Griepprik: twijfels over werkzaamheid

PW Magazine 42, jaar 2011 - 17-10-2011

Er is geen bewijs dat de jaarlijkse griepvaccinatie bij ouderen en de meeste risicopatiënten werkzaam is. Dat meldt het Geneesmiddelenbulletin na onderzoek van beschikbare gerandomiseerde onderzoeken en meta-analyses.

Algemeen werd aangenomen dat griepvaccinatie de morbiditeit en mortaliteit van seizoensinfluenza vermindert. Nu blijkt dat influenzavaccinatie bij gezonde volwassenen slechts een matig effect heeft op vermindering van griepsymptomen en het verlies van werkdagen. Conclusies over de effectiviteit van griepvaccinatie op het voorkomen van ziekenhuisopnamen, complicaties en mortaliteit bij mensen ouder dan 65 jaar konden niet worden getrokken.

Het onderzoek laat zien dat vaccinatie de influenzasymptomen bij mensen tussen 60 en 70 jaar verminderde, maar geen effect had op complicaties en overlijden. Bij de groep ouder dan 70 jaar was helemaal geen effect aantoonbaar.

Vaccinatie van COPD-patiënten leidde wel tot een significante vermindering van exacerbaties (versus placebo) maar de onderzoeken waren te klein om iets over de mortaliteit te zeggen. Er zijn onvoldoende gegevens om het effect van griepvaccinatie bij patiënten met onder meer astma bronchiale en hiv op een betrouwbare manier vast te stellen. Ten slotte is ook niet aangetoond dat vaccinatie van zorgpersoneel influenza voorkomt bij bewoners van verpleeg- en verzorgingshuizen. Medewerkers van deze instellingen en ziekenhuizen vallen ook onder de doelgroep om jaarlijks gevaccineerd te worden.

Adviesbrief

Volgens de Gezondheidsraad is er geen reden af te wijken van de laatste adviezen. Voor de aangewezen doelgroepen kan vaccinatie gezondheidsschade voorkomen of beperken. Dat heeft de raad op 28 september 2011 aan VWS-minister Edith Schippers laten weten in een adviesbrief.

De Gezondheidsraad erkent dat de werkzaamheid van griepvaccins niet optimaal is, maar stelt dat er veel onderzoek is dat de gunstige effecten van vaccinatie onderbouwt. Weliswaar niet altijd in de vorm van gerandomiseerd en geblindeerd onderzoek (met de hoogste bewijskracht), maar dat wil niet zeggen dat vaccinatie niet werkt.

Roel Coutinho, directeur Centrum Infectieziektebestrijding van het RIVM, sluit zich bij dit advies aan. “Het gaat mij te ver om te stellen dat er geen bewijs is dat het vaccin werkt. Observationeel onderzoek heeft inderdaad niet de hoogste bewijskracht en kan vertekening geven, maar geeft wel sterke aanwijzingen.”

“Het is ook niet reëel om te verwachten dat er nu gerandomiseerde studies zullen komen. De griepvaccins zijn elk jaar anders doordat elk jaar andere griepvirussen circuleren. Je hebt dus relatief korte tijd voor onderzoek. Waar we onze energie in moeten stoppen, is vaccins beter maken. En daar wordt aan gewerkt.”

Document acties

E-mail
Print

Reacties

18-10-2011 16:54

C.C.E. Brodie-Meijer zegt:

Waarom worden bijwerkingen nooit meegenomen in studies? Juist ouderen en zieken zijn erg gevoelig voor vaccinaties. Gordelroos, longontstekingen komen vaak voor enkele weken na de injectie. De relatie tussen vaccinatie en bijwerkingen wordt zelden gelegd. Wie schrijft daar (werking versus bijwerkingen) eens wat over?

21-10-2011 18:50

D.T. Hendriksz zegt:

Tijd voor de nuance.

Questions & Answers
Vaccine
Centers for Disease Control and Prevention 1600 Clifton Rd. Atlanta, GA 30333, USA
800-CDC-INFO (800-232-4636) TTY: (888) 232-6348, New Hours of Operation 8am-8pm ET/Monday-Friday
Closed Holidays - cdcinfo@cdc.gov

Effectiveness - How Well Does the Flu Vaccine Work?

Does the flu vaccine work the same for everyone?

The flu vaccine is the single best way to prevent the flu, and vaccination is the main tool used to protect people from influenza. But, protection is never 100%, and some people can still get the flu after being vaccinated. How well the flu vaccine works (or its ability to prevent influenza illness) can range widely depending on who is being vaccinated. In general, the flu vaccine works best among young healthy adults and older children. Some older people and people with certain chronic illnesses might develop less immunity than healthy young adults after vaccination. However, even for these high-risk individuals, the flu vaccine still can provide protection against getting severe complications from the flu.

What do recent vaccine effectiveness studies show?

Preliminary data for the 2010-2011 influenza season indicate that influenza vaccine effectiveness was about 60% for all age groups combined, and that almost all influenza viruses isolated from study participants were well-matched to the vaccine strains (Unpublished CDC data). A randomized study (by Monto et al Adobe PDF fileExternal Web Site Icon) looking at the 2007-2008 influenza season found trivalent inactivated vaccine (flu shot) protected 7 out of 10 people from influenza illness. Studies show that LAIV works about as well as the flu shot. The main study that led to the licensure of LAIV was one conducted in children that showed that LAIV protected up to 9 out of 10 children vaccinated against the flu. A recent meta-analysis of randomized clinical trials of LAIV in children found that 2 doses of LAIV in vaccine-naïve children prevented infection with 77% of antigenically similar viruses and 72% of all viruses regardless of antigenic similarity.

How does CDC measure how well the vaccine works?

Scientists continue to work on better ways to design, conduct and evaluate non-randomized (i.e., observational) studies to assess how well flu vaccines work.CDC has been working with researchers at universities and hospitals since the 2003-2004 influenza season to estimate how well influenza vaccine works through observational studies using laboratory-confirmed influenza as the outcome. These studies currently use RT-PCR confirmed medically-attended influenza virus infections as a specific outcome. CDC’s studies are conducted in five sites across the United States to gather more representative data. To assess how well the vaccine works across different age groups, CDC’s studies of vaccine effects have included all people aged 6 months and older recommended at that time for an annual influenza vaccination. Similar studies are being done in Australia, Canada and Europe.

Back to top