Van Rijn bezorgd over substitutie paracetamol naar opioïden

Op advies van het Zorginstituut zijn paracetamol (1000 mg), vitamine D en calcium per 1 januari 2019 geschrapt uit het basispakket. Het gaat hier om niet noodzakelijk te verzekeren zorg, middelen waarvoor een gelijkwaardig of nagenoeg gelijkwaardig geneesmiddel of voedingssupplement verkrijgbaar is in de vrije verkoop.

Zoals de bedoeling was van deze pakketmaatregel kopen en betalen veel patiënten deze middelen inmiddels zelf als zelfzorgmiddel en krijgen ze die niet meer als receptgeneesmiddel van de huisarts, schrijft Nivel in de Monitor vitaminen, mineralen en paracetamol uit het pakket.

Naast dit beoogde resultaat zijn er ook ongewenste effecten. Zo blijkt dat sinds paracetamol 1000 mg niet meer wordt vergoed, huisartsen bij een kwart van de patiënten een andere pijnstiller voorschrijven. Naproxen, oxycodon en tramadol komen het meest voor, medicijnen met een ongunstiger risicoprofiel, wat volgens Nivel kan leiden tot meer complicaties en uiteindelijk hogere zorgkosten.

Bij vitamine D (colecalciferol) schrijven huisartsen in plaats van een dagdosering vaker week- of maanddoseringen voor, die nog wel worden vergoed. Deze zijn aanzienlijk duurder dan de dagdosering. Veel patiënten die calcium gebruikten, zijn overgestapt op een combinatiepreparaat.

Medicatieveiligheid

Verder blijkt uit het Nivel-onderzoek dat patiënten weinig communiceren met hun (huis)arts of apotheker over veranderingen in hun medicatiegebruik als gevolg van de pakketmaatregel. In ongeveer de helft van de situaties is niet besproken dat een middel is gestopt. Uit het oogpunt van medicatieveiligheid is dit ongewenst, benadrukt Nivel.

Als patiënten zelf hetzelfde of een ander middel kochten, werd daar ook niet altijd naar gevraagd door de (huis)arts of in de apotheek. Patiënten geven het overigens zelf ook vaak niet door, omdat zij daar niet altijd het belang van inzien.

Medisch onnodig

Het substitueren naar alternatieve receptgeneesmiddelen, terwijl zelfzorgmiddelen beschikbaar zijn, en de slechte communicatie tussen patiënt, huisarts en apotheek zijn “onwenselijk”, schrijft Martin van Rijn in een brief aan de Tweede Kamer over de Nivel-monitor.

Patiënten omzetten van paracetamol naar onveiliger pijnmedicatie zoals opioïden vindt de minister zelfs zorgwekkend. “Indien dit medisch onnodig is, keur ik dit voorschrijfgedrag af.” Van Rijn gaat de uitkomsten van de monitor bespreken met beroepsgroepen zoals KNMP en Landelijke Huisartsenvereniging (LHV), patiëntenorganisaties en zorgverzekeraars.

Wat de gevolgen zijn van deze pakketmaatregel voor de zorgkosten en de gezondheid, is volgens Nivel nog niet te zeggen, omdat een deel van de geschrapte middelen zijn bedoeld om osteoporose en botbreuken te voorkomen op de langere termijn.