2025

Innovatieve workflow verhoogt efficiëntie en veiligheid VTGM: Het Prinses Máxima Centrum heeft het proces van Voor Toediening Gereed Maken (VTGM) volledig gedigitaliseerd. Dit verhoogt de veiligheid, efficiëntie en nauwkeurigheid van medicatiebereidingen voor kinderen met kanker. Innovaties zoals VTGM-robots en integratie met het elektronisch patiëntendossier minimaliseren fouten en spillage.
Van slag omdat je medicijn niet te krijgen is: Van de medicijngebruikers heeft 42% de afgelopen zes maanden last gehad van de medicijntekorten. De meesten van hen (84%) maken zich hierover zorgen. Bovendien vinden ze dat de politiek te weinig aandacht heeft voor het oplossen van de tekorten. Dat blijkt uit een recente enquête onder leden van het Medicijnpanel van het Instituut Verantwoord Medicijngebruik (IVM).
Onorthodoxe oplossingen voor tekorten: de opinie van het veld: Medisch Contact publiceerde in mei 2024 een onderzoek naar de ervaringen van artsen met medicijntekorten [1]. Hierin werd een aantal onorthodoxe oplossingen genoemd voor het oplossen van de tekorten. Het Instituut Verantwoord Medicijngebruik (IVM) voerde een vragenlijstonderzoek uit om te zien wat apotheekhoudenden en voorschrijvers van deze oplossingen vinden en of ze deze al in de praktijk toepassen.
Op zoek naar de juiste dosering tijdens zwangerschap: Zwangere vrouwen kunnen een andere dosering nodig hebben dan niet- zwangeren, zegt onderzoeker Caroline Dibbets. Zij is betrokken bij het onderzoeksproject MADAM, waarin doseeradviezen worden opgesteld voor medicatie die wordt gebruikt tijdens de zwangerschap. “We richten ons op middelen waarvoor weinig bewijs bestaat voor de huidige dosering.”
Grote risico's bij tekort baclofen: Acuut stoppen met of onderbreken van een therapie met baclofen door leveringsproblemen kan ernstige gevolgen hebben voor de patiënt. Het is daarom belangrijk dat er duidelijke richtlijnen komen voor zorgverleners, betoogt Koos Brouwers.
‘Blind’ afbouwen benzo’s + MTcap-therapie meest succesvol: Het aantal mensen dat langdurig kan stoppen met het gebruik van benzodiazepines is groter bij nieuwe cognitieve gedragstherapie in combinatie met geblindeerd afbouwen dan bij cognitieve gedragstherapie en een vooraf bekend afbouwschema.
IC/BPS: lastig ziektebeeld, moeilijk te behandelen: Interstitiële cystitis/blaaspijnsyndroom (IC/BPS) is een lastig ziektebeeld waarvan de oorzaak (nog) niet is opgehelderd. Gevolg is dat er voor veel therapeutische opties een lage bewijslast is. Effectieve behandelingen zijn oraal pentosanpolysulfaat en intravesicaal glycosaminoglycanen (GAG’s).
Apothekers dossierhouder, € 64 miljoen voor IZA-plan zorg én welzijn: Apothekers zijn overal in het land bezig hun positie in de regio te versterken. In dit artikel een overzicht van enkele initiatieven om de farmaceutische zorg te verbeteren, zoals apothekers in IJssel-Vecht die samen met andere zorgverleners en ziekenhuizen een nieuwe zorgnetwerkomgeving implementeren en apotheekteams in MooiMaasvallei die aan alle patiënten vragen hoe het gaat.
Uitleg in filmpje bij pijnbox uit afhaalautomaat: win-winsituatie: Zo’n zeshonderd patiënten in het Jeroen Bosch Ziekenhuis halen maandelijks een pijnbox – een medicatierol met pijnstilling – uit een afhaalautomaat. Uitleg over het gebruik van de middelen krijgen ze via een filmpje, wat efficiënt en tijdbesparend werkt. “Deze werkwijze heeft voordelen voor zowel zorgverleners als voor de patiënt. Het is een win-winsituatie.”
‘Interventies voor therapietrouw goed uitvoerbaar in de praktijk’: De inzet van proeftuinen heeft ertoe geleid dat grote aantallen patiënten zijn bereikt met therapietrouwinterventies, waarbij goede uitleg over de interventie en medewerking van het apotheekteam cruciaal zijn. Dit laat zien dat interventies ter bevordering van de therapietrouw in de dagelijks praktijk goed uitvoerbaar zijn. Het is van belang om van het begin af aan samen met relevante stakeholders op te trekken.
Apothekers met ic-expertise klaar voor volgende stap: Het farmaceutische expertisegebied intensive care is in ontwikkeling. Om daaraan een bijdrage te leveren, wordt op dit moment een multicenteronderzoek en een scholingscyclus voor het ic-behandelaarschap voorbereid. De resultaten van een recent gehouden enquête over de invulling van het apothekerschap op de ic toont een variabel beeld.
Soms ernstige incidenten doordat geneesmiddel niet beschikbaar is: Beschikbaarheidsproblemen kunnen tot medicatie-incidenten leiden. Er zijn aanwijzingen dat sommige van deze incidenten grote gevolgen kunnen hebben voor de patiënt. Dit is een van de conclusies van een verkennende studie onder zorgprofessionals. “Afleveraars zien het leveren van een andere sterkte als meest risicovol voor het optreden van medicatie-incidenten.”
Verhoogd risico op depressie en verminderde cognitie bij diabetes type 2: Diabetes type 2 verhoogt het risico op depressie en cognitieve achteruitgang, zegt hoogleraar diabetesepidemiologie Miranda Schram. In de door haar opgezette Maastricht Studie worden uitgebreide tests uitgevoerd om meer inzicht te krijgen in de oorzaken en gevolgen van diabetes. “Het ziekteproces in de hersenen lijkt mogelijk al te beginnen voordat iemand daadwerkelijk diabetes heeft.”
Met intra-articulair fluticason minder pijn bij osteoartritis in knie: Een langwerkende formulering van fluticasonpropionaat (EP-104IAR) kan significante pijnverlichting bieden gedurende een periode van veertien weken bij patiënten met primaire osteoartritis van de knie.
Minder vaak een astma-aanval na starten met metformine: Het gebruik van metformine door patiënten met diabetes type 2 en astma is geassocieerd met een lagere frequentie van astma-aanvallen. Toevoegen van een GLP-1-agonist vermindert de frequentie nog meer.
Samen zorgen voor gepast gebruik ADHD-medicatie: Het project Gezonde focus is een mooi voorbeeld van een gezamenlijke aanpak van apothekers en apotheekteams om het oneigenlijk gebruik van ADHD-medicatie terug te dringen. Resultaat: betere zorg voor patiënten met ADHD, meer bewustzijn over oneigenlijk gebruik en meer aandacht voor het verhaal achter het recept voor ADHD-medicatie.
Code rood: tekort aan apothekersassistenten: De Nederlandse apotheeksector staat op scherp. Het tekort aan apothekersassistenten bereikt zorgwekkende hoogtes en zonder snelle en gezamenlijke actie dreigt de kwaliteit van de apotheekzorg in het geding te komen. Het Regionaal BBL-punt apotheken biedt een oplossing die niet alleen dit probleem aanpakt, maar ook een deel van het werk van de apotheker uit handen neemt.
‘Meer dan duizend apotheekmedewerkers toespreken vond ik best spannend’: Apothekersassistent Paula Kleibergen, werkzaam in de Dienstapotheek Rotterdam-Zuid en lid van het Actiecomité Apothekersassistenten, is sinds het begin betrokken bij de acties voor een nieuwe Cao Apotheken. In dit dagboek vertelt ze wat haar motiveert om door te gaan met de strijd. “Een apothekersassistent pakte mij vast en bedankte mij voor alles wat ik doe. Dat geeft een kick.”
Apothekersassistent helpt patiënten bij afbouwen PPI's: Om mensen die maagbeschermers gebruiken te helpen met afbouwen, biedt de Brabantse Service Apotheek Wouw een afbouwspreekuur aan. Apothekersassistent Marloes Kempenaars begeleidt patiënten en richt zich hierbij vooral op hun wensen. “Het is echt maatwerk.”
Wendbaar inspelen op AI, preventie en zorgvraag: Farmakundigen optimaliseren processen en voeren projecten uit in de farmaceutische industrie, apotheken en semi-overheid. Volgens een nieuw beroepsprofiel hebben de toenemende zorgvraag, preventie en big data veel impact op het werk van deze hbo-professional. Ellen de Jong en Jenny van Gent van de opleiding Farmakunde: “Farmakundigen kunnen problemen analyseren en transities begeleiden.”
Ongewenst gedrag? Niet bij mij in de apotheek!: Ongeveer één op de vijftien werknemers ervaart ongewenst gedrag door collega’s of leidinggevende. Vaak gaat het om micro-agressie, minder opvallend en ogenschijnlijk onschuldig gedrag. Het opstellen van een gedragscode kan ongewenst gedrag in de apotheek voorkomen en stelt werknemers in staat collega’s aan te spreken.
‘Stagiaires maken ons team scherper, omdat ze vragen stellen’: Om de stageperiode te stroomlijnen, werkt BENU Apotheek Korte Akkeren in Gouda met een zelfontwikkeld stappenplan. Dit moet voorkomen dat apothekersassistenten in opleiding te lang stilstaan in hun groeiproces, volgens apotheker Djamal Tebbal. “We geven leerlingen zo snel als mogelijk eigen verantwoordelijkheid.”
Zoeken naar beste therapie met biologicals voor kind met reuma: Ondanks de beschikbaarheid van verschillende geneesmiddelen, zijn er nog altijd kinderen met reuma die niet of niet volledig reageren op bepaalde middelen waardoor het vinden van de beste behandelstrategie een zoektocht kan zijn, concludeert Amara Nassar in haar proefschrift. Ze onderzocht de mogelijkheden om behandelingen met biologicals te personaliseren.
Kritische blik op infusietherapie verlicht druk op dagcentrum: De toenemende vergrijzing en de beschikbaarheid van nieuwe behandelingen verhogen de zorgvraag, terwijl schaarste aan zorgpersoneel een groeiende uitdaging vormt. In het HagaZiekenhuis is de infusietherapie geoptimaliseerd, wat heeft geleid tot een reductie van zesduizend uur per jaar aan bedbezetting op het dagcentrum infusietherapie.
‘Vervalsingen kunnen lucratieve business zijn, kijk naar Ozempic’: Het eerste lustrum van de Falsified Medicines Directive (FMD) laat een gemengd beeld zien. Het systeem is op een aantal fronten flink verbeterd, maar de weerzin ertegen van veel apothekers is niet verdwenen. “Een grote acceptatie is belangrijk en zorgt voor een verbetering van de patiëntveiligheid.”
Minder bloedingen AF-patiënt bij abelacimab als anticoagulans: Bij patiënten met atriumfibrilleren (AF) met een matig tot hoog risico op een beroerte leidt behandeling met abelacimab tot lagere spiegels vrije factor XI en minder bloedingen in vergelijking met behandeling met rivaroxaban.
Ziekenhuisapotheker van toegevoegde waarde bij zorg na levertransplantatie: Patiënten met een levertransplantatie die een consult bij een ziekenhuisapotheker kregen, gebruikten significant minder onnodige geneesmiddelen dan patiënten zonder consult, schrijft Midas Mulder in zijn proefschrift, waarin hij focust op het optimaliseren van immunosuppressivagebruik. “We tonen aan dat het includeren van een ziekenhuisapotheker in de post-transplantatiezorg van toegevoegde waarde is.”
Veel mogelijkheden voor hulp bij afbouwen van antidepressiva: Het verlenen van farmacotherapeutische zorg bij het afbouwen van antidepressiva is maatwerk, met een belangrijke rol voor de creatieve inzet van de openbaar apotheker en diens kennis en kunde. Een proactieve houding van de apotheker in combinatie met een groeiende beschikbaarheid van antidepressiva in lage doses, biedt momenteel veel mogelijkheden om in de eerste lijn met het afbouwen te beginnen.
Franniez illustreert het persoonlijke verhaal in het ziekteproces: Met de Franniez-spiraal kunnen chronisch zieke kinderen ingrijpende gebeurtenissen in het ziekenhuis uitbeelden. Bedenker Franny Slingerland zette hiervoor een kinderfonds op en hoopt op de hulp van apotheekteams. “Zo kunnen we nog meer gezinnen bereiken.”
‘Grootste Amsterdammer’ stond aan wieg (K)NMP: Als arts zette Samuel Sarphati zich onder meer in voor de verbetering van de volksgezondheid in Amsterdam, in een tijd waarin cholera en tyfus belangrijke doodsoorzaken waren. Maar apothekers herinneren hem vooral als drijvende kracht achter de oprichting van de NMP, de huidige KNMP. Lezers van Het Parool kozen hem als grootste Amsterdammer aller tijden.
Duurzame zorg: maak werk van terugdringen PPI-gebruik: De mogelijkheid om de CO2-uitstoot te verminderen kan soms in een onverwachte hoek zitten. Uit onderzoek blijkt dat maar liefst 87% van de voorschriften voor protonpompremmers (PPI’s) niet op juiste indicatie is. Deze onnodige voorschriften zorgen voor een CO2-uitstoot die gelijk staat aan zestien rondjes rond de aarde in een gemiddelde benzine- of dieselauto. Tijd om kritisch naar de recepten te kijken.
Muvalaplin verlaagt concentratie lipoproteïne(a): Bij patiënten met een hoog atherosclerotisch risico en een verhoogd lipoproteïne(a) verlaagt muvalaplin het lipoproteïne(a) op dosisafhankelijke wijze. Het middel wordt goed verdragen.
Inzicht nodig in uitwisselbaarheid van PD-(L)1-remmers: PD-1- en PD-L1-remmers hebben een revolutie teweeggebracht in de behandeling van kanker. Momenteel zijn zeven van deze middelen geregistreerd, maar er bestaat nog veel onzekerheid over de mate van uitwisselbaarheid. Dit heeft zowel klinische als financiële gevolgen. In dit artikel komt het complexe landschap van deze geneesmiddelen aan bod en worden aanbevelingen gedaan om inzicht in de uitwisselbaarheid en zo de zorg te verbeteren en de kosten te beheersen.
Inzet specialist kan FTO naar hoger niveau tillen: Het farmacotherapeutisch overleg (FTO) is in z’n huidige vorm niet toekomstbestendig. Het kost veel tijd en energie en levert weinig op, vinden huisarts Daan van der Stap en apotheker Nancy Overmars-Zonneveld. Zij stellen onder meer voor het overleg te combineren met een voorlichtingssessie door een specialist. “De ideale frequentie is twee of drie keer per jaar. Minder vaak, betere kwaliteit.”
Aan de slag met milieubewuste keuzes in de openbare apotheek: Geneesmiddelen hebben een grote milieu-impact en zijn één van de grootste vervuilers in de zorg. Apothekers verlagen dagelijks deze milieubelasting door bijvoorbeeld onnodig geneesmiddelgebruik en -verspilling tegen te gaan en waar mogelijk groene(re) keuzes te adviseren. In dit artikel een aantal praktische handvatten voor openbaar apothekers.
Apothekers starten samen studie leefstijl en vergoeding druppelbril: Apothekers zijn overal in het land bezig hun positie in de regio te versterken. In dit artikel een overzicht van enkele initiatieven om de farmaceutische zorg te verbeteren, zoals twintig apothekers in de Gooi en Vechtstreek die tegelijk een opleiding volgen tot leefstijlapotheker en een apotheker in Katwijk die in zijn apotheek test op allergieën.
Beter advies oncolytica na bariatrische chirurgie: De absorptie van orale antikankermedicatie kan veranderen na een bariatrische ingreep. Op basis van onderzoek uit het Antoni van Leeuwenhoek is nu een handreiking voor medicatiebewaking opgesteld. Hierdoor kunnen apothekers in de praktijk beter adviezen geven voor adequate antikankerbehandeling bij deze specifieke patiëntengroep.
Apotheker adviseert over voeding en leefstijl tijdens ramadan: Naast adviezen over aanpassingen in medicatiegebruik en innameschema’s, kan een apotheker ook tips over voeding en leefstijl geven aan mensen die vasten tijdens de ramadan, vindt Souad Azougagh. “Fruit kun je beter eten en niet drinken.”
‘Eerste lijn kan veel doen om impact van medicijnen op milieu te verkleinen’: De zorgsector in Nederland is verantwoordelijk voor zo’n 7% van de CO2-uitstoot, 4% van het afval en 13% van het grondstoffengebruik. Grotendeels een gevolg van productie, gebruik en uitscheiding van geneesmiddelen, waarvan 80% door huisartsen wordt voorgeschreven. De Quikscan Duurzamer Voorschrijven is er voor huisartsen en apothekers om het voorschrijfgedrag kritisch tegen het licht te houden en aan te passen.
Regelmatig gebruik van ICS meest effectief bij astma: Bij kinderen met mild astma is een regime met geregeld gebruik van inhalatiecorticosteroïden (ICS) het meest effectief om een exacerbatie te voorkomen en het FEV1 te verbeteren.
Apotheker in de Oost: Apotheker J.J. Hansma werkte van 1912 tot 1920 in Indië voor de Sunan (sultan) van Surakarta. Over zijn boeiende belevenissen hield hij een plakboek bij, dat in het bezit is van de Stichting Farmaceutisch Erfgoed. “Hilarisch is de passage over de olifant.”
‘Openbaar apothekers kunnen veel meer doen voor patiënten in palliatieve fase’: Openbaar apothekers kunnen als standaardzorg patiënten in de palliatieve fase een medicatierol en een palliatieve kit leveren. Sigrid van Daal van Apotheek Ridderveld vindt dat apothekers meer te bieden hebben op dit gebied. Ze belt patiënten thuis op om te vragen aan welke farmaceutische zorg ze behoefte hebben. “Zoek contact met palliatieve patiënten. Als apotheker kun je veel betekenen in de laatste levensfase.”
Geen baat van gebruik opioïden bij kortademigheid: Opioïden verbeteren bij personen met ernstige respiratoire aandoeningen de kortademigheid wel bij inspanning in laboratoriumstudies, maar niet in het dagelijks leven. Deze middelen hebben wel significante bijwerkingen, die de voordelen mogelijk overtreffen.
‘Comfort telt bij sterven zwaarder dan medicatie’: Mensen die in de laatste fase van hun leven verkeren krijgen nog te vaak onnodige medicatie voorgeschreven, blijkt uit onderzoek. Dat kan leiden tot ongemakken, constateert Yvonne de Man, terwijl een stervende patiënt juist gebaat is bij comfort. Vandaar de oproep aan huisartsen en apothekers hierop alert te zijn. “Medicatiebeoordelingen zijn geschikte momenten om dit te bespreken.”
Potentie team palliatieve zorg ziekenhuis onvolledig benut: Het specialistische team palliatieve zorg kan op een andere manier naar de patiënt kijken, zegt Carly Heipon, die onderzoek doet naar het tijdig integreren van palliatieve zorg in de oncologie. Maar deze groep zorgverleners wordt vaak te laat ingezet bij ongeneeslijke vormen van kanker. “Dit kan leiden tot ongewenste zorg.”
KNMP Voorjaarscongres
Praatplaat helpt het onbespreekbare bespreekbaar te maken: Veel ouders met een kind in de palliatieve fase vinden het lastig om moeilijke onderwerpen te bespreken. Om het onbespreekbare bespreekbaar te maken ontwikkelde het Kenniscentrum Kinderpalliatieve Zorg de praatplaat.” Veel behandelaren realiseren zich nog onvoldoende dat zij hierbij een belangrijke rol spelen.”
‘Met z’n allen ervoor zorgen dat sterven goed verloopt’: De palliatieve zorg is de afgelopen tien jaar flink verbeterd, maar nog lang niet op het gewenste niveau, constateert longarts Sander de Hosson. Om dat te bereiken moeten kennis en kunde van zorgverleners worden vergroot en moeten verzekeraars voor adequate financiering zorgen. “Ik ga me hier binnenkort weer eens heel druk over maken.”
Behandeloptie bij overmatig okselzweten: lokale anticholinergica: Met het beschikbaar komen van lokale anticholinergica verschuift botulinetoxine naar de derde plaats als keuzemiddel voor de behandeling van overmatig okselzweten (hyperhidrosis). Botuline is bewezen effectief, maar is vaak pijnlijk bij applicatie en vereist specialistische zorg. Injectietherapie met botulinetoxine is om die reden voorbehouden aan cosmetisch artsen en dermatologen met voldoende ervaring.
Verwijt dat apotheker medicatie 'blindelings' heeft uitgegeven, is onterecht: Een 22-jarige patiënt overlijdt na jaren van medicatiegebruik, voorgeschreven door zijn huisarts en psychiater. Zijn moeder dient een klacht in bij het Regionaal Tuchtcollege omdat ze vindt dat de apotheker de medicatie “blindelings” heeft uitgegeven en dat er geen overleg plaatsvond met andere behandelaars. Het Regionaal Tuchtcollege oordeelt dat de apotheker zorgvuldig heeft gehandeld.
'Bacteriofaagtherapie uitkomst bij toename van antibioticaresistentie': Als alle andere behandelopties geen resultaat opleveren bij een patiënt, kan een bacteriofaag uitkomst bieden, zo hebben specialisten van het UMC Utrecht ervaren. Zij behandelden eerder dit jaar voor het eerst een patiënt met deze therapie. Apotheker Jan Dekker, onderdeel van het behandelteam: “Het is nu zaak een collectie fagen op te bouwen die therapeutisch kunnen worden toegepast.”

Navigatie

2025