Patiënten bewaren medicijnen niet goed

Deze resultaten worden vandaag bekendgemaakt op het European League Against Rheumatism (EULAR) congres in Rome. Binnenkort volgt publicatie in een wetenschappelijk tijdschrift. Het onderzoek is onderdeel van een project waarbij wordt gekeken hoe geneesmiddelen beter kunnen worden gebruikt en bewaard, omdat de kosten van dit type reumamiddelen hoog zijn: € 14.000 per patiënt per jaar.

Aan het onderzoek, dat liep van december 2013 tot januari dit jaar, deden 255 patiënten met reumatoïde artritis mee. Zij haalden hun biologicals (TNF-alfaremmers) bij acht apotheken. De patiënten moesten hun medicatie bewaren zoals ze gewend waren. Daarbij was de veronderstelling van de onderzoekers dat ze hun geneesmiddelen volgens de instructies op de bijsluiters en etiketten zouden bewaren.

Twee uur onder nul

Daarin slaagde een klein aantal, wijst het onderzoek uit. Bij meer dan een kwart van de gebruikers van de TNF-alfaremmers kwam de temperatuur van de middelen zelfs meer dan twee uur onder nul graden. Dit terwijl de fabrikant duidelijk op de verpakking aangeeft dat deze middelen niet mogen worden ingevroren. “Patiënten doen dat niet met opzet”, zegt promovendus Niels Vlieland, die het onderzoek uitvoerde. “Vaak vertoont de temperatuur in een koelkast grote schommelingen. Of het doosje ligt tegen een bevroren achterwand.”

De onderzoekers hadden een thermochip bevestigd aan sealpacks waarin de geneesmiddelen tegen reumatoïde artritis waren verpakt. De chips registreerden elke tien minuten de temperatuur van het pakketje en sloeg die op. Goed bewaren is essentieel voor de biologicals, met hun complexe molecuulstructuren. Deze middelen moeten stabiel worden opgeslagen: zonder heftige bewegingen en binnen nauwe temperatuurmarges.

Temperatuur wisselt

Belangrijke oorzaak voor de verkeerde koeling is de koelkast: sommige koelkasten wachten te lang voordat ze koelen, zodat de temperatuur wisselt, of geven de temperatuur onduidelijk aan waardoor de gebruiker die slecht kan instellen. Ook laten veel patiënten hun koelkastdeur lang openstaan om er boodschappen in te zetten, waardoor de temperatuur te hard oploopt. “De koelkast reageert daarop door extra hard te koelen, zodat de geneesmiddelen bevriezen”, aldus Van den Bemt.

Of het verkeerd bewaren van geneesmiddelen invloed heeft op de werking is niet bekend, zegt Van den Bemt. Hij wijst erop dat voor de productie, de opslag en het vervoer van medicijnen strikte richtlijnen gelden, maar het is onbekend hoe patiënten ermee omgaan nadat ze de middelen hebben afgehaald. “De apotheek geeft bewaarinstructies mee”, vertelt onderzoeker Gardarsdottir. “Maar omdat de verpakking erg groot is, kan het lastig zijn de middelen op te bergen.”