‘Bescherm patiënt tegen willekeurig wisselen medicatie’
Wisselen van medicatie zonder medische reden heeft een enorme impact op de gezondheid en kwaliteit van leven van patiënten, en het wisselen wordt op onverantwoorde wijze uitgevoerd. Dat is een van de conclusies in het rapport Wisselen van medicijnen, een initiatief van onder meer Longfonds, Reumafonds, Patiëntenfederatie Nederland, Nierpatiënten Vereniging Nederland, Crohn, Colitis Ulcerosa Vereniging Nederland en Schildklierorganisatie Nederland.
Uit een analyse van patiëntenervaringen – gebaseerd op een vragenlijst onder bijna 2500 respondenten, vergelijkingen met andere onderzoeken en eerdere meldacties – blijkt dat 40% van de patiënten één keer per jaar wisselt van medicijn, 23% twee keer en 37% drie keer of vaker per jaar.
Na het substitueren zonder reden moet 23% van de patiënten een extra onderzoek ondergaan en 40% ervaart bijwerkingen van het nieuwe middel. Bij twee derde van de patiënten hadden bijwerkingen een negatieve invloed op emoties en bij 70% op lichamelijke en sociale activiteiten.
Medische noodzaak
Redenen voor het wisselen van medicatie zonder medische reden zijn volgens de onderzoekers ondoorzichtig. Ruim 70% van de patiënten geeft aan niet te zijn geïnformeerd over substitutie. Daarnaast is voor patiënten niet duidelijk of het wisselen van merk gebeurt omdat de zorgverzekeraar preferentiebeleid voert, stuurt via inkoopbeleid en -afspraken, de apotheker zelf besluit een ander merk af te leveren of vanwege medicijntekorten.
Ook vinden wisselingen plaats bij geneesmiddelen waarvan de knmp-handleiding Geneesmiddelsubstitutie aangeeft dit niet te doen, aldus de onderzoekers.
Verder blijkt dat in de helft van de gevallen ‘medische noodzaak’ niet wordt gehonoreerd, terwijl deze vermelding juridisch bindend is. Volgens de patiëntenorganisaties houden zorgverzekeraars en apothekers zich niet aan de regels en moeten zij hierop aangesproken worden.
Officiële lijst
Met “krachtige maatregelen” willen de samenstellers van het rapport het huidige medicijnbeleid aanpassen. Zo moet er in samenwerking met het ministerie van Volksgezondheid een officiële lijst worden opgesteld met geneesmiddelen die nooit worden gewisseld. Patiënten moeten voortaan altijd toestemming geven voor een wisseling en per medicijn kunnen patiënten maximaal één keer zonder medische noodzaak wisselen.
Verder vinden de patiëntenorganisaties dat medische noodzaak altijd moet worden gehonoreerd. Zorgverzekeraars mogen daarom geen financiële prikkels opleggen aan apothekers en voorschrijvers, waardoor zij zich ondanks medische noodzaak toch gedwongen zien een preferent middel voor te schrijven of te verstrekken. Het preferentiebeleid ten slotte moet vaststaan voor meerdere jaren en gelijklopen met de verzekeringsperiode.