Cruciale rol ziekenhuisapotheken bij vaccinatie acute zorg

Regionale kranten, nieuwszenders en het NOS-journaal volgden in Twente live twee apothekersassistenten die spuitjes met het Pfizer/BioNTech-vaccin aan het bereiden waren, vertelt hoofd van de ziekenhuisapotheek Kris Movig van het Medisch Spectrum Twente in Enschede. “Geneesmiddelen voor toediening gereedmaken, dat zijn we wel gewend in het ziekenhuis, maar de grote media-aandacht was een spannende ervaring.” Volgens Movig is het bijzonder onderdeel te zijn van deze grote landelijke vaccinatiecampagne.

Het vaccineren is woensdagochtend 6 januari van start gegaan in een tiental ziekenhuizen, nadat het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) enkele dagen daarvoor 33.000 vaccins beschikbaar had gesteld voor de acute zorg.

De logistieke operatie die hieraan voorafging is in extreem korte tijd voorbereid, vertelt Gerard Hugenholtz, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers (NVZA) en hoofd van de ziekenhuisapotheek Diakonessenhuis in Utrecht. “Het heeft me mijn hele kerstvakantie gekost, maar het was de moeite waard.”

Binnen de Federatie Medisch Specialisten, waarvan de NVZA lid is, waren ze dringend op zoek naar zorgverleners die het vaccineren konden coördineren, aldus Hugenholtz. “Toen heb ik gezegd: laat maar komen, ziekenhuisapothekers hebben hiervoor geleerd, wij gaan dat oppakken.”

Kwetsbare structuur

Eind december werd een werkgroep gevormd van ziekenhuisapothekers die snel een protocol konden opstellen. Per ROAZ-regio (Regionaal Overleg Acute Zorgketen) was een ziekenhuisapotheker verantwoordelijk voor het verdelen van de vaccins over de ziekenhuizen.

Grote uitdaging daarbij was de krappe planning, want het Pfizer-vaccin wordt door het RIVM ontdooid aangeleverd tussen 2-8 graden, en moet inclusief transport binnen 120 uur worden toegediend. Naast deze korte houdbaarheid heeft het vaccin ook een kwetsbare structuur, vertelt Noortje Swart, hoofd ziekenhuisapotheek in het Amsterdam UMC en voorzitter van de werkgroep. “Het mRNA-vaccin is geen stabiel product, zoals een griepvaccin, en het oplossen, zwenken en optrekken moet daarom heel voorzichtig gebeuren.”

In dozen met 195 flacons werden de vaccins aangeleverd in de ziekenhuizen. In elk flacon zitten vijf doses, maar de apothekersassistenten kunnen er zes injecties uithalen. “Hierdoor zijn 20% meer zorgverleners gevaccineerd. Ook hebben we ons doel ‘0% spillage’ kunnen realiseren.”

Apothekersassistenten

In de ziekenhuizen zijn in vijf dagen tijd in totaal 38.000 zorgmedewerkers ingeënt. Zorgverleners op de COVID-afdelingen zijn, volgens Swart, heel blij met het vaccin. “Mooi dat we daaraan een bijdrage hebben kunnen leveren.”

Movig benadrukt het grote belang van apothekersassistenten in deze vaccinatiecampagne, en tijdens de hele coronapandemie. “Het commitment om extra diensten te draaien voor het voor toediening gereedmaken op locatie is enorm. Apothekersassistenten verdienen echt een pluim.”