Osteoporose: hooguit 500 mg extra calcium

De SIG adviseert de hoge dosis van 1000 mg calcium alleen nog te geven als preventie van osteoporose bij patiënten die glucocorticosteroïden gebruiken. “Want naast het negatieve effect op de botaanmaak en -afbraak, verminderen glucocorticosteroïden de opname van calcium en verhogen ze de renale uitscheiding”, vertelt klinisch geriater en klinisch farmacoloog Janet Bootsma van het Jeroen Bosch Ziekenhuis in ’s-Hertogenbosch en lid van de SIG.

CBO-richtlijn

Het advies van de SIG – Cardiovasculaire veiligheid van calciumsuppletie bij osteoporose bij kwetsbare ouderen, te vinden op de website van het expertisecentrum Ephor – wijkt af van de huidige CBO-richtlijn Osteoporose en fractuurpreventie. Daarin wordt 1000 mg aanbevolen aan patiënten die via hun voeding helemaal geen calcium binnenkrijgen, en 500 mg aan patiënten die minder dan 1000 mg via het voedsel tot zich nemen.

Volgens het nieuwe SIG-standpunt geldt de dosis van 500 mg calcium voor alle kwetsbare ouderen met osteoporose. “Maar ze komen pas in aanmerking voor calciumsuppletie als ze het niet halen om 1000 tot 1200 mg calcium via hun voeding binnen te krijgen”, legt Bootsma uit. “Dat komt overeen met vier tot vijf glazen melk, bakjes yoghurt of kwark, of grote plakken kaas.”

De SIG komt tot hun aanbevelingen na analyse van verschillende studies die het cardiovasculaire risico van calciumsuppletie onderzochten bij patiënten met osteoporose. Hoewel de resultaten tegenstrijdig zijn, suggereren vier grote observationele studies dat cardiovasculaire problemen kunnen optreden bij doseringen vanaf 1000 mg. Het risico is tevens verhoogd bij een overmatige intake van calcium via de voeding (meer dan 1400 mg per dag) of bij een zeer lage inname (minder dan 600 mg per dag). Consumptie van vier of vijf zuiveleenheden per dag lijkt het risico op hart- en vaatziekten niet te verhogen.

Mechanisme

Het mechanisme achter calciumsuppletie en een eventueel verhoogd cardiovasculair risico is niet duidelijk. De SIG beschrijft in het standpunt dat het risico mogelijk samenhangt met de piekspiegels van het serumcalcium. Hoge calciumspiegels zouden een rol kunnen spelen bij het optreden van aderverkalking en vaatschade.

Wanneer calcium via een tablet wordt ingenomen, stijgt de serumspiegel snel. Vanuit voeding wordt calcium langzaam geabsorbeerd, waardoor de serumspiegels minder fluctueren. De SIG raadt dan ook aan om calciumsupplementen tijdens de maaltijd in te nemen. Bootsma: “De absorptie van calcium is dan beter en de opname langzamer, waardoor de spiegels minder schommelen.”