Taken bij controle ontslagmedicatie nog vaak onduidelijk
Medicatieverificatie bij ontslag is een complex proces, niet alleen door de vele handelingen, maar ook door de samenwerking met en afhankelijkheid van andere zorgverleners, concluderen de onderzoekers op basis van een analyse van negen cardiologie- en orthopedieafdelingen in Nederlandse ziekenhuizen. Van elke afdeling hebben zij het protocol voor medicatieverificatie bij ontslag geanalyseerd en vergeleken met de dagelijkse praktijk. Ook zijn betrokken artsen, verpleegkundigen, apothekers en apothekersassistenten geïnterviewd.
Zorgverleners zijn over het algemeen gemotiveerd om de medicatieverificatie uit te voeren, maar blijken niet altijd goed op de hoogte van hun onderlinge afhankelijkheden en de impact van hun eigen handelen, vertelt Nivel-onderzoeker Linda van Eikenhorst. “Men weet vaak niet goed wie wat doet. Ook zien we dat zorgverleners, door de vele eilandjes, onvoldoende beeld hebben van wat er verderop in het proces gebeurt.”
Een voorbeeld hiervan is een arts die voor het vaststellen van de ontslagmedicatie blijft wachten op enkele labuitslagen, vult Nivel-onderzoeker Liselotte van Dijk aan: “Hierbij houdt de arts er geen rekening mee dat de apotheek de medicatieverificatie nog moet uitvoeren vóór het moment van ontslag, met het risico dat de patiënt vertrekt zonder verificatie. Dat kunnen artsen en apothekers in het ziekenhuis beter met elkaar afstemmen.”
Avond en weekend
Ondanks de vele variaties in de praktijk blijkt de medicatieverificatie over het algemeen goed geïmplementeerd bij de onderzochte afdelingen, concluderen de onderzoekers. Toch noemen de zorgverleners zelf nog diverse knelpunten. Zo blijkt dat patiënten bij een ontslag in de avonduren of in het weekend niet altijd een medicatieoverzicht meekrijgen, vertelt Van Dijk. “Hier is vaak sprake van onvoldoende afstemming, doordat verpleegkundigen en artsen van elkaar denken dat zij deze taak uitvoeren.”
Op basis van de resultaten en goede praktijkvoorbeelden hebben de onderzoekers enkele aanbevelingen opgesteld. Verpleegafdelingen en apotheken kunnen bijvoorbeeld de aanvraag- en verwerkingstijd bespreekbaar maken. Hoeveel tijd heeft de apotheek nodig voor de medicatieverificatie? Dat blijkt, volgens Van Dijk, te variëren van vijftien minuten tot vier uur. “In een van de ziekenhuizen worden alle ontslagrecepten verwerkt binnen een kwartier; daar vertrekt vrijwel geen enkele patiënt zonder verificatie. Maar dat is natuurlijk niet overal te realiseren. Bespreek met elkaar wat haalbaar is, daar gaat het om.”
Verder adviseren de onderzoekers ziekenhuisapothekers en poliklinisch apothekers om het proces met alle betrokkenen te evalueren. Van Eikenhorst: “Het starten van een gesprek geeft vaak veel opheldering en bewustwording, zo bleek ook tijdens de bijeenkomsten die we hebben georganiseerd.”