Toestemming Amsterdam UMC voor bereiden CDCA

Het Amsterdam UMC besloot in april dit jaar CDCA-capsules zelf te bereiden voor patiënten met zeldzame stofwisselingsziekte cerebrotendineuze xanthomatose (CTX). Aanleiding was de extreme prijsverhoging van het geneesmiddel door Leadiant: tot € 170.000 per patiënt per jaar. 

IGJ startte een onderzoek naar de bereiding, nadat het een handhavingsverzoek had ontvangen van Leadiant. Het bedrijf claimde dat het ziekenhuis diverse overtredingen zou hebben begaan, zo zouden de regels voor good manufacturing practice in de ziekenhuisapotheek (GMP-Z) onvoldoende worden nageleefd en er zou sprake zijn van doorlevering. Ook zou de grondstof uit China niet goed zijn geïnspecteerd, aldus Leadiant.

Nadat de inspectie had aangegeven dat de grondstof inderdaad onzuiverheden bevatte, besloot het Amsterdam UMC zelf te stoppen met de bereiding. De inspectie had de stof laten testen door het RIVM. Uit een deze week gepubliceerd IGJ-rapport blijkt dat het gaat om twee onzuiverheden boven de toegestane Europese norm. “Dat zijn forse overschrijdingen die potentieel gevaarlijk kunnen zijn voor patiënten”, stelt IGJ-hoofdinspecteur Marina Eckenhausen. Om welke onzuiverheden het gaat, is de inspectie niet bekend.

Test monografieën onvolledig

Voor het bereiden met een grondstof die niet voldeed aan de kwaliteitseisen volgens de Europese Farmacopee, krijgt het Amsterdam UMC een waarschuwing van de IGJ. Het ziekenhuis had de stof weliswaar laten controleren in een gecertificeerd Belgisch laboratorium, maar daarbij is alleen de grondstofmonografie doorlopen, waardoor de test onvolledig was.

De IGJ benadrukt dat voor veilig bereiden zowel de eisen van een grondstofmonografie als die van de algemene monografie Substances for Pharmaceutical use van kracht zijn. Verder moeten apothekers altijd beginnen met de afweging of een apotheekbereiding wel een goede keuze is. Dat is volgens de inspectie alleen het geval als zij voldoende zekerheid hebben over herkomst en kwaliteit van de grondstoffen, het bereidingsproces en de eindcontroles op het product. Om onduidelijkheden over eigen bereidingen weg te nemen onder apothekers heeft de IGJ een infographic geplaatst op haar website.

Bereiding wettelijk toegestaan

Leadiant heeft aan de inspectie gevraagd om te handhaven naar aanleiding van een aantal vermeende overtredingen van het Amsterdam UMC. Dit handhavingsverzoek heeft de IGJ afgewezen, wel krijgt het ziekenhuis naast de waarschuwing voor het gebruik van de onzuivere stof een waarschuwing voor het overtreden van reclameregels.

Het Amsterdam UMC heeft de CDCA-capsules namelijk op de eigen website aangeprezen, en reclame maken voor een eigen bereiding is niet toegestaan.

De claim van de fabrikant dat CDCA niet bereid zou mogen worden omdat er een geregistreerd alternatief voorhanden is, legt IGJ naast zich neer. Deze bereiding is wettelijk toegestaan omdat dit op kleine schaal gebeurde en de capsules rechtstreeks ter hand werden gesteld aan de ongeveer vijftig patiënten. 

Leadiant kan zich niet vinden in deze uitleg van het begrip “kleine schaal” door de inspectie, schrijft de fabrikant in een reactie, omdat die het weesgeneesmiddelensysteem “ondermijnt”. Verder vindt Leadiant dat geregistreerde geneesmiddelen niet om uitsluitend financiële motieven moeten worden vervangen door ongeregistreerde apotheekbereidingen.

Volgens de IGJ kan het Amsterdam UMC de bereiding van CDCA dus voortzetten. “Maar dan moeten ze het wel doen met een grondstof die voldoet aan de wettelijke vereisten”, aldus Eckenhausen.

Galzuurverbindingen

Het ziekenhuis overweegt om de bereiding weer op te starten, vertelt een van de initiatiefnemers, ziekenhuisapotheker Marleen Kemper van het Amsterdam UMC. “We zijn verschillende scenario’s aan het onderzoeken. Belangrijk onderdeel hierbij is in hoeverre de onzuiverheden in de grondstof, de galzuurverbindingen, schadelijk zijn.” Ook heeft het ziekenhuis de reclameboodschappen voor de bereiding verwijderd van de website.

Kemper benadrukt het belang van dit IGJ-rapport voor alle bereidende apotheken. Want hiermee bevestigt de inspectie volgens haar dat de ziekenhuisapotheek het bereidingsproces goed heeft ingericht voor de magistrale bereiding van CDCA.

Verder vraagt Kemper aandacht voor de steeds grotere problemen bij de inkoop van grondstoffen. Die moeten veelal uit Azië komen, waar andere normen gelden. “We moeten dit als beroepsgroep aankaarten, want de eigen bereidingen komen in gevaar.”