Tweede controle bij toedienen high risk-medicatie niet altijd haalbaar

Een tweede verpleegkundige controleert of de juiste high risk-medicatie, in de juiste dosis, via de juiste weg en op het juist moment aan de patiënt wordt toegediend. High risk-medicatie is, volgens de definitie van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) ‘medicatie die een extra hoog risico met zich meebrengt door significante schade aan te brengen bij de patiënt als het onjuist wordt gebruikt’.

De dubbele controlestappen in het proces rondom het klaarmaken en toedienen van high risk-medicatie blijken het lastigst uitvoerbaar te zijn. Bij deze controlemomenten is de verpleegkundige afhankelijk van een collega, voor wie het niet altijd haalbaar blijkt de dubbele controle uit te voeren, concluderen de onderzoekers, die de protocollen en de praktijk in negen ziekenhuizen met elkaar hebben vergeleken. Daarbij hebben ze onderzocht welke stappen bij het toedienen uitvoerbaar zijn in de dagelijkse praktijk en bij welke stappen verpleegkundigen tegen knelpunten aanlopen en moeten afwijken van het protocol.

In een hectische werkomgeving die constant verandert, moeten zij regelmatig ad hoc kiezen voor grondigheid versus efficiëntie en is het “onmogelijk altijd aan de eis van een dubbele controle uit de protocollen te voldoen”, aldus de onderzoekers.

Medicatieopdrachten

Om toch veilige zorg te leveren zijn de verpleegkundigen regelmatig genoodzaakt zich aan te passen aan de complexiteit van de dagelijkse praktijk. De variatie die hierdoor ontstaat is daarom niet per se negatief, maar soms juist wenselijk en noodzakelijk, aldus de onderzoekers, die onder meer adviseren de tweede controle periodiek te evalueren op de afdelingen.

Een andere aanbeveling is na te gaan of de verpleegkundigen een risicoanalyse uitvoeren om te bepalen of de controle aan bed gaat plaatsvinden. Ook moeten artsen medicatieopdrachten juist en volledig in het elektronisch patiëntendossier zetten, of ze moeten hierin worden geschoold.

Naar aanleiding van het onderzoek zijn enkele ziekenhuizen inmiddels begonnen met de implementatie van de verbeterpunten, onder meer door na te gaan of de tweede controle wel noodzakelijk is voor alle medicatie op de lijst met high risk-medicatie.

Monitor Patiëntveiligheid

Aan het onderzoek hebben tien verschillende afdelingen van negen ziekenhuizen deelgenomen: drie afdelingen chirurgie, die afdelingen interne geneeskunde en vier ic-afdelingen. Van elke afdeling zijn de ziekenhuisprotocollen voor het klaarmaken en toedienen van high risk-medicatie geanalyseerd en zijn verpleegkundigen geïnterviewd. Het onderzoek is onderdeel van de Monitor Patiëntveiligheid 2019-2022, die wordt gesubsidieerd door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).