een jaar wisselen zij van apotheek. Twee aiossen van de eerste lichting delen hun ervaringen. “Verschillen tussen apotheken blijken groter dan verwacht, er bestaat geen gouden standaard.”
Opinie: Specialisatie openbare farmacie: vergeet kennis en inhoud niet: Bij de specialisatie openbare farmacie gaat het steeds minder over kennis, wetenschap en inzicht en steeds meer over multidisciplinaire samenwerking, digitalisering en leiderschap, concludeert Bert Leufkens op basis van het artikel over de vervolgopleiding in PW 21/22. Hij verwerpt dit kortetermijndenken. “Het langetermijnperspectief ligt naast het aanleren van relevante competenties in het blijvend versterken van kennis en inhoud.”
Maagpijn en obstipatie verdwijnen na stoppen tramadol: Mevrouw B is door de apotheek uitgenodigd voor een CombiConsult: een kort gesprek over geneesmiddelgebruik voorafgaand aan de controle bij de praktijkverpleegkundige. Een farmaceutisch consulent in opleiding bespreekt met mevrouw haar belangrijkste klachten, maagpijn en obstipatie. Samen met de openbaar apotheker stelt ze een behandelplan op.
Sertraline mogelijk goede optie bij bestaande of uitgelokte RLS: Geneesmiddel-geïnduceerd restless-legs-syndroom (RLS) kan bijzonder hinderlijk zijn. De NHG-Standaard Slaapproblemen en slaapmiddelen noemt antidepressiva als potentiële boosdoener. Een ordening op basis van het risico op het induceren of verergeren van RLS kan huisartsen helpen een goede keuze te maken voor een antidepressivum bij RLS-patiënten. Apothekers kunnen de huisartsen hierin ondersteunen.
Ton de Boer neemt na drie decennia afscheid van Universiteit Utrecht: Ton de Boer heeft de afgelopen drie decennia een stempel gedrukt op het farmaceutisch onderwijs aan de Universiteit Utrecht. Hij was betrokken bij belangrijke vernieuwingen, zoals de overgang van docent gecentreerd onderwijs naar onderwijs waarbij veel van studenten zelf gevraagd wordt. Nu gaat hij met emeritaat. “Ik kijk terug op een prachtige carrière.”
Patiënten vinden dat ander merk even goed werkt: De meeste mensen die chronisch geneesmiddelen gebruiken, hebben wel eens een ander merk gekregen. Meer dan de helft van hen zegt dat dit andere merk even goed werkt. Dit blijkt uit een enquête over het preferentiebeleid van Service Apotheek de Poort en de Grebbe in Bergen op Zoom.
Minister mag aanvraag weigeren voor vergoeding Namuscla: Op advies van het Zorginstituut Nederland wees de minister de aanvraag van distributeur Cresco af om Namuscla toe te laten tot het Geneesmiddelenvergoedingssysteem vanwege een te hoge prijs. Cresco was bereid op vertrouwelijke basis afspraken te maken over een lagere prijs, maar daar ging de minister niet in mee. Dat mocht de minister doen, oordeelde de rechter in kort geding.
Lage dosering tenecteplase gunstig bij herseninfarct: Behandeling met tenecteplase in een lagere dosering leidt tot een superieure vroege reperfusie in vergelijking met alteplase. In eerder onderzoek met een hogere dosering leidde tenecteplase nog tot een hogere incidentie van een intracraniële bloeding en een slechtere functionele uitkomst.
Astma bij kinderen; onvoldoende bewijzen om beleid te wijzigen: Voerden het internationale Global Initiative for Asthma (GINA) en het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) één van de grootste wijzigingen ooit door in astmarichtlijnen voor volwassenen, namelijk het starten met inhalatiecorticosteroïden (ICS), het beleid bij kinderen met astma blijft vrijwel ongewijzigd. Sterker nog, de nieuwe NHG-Standaard adviseert ICS na drie maanden af te bouwen indien er geen klachten meer zijn.
Specialisatie openbare farmacie: vergeet kennis en inhoud niet: Bij de specialisatie openbare farmacie gaat het steeds minder over kennis, wetenschap en inzicht en steeds meer over multidisciplinaire samenwerking, digitalisering en leiderschap, concludeert Bert Leufkens op basis van het artikel over de vervolgopleiding in PW 21/22. Hij verwerpt dit kortetermijndenken. “Het langetermijnperspectief ligt naast het aanleren van relevante competenties in het blijvend versterken van kennis en inhoud.”
‘Hoe vaker medicatieverificatie, des te accurater de gegevens’: Voor de verschillende onderdelen van medicatieverificatie kunnen patiënten sinds kort terecht bij de Medicijn Poli van het Elkerliek ziekenhuis in Helmond. De Poli-medewerkers zijn erg tevreden. “Doordat je als collega’s bij elkaar zit, kun je makkelijker schakelen en veel efficiënter werken.”
Apothekers meten hartritme en nemen zorgtaken over van huisarts: Overal in het land zijn apothekers bezig hun positie in de regio te versterken. In dit artikel een overzicht van enkele projecten en initiatieven die apothekers hebben opgezet om de farmaceutische zorg te verbeteren, zoals Groningse apothekers die 65-plussers met boezemfibrilleren opsporen en apotheker Matthijs van der Kraats uit Almelo die een eigen spreekuur heeft in de huisartsenpraktijk.
Paclitaxel toedienen kan efficiënter en patiëntvriendelijker: Paclitaxel is een van de meest gebruikte cytostatica wereldwijd. Nieuwe inzichten laten zien dat dit middel efficiënter, met minder comedicatie en patiëntvriendelijker gegeven kan worden. Dat staat in het eerste advies van de Commissie Doelmatigheid van de Nederlandse Vereniging voor Medische Oncologie (NVMO) en de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuis Apothekers (NVZA).
‘Vol gas geven op doelmatigheid om stagnatie zorg te voorkomen’: Dure en veel gebruikte geneesmiddelen zo doelmatig mogelijk inzetten is beter voor de patiënt, het milieu, het ziekenhuisbudget en de samenleving. Dat idee ligt ten grondslag aan de dit jaar opgerichte Commissie Doelmatigheid Oncologie, waarin oncologen en ziekenhuisapothekers samenwerken. Het eerste advies van de commissie betreft paclitaxel. “Het is belangrijk de doelmatigheidskanten van een kuur goed in kaart te brengen.”
Transdermaal dexamfetamine effectief bij kind met ADHD: Transdermaal dexamfetamine is effectief bij kinderen en adolescenten met ADHD en wordt goed verdragen. Transdermaal dexamfetamine zorgt voor een constante werkzaamheid, samen met de voordelen van transdermale toediening.
Kuur bij kinderen met pneumonie kan korter: Een antibioticumkuur van vijf dagen is superieur aan een tiendaagse kuur bij kinderen met een community-acquired pneumonie (CAP).
Het virtuele kind is volop in ontwikkeling: Op fysiologie gebaseerde computermodellen zorgen voor optimalisatie van klinische studies en medicijnontwikkeling. Ook hebben ze invloed op doseerrichtlijnen die worden ontwikkeld voor de patiënt. Promovendus Laurens Verscheijden en collega’s bouwden modellen om de blootstelling aan medicijnen in de hersenen bij kinderen te voorspellen.
Behandeling met propranolol verhoogt risico op hypoglykemie: Propranolol is een effectieve behandeling voor infantiel hemangioom (IH). Deze behandeling geeft een verhoogd risico op hypoglykemie. Ondanks dat risicominimalisatie-materiaal beschikbaar is voor de ouders blijkt uit de meldingen bij Bijwerkingencentrum Lareb dat het in de praktijk nog wel eens misgaat. Het geven van voldoende voeding kan deze bijwerking voorkomen.
Kinderformularium zet in op Europese samenwerking: Met zo’n 10.000 individuele bezoekers per dag is het Kinderformularium populair in Nederland. Ook Duitsland, Oostenrijk en Noorwegen hebben inmiddels met succes een website gelanceerd, gebaseerd op het Nederlandse model. “Het zou handig zijn als we samen met de andere landen kunnen werken aan het onderhoud van het Kinderformularium.”
3D-geprinte tabletten als innovatief alternatief voor apotheekbereidingen: Met een 3D-printer hebben apothekers een nieuwe, flexibele en kleinschalige productietechniek in handen. Zo kunnen bijvoorbeeld tabletten op maat worden gemaakt voor kinderen voor wie de medicamenteuze behandeling nu vaak suboptimaal is. De verwachting is dat deze techniek snel in de klinische praktijk wordt toegepast.
Advies van kinderdiëtist nuttig bij bijwerkingen: Maagklachten, verminderde eetlust en vitaminetekort. Dit zijn enkele voorbeelden van aan voeding gerelateerde bijwerkingen die kinderdiëtist Katja Passchier-Blok behandelt. Medicijngebruik kan hierin een rol spelen. “Apothekers kunnen ouders attenderen op dit soort bijwerkingen en ze doorverwijzen naar een kinderdiëtist.”
Vermalen, oplossen, citroensiroop toevoegen; kindermedicatie vraagt om improvisatie: Ouders, huisartsen en de thuiszorg gaan met hun vragen over kindergeneesmiddelen naar Apotheek Hommesplein in Winschoten. Bereidend apotheker Leander Lijzenga beantwoordt vragen over het vermalen of oplossen van tabletten en hij zoekt naar oplossingen als kinderen hun medicijn niet kunnen innemen. “Kinderen vinden drankjes vaak (heel) vies. Daar kunnen we nog veel winst behalen.”
‘Ouders zelf vaak niet in staat om te beoordelen of farmacotherapie kind goed gaat’: Voor de openbaar apotheker is het belangrijk dat hij meedenkt met de ouders over manieren om de farmacotherapie voor hun kind thuis zo succesvol mogelijk te laten verlopen, meent ziekenhuisapotheker Robert Flint van het Erasmus MC Sophia Kinderziekenhuis. “In de transitie van ziekenhuis naar huis gaat het nog te vaak verkeerd.”
Herziening maakt zorgpad oncologie praktischer en overzichtelijker: Om de oncologische zorg te verbeteren is het zorgpad oncologie van de Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuisapothekers herzien. De inhoud is overzichtelijker en praktischer gemaakt en aangepast aan de meest actuele richtlijnen. “Ziekenhuisapothekers kunnen hieruit veel ideeën halen.”
Lage dosering edoxaban beschermt oudere tegen beroerte: Eenmaal daags 15 mg edoxaban is bij 80-plussers met atriumfibrilleren superieur aan placebo in het voorkomen van een beroerte of systemische embolie. Dit is ook het geval bij 90-plussers, maar leidt dan wel tot een hogere, niet-statistisch significante incidentie van bloedingen.
Geen betere pijnstilling door opioïd na operatie: Het voorschrijven van een opioïde pijnstiller bij ontslag na een operatie vermindert de pijnintensiteit niet, maar verhoogt wel de kans op een bijwerking.
Wees alert op medicatie bij ontslag uit hospice: Apothekers en huisartsen moeten bij ontslag van een patiënt uit het hospice aandacht hebben voor het medicatiebeleid. Anders kunnen de gevolgen ingrijpend zijn, zoals blijkt uit de casus van een 87-jarige man die een hartinfarct kreeg.
Apothekersassistent als begeleider, verbinder en regisseur: De wereld van de apotheek verandert; zorg en begeleiding van patiënten worden steeds belangrijker en dat vraagt om andere kennis en vaardigheden van apothekersassistenten. De Sint Maartenskliniek heeft daarom een competentieprofiel opgesteld voor de apothekersassistent van de toekomst, die drie belangrijke rollen krijgt: begeleider, verbinder en regisseur. “Implementatie gebeurt met en door de assistenten.”
‘Huidig GVS niet aanpassen zonder goede onderbouwing’: Zonder goede onderbouwing mag het huidige geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS) niet worden veranderd, zoals VWS-minister Ernst Kuipers wil, betogen Mark Nuijten en Koos Brouwers. Zij vinden dat eerst alle economische en maatschappelijke kosten van de voorgestelde maatregelen in kaart moeten worden gebracht.
In alle regio’s tekort aan assistenten steeds nijpender: Het tekort aan apothekersassistenten is uitgegroeid tot een steeds urgenter en inmiddels landelijk probleem. Apothekers krijgen nog zelden reacties op een personeelsadvertentie en op de landelijke vacaturebank Apotheekwerk.nl van de Stichting Bedrijfsfonds Apotheken (SBA) staan 450 vacatures. Apotheekketen BENU gaat indien nodig bij een krappe bezetting de deuren van apotheken tussen de middag sluiten.
‘Veel onderzoekers kijken eerst nog even de kat uit de boom’: Een belangrijke stap om het doen en beoordelen van klinisch onderzoek met medicijnen in Europa verder te harmoniseren en uniformeren, zo noemt Stan van Belkum de nieuwe Europese verordening Clinical Trial Regulations (CTR). “Europa kan hiermee zijn globale concurrentiepositie op het gebied van onderzoek versterken ten opzichte van de Verenigde Staten, China en Japan.” Onderzoekers zijn vooralsnog terughoudend.
Nog preciezer doseren met hulp van nieuwe TDM-software: Individualisatie van geneesmiddeldoseringen op basis van geneesmiddelspiegels (TDM) is een essentieel onderdeel van het takenpakket van de ziekenhuisapotheker. Ten behoeve hiervan is in het Amsterdam UMC nieuwe klinische farmacokinetiek-software geïmplementeerd. Toekomstige integratie met het patiëntdossier zou patiëntveiligheid en gebruiksgemak voor ziekenhuisapothekers verder kunnen optimaliseren.
Patiënt ervaart bijwerkingen en stopt in één keer met alle geneesmiddelen: Meneer K denkt last te hebben van bijwerkingen en besluit met alle geneesmiddelen in één keer te stoppen. De klachten verdwijnen en wanneer hij op advies van de praktijkverpleegkundige weer herstart, komen de klachten terug. Meneer heeft geen vertrouwen meer in de medicatie en de praktijkverpleegkundige verwijst hem naar de apotheker-farmacotherapeut.
Vrijwel geen plaats voor DPP-4-remmer in vernieuwd deel diabetesrichtlijn: ‘Januvia (sitagliptine) wederom opgenomen in NHG Standaard DM TII 2021’, luidt de kop van een advertentie van MSD over DPP-4-remmer sitagliptine. Het Instituut Verantwoord Medicijngebruik (IVM) checkte deze bewering en concludeert: gedeeltelijk waar. Een belangrijke kanttekening is dat de richtlijn maar gedeeltelijk is vernieuwd en dat juist in het vernieuwde deel uit 2021 nagenoeg geen plaats is voor DPP-4-remmers.
Goede voorlichting belangrijk bij gebruik puberteitsremmers: Over de gevolgen van het gebruik van puberteitsremmers op bijvoorbeeld de ontwikkeling van de hersenen is nog veel onduidelijk, betoogt Leontien Bakermans, die het hoog tijd vindt dat apothekers zich in de discussie mengen. “Het is belangrijk om in een vroeg stadium bij het recept betrokken te zijn, zodat de risico’s met kind en ouders besproken kunnen worden.”
Spuiten optrekken pal naast de operatiekamer: Als enige in Nederland heeft de ziekenhuisapotheek van het Rijnstate ziekenhuis in Arnhem een decentrale bereidingsruimte vlak naast de operatiekamers. Dit moet het voor toediening gereedmaken van injectiespuiten veiliger en efficiënter maken. Monique de Maat: “En we ontlasten het OK-personeel.”
Nederlandse artsen te voorzichtig met de dosering van DOAC’s: Artsen in Nederland zijn vaak te voorzichtig met doseren van DOAC’s, met name bij ouderen. Dit kan ernstige gevolgen hebben voor de patiënt. Het is daarom raadzaam voor de doseringscontrole een DOAC-protocol te gebruiken bij alle nieuwe gebruikers en jaarlijks te evalueren of de dosering nog steeds accuraat is.
‘Gezonde leefstijl stimuleren veel beter dan medicalisering’: Patiënten die een medicamenteuze behandeling voor obesitas krijgen moeten goed geïnformeerd worden over mogelijke bijwerkingen en het feit dat nog onbekend is of een eventuele gewichtsafname leidt tot een verlaagd risico op morbiditeit en mortaliteit. Behandelaars, overheidsinstanties en media dienen bovendien uitermate voorzichtig te zijn met berichtgeving over anti-obesitasmiddelen.
Hygiënevoorschrift gaat voor geloofsovertuiging van apothekersassistent: Een apothekersassistent weigerde de door het ziekenhuis voorgeschreven werkkleding te dragen omdat ze vanwege haar geloofsovertuiging niet met ontblote onderarmen mocht werken. Het ziekenhuis stapte uiteindelijk naar de rechter en verzocht daar ontbinding van de arbeidsovereenkomst. Er was sprake van een verboden onderscheid naar godsdienst, maar toch wees de kantonrechter het verzoek toe.
DOAC ook optie bij levercirrose: DOAC’s lijken bij patiënten met levercirrose niet meer schadelijke effecten te hebben dan traditionele anticoagulantia.
Add on-prednisolon gunstig bij ouderen met reuma: Add on-laaggedoseerd prednisolon heeft gunstige langetermijneffecten bij 65-plussers met reumatoïde artritis (RA). Dit gaat wel gepaard met een toename van het aantal bijwerkingen, vooral milde tot matige infecties.
Ziekte-ernst zegt niet alles over noodzaak antibioticum: Een normale lichaamstemperatuur sluit het hebben van een ernstige infectie niet uit. De keuze om met een antibioticum te starten mag dus niet alleen afhangen van de aanwezigheid van koorts. Dit is een van de uitkomsten van het promotieonderzoek van Romy Schuttevaer, die onder meer de waarde onderzocht van presenterende lichaamstemperatuur en comorbiditeit bij patiënten met een infectie.
Software helpt juiste startdosering vancomycine te bepalen voor ic-patiënt: Slechts 16% van de intensive care-patiënten die een standaard startdosering vancomycine krijgt, bereikt daarmee in de eerste 24 uur de gewenste bloedspiegel. Er zijn veel farmacokinetische modellen beschikbaar om de juiste dosering te voorspellen, maar in de praktijk zijn ze lastig toepasbaar. Onderzoekers in het Erasmus MC ontwikkelden een softwareprogramma om ze wel te kunnen gebruiken.
Farmacieopleiders Oeganda blij met bereidingsapparatuur uit Nederland: De oproep van Frans Bosman aan apothekers in Nederland om overbodige bereidingsapparatuur beschikbaar te stellen voor de farmaciefaculteit van Makerere Universiteit in Kampala, leverde een volle container op, die begin dit jaar in Oeganda arriveerde. “Het is evident dat dit een bijzondere uitbreiding is van de mogelijkheden voor Oegandese studenten om theoretische en praktische vaardigheden te verwerven.”
Nieuwe oncolytica kunnen sneller en doelmatiger ingezet: Nieuwe oncologische geneesmiddelen worden door het Europees Medicijn Agentschap steeds vaker geregistreerd op basis van een niet-gerandomiseerde studie. Voor de meeste van deze behandelingen is nog onbekend welke effectiviteit in de dagelijkse praktijk kan worden verwacht bij patiënten met diverse symptomen, comorbiditeiten en demografische eigenschappen. Real world-data zijn hiervoor uitermate belangrijk.
Miljoenenbesparing mogelijk als juiste DOAC wordt voorgeschreven: Aanzienlijke besparingen zijn mogelijk als patiënten starten met een lage dosis dabigatran, laat onderzoek zien. Deze DOAC gaat volgend jaar uit patent. Een daarmee samenhangende prijsdaling kan voor verdere besparingen zorgen die kunnen oplopen tot miljoenen euro’s.
Opleidingsplek op Aruba is uitkomst voor ‘landskinderen’: Ook Aruba beschikt sinds kort over een opleidingsplek voor de vervolgopleiding tot openbaar apotheker. Dit maakt het voor Arubaanse farmaciestudenten mogelijk direct na het afstuderen terug te keren naar hun moederland. Initiatiefnemer Anoeska Wever: “We hopen op meerdere opleidingsapotheken in het Caribisch gebied.”
‘Patiënt blij met alles dat medicatiegebruik makkelijker en veiliger maakt’: Bouchra el Bouazzaoui las over de voordelen van direct werkende orale anticoagulantia (DOAC’s) en besloot in gesprek te gaan met huisartsen over het omzetten van patiënten die een vitamine K-antagonist (VKA) gebruiken. Zo hoopt ze te voorkomen dat mensen opnieuw een beroerte krijgen. “Je biedt iedere patiënt een keuze op maat.”
Aandacht voor levodopa en eiwitrijk voedsel: Levodopa dient op een lege maag te worden ingenomen, maar bij patiënten met de ziekte van Parkinson ontbreekt vaak kennis over de inname van levodopa met (of zonder) voedsel. Door het noemen van voeding op het etiket en bij de uitgifte kunnen apothekers patiënten beter begeleiden bij goed gebruik van levodopa in relatie tot voeding. “Voor veel mensen is dit ingewikkeld.”
Parkinsonpatiënt op spreekuur bij openbaar apotheker in het ziekenhuis: Samen met neurologen zijn openbaar apothekers in het Medisch Centrum Leeuwarden een spreekuur gestart voor parkinsonpatiënten met medicatieproblemen. Op vrijdagmorgen gaan openbaar apothekers in het ziekenhuis in gesprek met parkinsonpatiënten en geven ze medicatie-adviezen aan de afdeling neurologie. Aart van Assen: “Wij bekijken álle medicatie van de patiënt. Dat is onze meerwaarde.”
‘Voorkom obesitas bij psychiatrische patiënten’: Mensen vroeg bewustmaken van het risico op gewichtstoename, leefstijlinterventies aanbieden en toevoegen van middelen die de eetlust remmen. Dit zijn volgens hoogleraar Wiepke Cahn enkele manieren om te voorkomen dat psychofarmacagebruikers aankomen. “Obesitas kan de kwaliteit van leven en levensduur negatief beïnvloeden. Zaak om hier wat aan te doen."
Hoog-effectieve therapie voorkomt 70-80% van MS-aanvallen: Het begon halverwege de jaren negentig met interferon-bèta. Inmiddels staat de teller van MS-middelen op achttien en komen er nog steeds nieuwe medicijnen bij. “Uiteindelijk vinden we voor bijna iedereen wel een medicijn waarmee we ziekteactiviteit grotendeels kunnen onderdrukken.”
Neuroloog Edo Richard verwacht voorlopig geen doorbraak in ontwikkeling medicijn tegen dementie: Met de gestage toename van het aantal mensen dat dementie krijgt, neemt ook de wens voor een adequate behandeling toe. Maar alle veelbelovende verhalen die met enige regelmaat in de media opduiken ten spijt: op de korte maar ook middellange termijn is er geen medicijn dat dementie voorkomt of kan stoppen, verzekert neuroloog Edo Richard. “Het is onethisch om mensen een wortel voor te houden zonder onderbouwing.”
Zorg betaalbaar houden is zaak van alle betrokken partijen: Twee recente rapporten van de Nederlandse Zorgautoriteit en het strategisch adviesbureau SiRM wijzen op de kostenontwikkeling van de dure (add on-)geneesmiddelen in de ziekenhuizen en de zorgelijke consequenties van deze ontwikkeling. Om de zorg betaalbaar te houden is een integrale benadering door alle betrokken partijen noodzakelijk, betoogt Pieter Knoester.
α4-integrin nieuw target bij colitis ulcerosa: De α4-integrin-antagonist AJM300 induceert een klinische respons bij patiënten met matig actieve colitis ulcerosa en een inadequate respons op of intolerantie voor mesalazine. Het middel wordt goed verdragen.
Alopecia androgenetica: 5-alfa-reductaseremmers: Afhankelijk van de gebruikte uitkomstmaat lijken 1dd 0,5 mg dutasteride, 1dd 5 mg minoxidil, 1dd 5 mg finasteride of 1dd 1 mg finasteride het meest effectief bij mannen met androgene alopecia.
Spraakherkenning mogelijk zinvol bij medicatiegesprek: Automatische spraakherkenning (ASR) mag op steeds meer belangstelling rekenen uit het medische veld en kan mogelijk ook iets betekenen voor apothekers. Uit een rondgang is gebleken dat apothekers vooral geïnteresseerd zijn in de inzet hiervan bij medicatiebeoordelingsgesprekken om de administratieve werkdruk te verlagen. Toch nemen de meesten nog een afwachtende houding aan.
Pijn na operatie: gebruik van opioïden kan beter: Niemand zit te wachten op postoperatieve pijn, maar ondanks alle ontwikkelingen op medisch gebied blijft de incidentie van acute en chronische postoperatieve pijn vrij hoog. Opioïden zijn de hoeksteen van de behandeling van perioperatieve pijn en worden ook veelvuldig gebruikt. De inzet van opioïden bij bepaalde specifieke patiëntgroepen kan echter beter, concludeert Sjoerd de Hoogd op basis van zijn promotieonderzoek.
Hematologische patiënt gebruikt vaker antibiotica: Patiënten met het myelodysplastisch syndroom (MDS), een hematologische aandoening, krijgen na diagnose significant vaker een antibioticum voorgeschreven: het aantal recepten en behandeldagen per jaar verdrievoudigde na diagnose. Onderzoek van Johanne Rozema toont voor het eerst hoeveel antibiotica in de echte wereld worden voorgeschreven aan MDS-patiënten in en buiten het ziekenhuis.
Big pharma moet wijken voor medicijnontwikkeling vanuit samenleving: Het is de hoogste tijd dat het maatschappelijk gevoel van machteloosheid ten aanzien van de farmaceutische industrie wordt doorbroken, betoogt Joost Smiers. Betaalbare medicijnen moeten worden ontwikkeld op basis van behoeften vanuit de medische wereld en de samenleving. “Big Pharma heeft zich uit de markt geprezen.”
Doorbraak met kankervaccin gericht tegen extracellulair vimentine: Onderzoek naar een vaccin tegen kanker heeft een doorbraak bereikt. Het team van de Amsterdamse hoogleraar experimentele oncologie Arjan Griffioen heeft een entstof ontwikkeld gericht tegen extracellulair vimentine. Gebruik van het vaccin geeft veelbelovende resultaten bij honden met blaaskanker. Inmiddels zijn de voorbereidingen voor klinisch onderzoek naar toepasbaarheid bij de mens in volle gang.
Darm-op-een-chip in microsysteem test opname van geneesmiddelen: Met het doel geneesmiddelopname in het verteringsstelsel te meten, is aan de Rijksuniversiteit Groningen een nieuw systeem ontwikkeld met een darm-op-een-chip. Geneesmiddelen worden in microkanalen blootgesteld aan kunstmatig speeksel, maagsap en darmsap met gal, waarna de verteerde materie doorstroomt naar deze darm-op-een-chip. De opname van de geneesmiddelen en metabolieten wordt daarin gemeten.
Apothekers testen medicijnklok en steunen gebruikers hiv-medicijn: Apothekers zijn overal in het land bezig hun positie in de regio te versterken. In dit artikel een overzicht van enkele initiatieven en projecten om de farmaceutische zorg te verbeteren, zoals apothekers in Amsterdam die de prijs van een hiv-medicijn verlagen en apothekers in Noord-Brabant die samen met de thuiszorg een medicijndispenser hebben getest.
Op weg naar makkelijker uitwisseling van medische data: Interoperabiliteit is het ultieme doel voor efficiënte zorgverlening. Het gaat versnippering van de zorg tegen, centraliseert zoveel mogelijk de zorggegevens van de patiënt, vergemakkelijkt de uitwisseling van data tussen verschillende systemen en resulteert in een betere ervaring voor zowel patiënt als zorgverlener. “We zien echter dat de praktijk achterloopt op de theorie.”
‘Door ons toezicht kunnen mensen een geneesmiddel uit India met vertrouwen slikken’: Een welkome afwisseling van hun werk in Nederland, genieten van de interactie met andere culturen en leren van inspectieteams uit andere landen, zijn voor Kai Liang en Roelof Mol aangename bijkomstigheden van hun buitenlandinspecties. Maar belangrijker is het om buitenlandse fabrikanten van geneesmiddelen en grondstoffen vooruit te helpen. “Het geeft een goed gevoel als we het kwaliteitsniveau kunnen opkrikken.”
Tyramine-beperkt dieet verkleint kans hypertensieve crisis bij MAO-remmers: De niet-selectieve MAO-remmers fenelzine en tranylcypromine zijn berucht om het risico op een hypertensieve crisis. Een tyramine-beperkt dieet kan dit risico minimaliseren. Om de continuïteit van het dieet tijdens de ziekenhuisopname te garanderen heeft een multidisciplinair team gekeken naar de meest doelgerichte aanpak. “Iedere discipline neemt verantwoordelijkheid en tilt zo de patiëntenzorg naar een hoger niveau.”
Nog weinig bekend over zorgbehoefte van patiënt met licht verstandelijke beperking: Een grote groep patiënten in de openbare apotheek is licht verstandelijk beperkt. Ze hebben vaak behoefte aan extra zorg en aandacht van het apotheekteam, maar het herkennen van deze patiëntengroep is lastig. Onderzoek kan bijdragen aan herkenning en verbetering van farmaceutische zorg voor deze patiënten. SIR Institute for Pharmacy Practice and Policy zoekt apothekers die willen meedenken.
Last van statines: combinatie met ezetimib is net zo effectief: Bij patiënten met een atherosclerotische aandoening is de effectiviteit van de combinatie van een matig-intensief statine en ezetimib niet inferieur aan monotherapie met een hoog-intensief statine. Minder gebruikers stopten met de combinatie vanwege een bijwerking of intolerantie.
Kuurschema folfirinox bij pancreastumor kan efficiënter: Door een kritische blik te werpen op het kuurschema van FOLFIRINOX is de Werkgroep Duurzaamheid en Doelmatigheid van de Nederlandse Vereniging Voor Medische Oncologie (NVMO) erin geslaagd dit schema patiëntvriendelijker, tijdbesparend en kosteneffectiever te maken. De aanbevelingen kunnen worden geëxtrapoleerd naar andere 5FU-bevattende chemokuren waaronder modified-FOLFIRINOX, FLOT, FOLFIRI, FOLFOX en FOLFOXIRI.
Veerpont niet geldig bij bepalen van afstand tussen apotheek en patiënt: Twee huisartsen kregen op basis van het afstandscriterium in een dunbevolkt gebied een vergunning om geneesmiddelen te bereiden en ter hand te stellen. Twee apothekers maakten afzonderlijk van elkaar bezwaar omdat volgens hen de veerpont meetelt bij het bepalen van de afstand naar de dichtstbijzijnde apotheek. De rechtbank oordeelde dat een veerverbinding geen openbare weg is en houdt de vergunning in stand.
Sikkelcelziekte verslagen dankzij stamceltherapie: Met stamceltherapie lijkt sikkelziekte voor 100% te genezen. Deze experimentele behandeling, doorontwikkeld in het Amsterdam UMC, is in Nederland tot nu toe uitgevoerd bij negentien patiënten. Eén van de onderzoekers en behandelend arts Erfan Nur: “Mensen die altijd ziek waren, zijn ineens vrij van medicatie en kunnen nu voluit gaan.”
‘Als zorgverlener kun je het taboe van eenzaamheid doorbreken’: 47% van de volwassen Nederlanders heeft last van eenzaamheid. Het gezondheidseffect daarvan is vergelijkbaar met het roken van vijftien sigaretten per dag. Eenzaamheid is een onderbelichte, maar belangrijke risicofactor voor een verminderde kwaliteit van leven en voortijdige sterfte, vindt Marianna Abadier. In de Week tegen Eenzaamheid, die zojuist is begonnen, is hiervoor extra aandacht.
Chemoradiotherapie nuttig voor operatie aan pancreastumor: Voorbehandeling met chemoradiotherapie bij patiënten met een resectabel of borderline resectabel pancreascarcinoom heeft op de lange termijn een significant overlevingsvoordeel in vergelijking met een directe operatie. Deze bevindingen van de Nederlandse PREOPANC-studie hebben de standaardbehandeling voor patiënten met een borderline resectabel pancreascarcinoom gewijzigd.
Laat de patiënt zelf zijn eigen medicatieverificatie uitvoeren: Medicatieverificatie voorkomt medicatiefouten bij overdrachtsmomenten in de zorg. Het proces van medicatieverificatie kost veel tijd. Digitale middelen kunnen helpen het proces beter in te richten. Het proefschrift van ziekenhuisapotheker Marieke Ebbens laat zien dat de patiënt zelf ook onderdelen van de medicatieverificatie kan uitvoeren.
Apotheker meest geschikt voor gesprek met diabetespatiënt over therapietrouw: Om het medicatiegebruik te verbeteren bij slecht ingestelde en niet-therapietrouwe patiënten met diabetes mellitus type 2 is de HOUVAST 2.0-interventie ontwikkeld voor praktijkondersteuners. Uit een haalbaarheidsstudie in twee gezondheidscentra blijkt dat apothekers beter geschikt zijn dan praktijkondersteuners om een interventie uit te voeren die de therapietrouw bevordert.
Focus op behandelen van nachtzweten en opvliegers: Het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) is in de nieuwe standaard minder terughoudend met het voorschrijven van hormoontherapie tijdens de overgang. De focus ligt op het behandelen van nachtzweten en opvliegers. Hart- en vaatgezondheid en mentale klachten komen nauwelijks aan bod. “Een gemis, want vrouwen kunnen soms niet meer functioneren”, zegt gynaecoloog Dorenda van Dijken. “Ongelofelijk hoeveel leed er nog is.”
Prominentere plek nieuwe geneesmiddelen hartfalen: De nieuwe geneesmiddelen sacubitril/valsartan, dapagliflozine en empagliflozine, hebben een prominentere plaats gekregen bij de behandeling van hartfalen. Verschillende richtlijnen bevelen behandeling met deze medicatie aan. Vanwege het risico op bijwerkingen en interacties is het belangrijk dat de apotheker patiënten begeleidt bij het juist en veilig gebruik.
Deel gebruikers ivabradine ziet letterlijk sterretjes: Het zien van fosfenen is een regelmatig voorkomende bijwerking van ivabradine, die verklaarbaar is vanuit de werking van het middel. De fosfenen zijn onschuldig en in de meeste gevallen van voorbijgaande aard. Patiënten kunnen in beginsel worden gerustgesteld en de behandeling continueren.
‘Wens van de patiënt is op bepaald moment belangrijker dan de indicatie’: De kwaliteit van leven is voor kwetsbare ouderen op een gegeven moment belangrijker dan de cardiale medicatie die zij ooit kregen voorgeschreven. Vandaar dat apotheker ouderenzorg Lucienne van den Boogerd bij medicatiebeoordelingen scherp kijkt welke geneesmiddelen afgebouwd of gestopt kunnen worden. “Waar de patiënt blij van wordt, is leidend.”
Coronaire plaques slinken met alirocumab: Bij patiënten met een acuut myocardinfarct resulteert het toevoegen van tweewekelijks subcutaan alirocumab aan een statine in een grotere regressie van coronaire plaques na 52 weken.
Monotherapie rivaroxaban veiliger dan combinatietherapie: Bij patiënten met een stabiele coronaire aandoening en atriumfibrilleren is monotherapie met rivaroxaban geassocieerd met een lager risico op een trombotische aandoening of bloeding dan combinatietherapie van rivaroxaban en een plaatjesremmer.
‘Door nieuw medicijn kan ik eindelijk weer meedoen aan de maatschappij’: Hartpatiënt Jany Huisman krijgt na vijf jaar eindelijk het medicijn waarbij ze veel baat heeft: empagliflozine (Jardiance). Het middel wordt echter niet vergoed door de zorgverzekeraar, maar gelukkig kan zij gebruikmaken van de terugbetaalregeling. “Ik kan weer langer lopen zonder moe te worden en zelf boodschappen doen.”
KNMP najaarscongres: Dinsdag 11 oktober in het Beatrixtheater Utrecht.
‘Behandel vrouwen niet als kleine mannen’: In de geneeskunde is steeds meer aandacht voor de verschillen tussen mannen en vrouwen. Ondanks de huidige inzichten krijgen beide groepen nog vaak dezelfde medicamenteuze behandeling. “Het is de hoogste tijd voor een evidence based dosisreductie voor vrouwen”, meent cardioloog Janneke Wittekoek.

« Vorige 100 item(s) 1 3 Volgende 71 item(s) »

Navigatie

2022