RVS: versterking eerstelijnszorg is urgent
“Een sterke, goed functionerende eerstelijnszorg is van groot belang voor de samenleving”, schrijft de RVS in ‘De basis op orde’, een advies op hoofdlijnen dat in opdracht van het ministerie van VWS is opgesteld. Centraal in het advies staan de huisartsenzorg en wijkverpleging, “vanwege hun generalistische spilfunctie in de eerstelijnszorg van oudsher”.
Eerstelijnszorg vormt volgens de RVS het eerste, laagdrempelige aanspreekpunt waartoe burgers zich zonder verwijzing kunnen wenden met vragen over gezondheid en ziekte. Nederland gold internationaal lange tijd als schoolvoorbeeld. Maar die positie wankelt. “De toegankelijkheid en kwaliteit van de eerstelijnszorg in Nederland staan echter in toenemende mate onder druk”, aldus de RVS. “Vanwege zijn cruciale positie laat een vastlopende eerste lijn de toegankelijkheid, kwaliteit en betaalbaarheid van het hele zorgsysteem verder vastlopen. Dat kunnen we niet accepteren.”
Om het tij te keren komt de RVS met de volgende aanbevelingen: erken in woord én daad dat eerstelijnszorg van cruciale waarde is voor de samenleving; versterk de functies en waarden van de eerstelijnszorg door innovatie en aanpassing aan de huidige tijd; werk wijkgericht met specifieke aandacht voor kwetsbare groepen en ga uit van de kracht van de samenleving en ondersteun dit zo nodig professioneel.
Nostalgische verlangens
Nostalgisch terugverlangen naar vroeger, toen nagenoeg alle huisartsen praktijkhouder waren en de huisarts en de wijkverpleegkundige altijd beschikbaar waren, is geen optie, stelt de RVS. “We moeten vooruit.”
Dit betekent onder meer dat eerstelijnszorg meer verbonden wordt met het sociaal domein en meer wordt ingebed in de wijk. Eerstelijnszorgverleners moeten worden ondersteund en beschermd tegen ontwikkelingen die de kern van hun vak onder druk zetten. “Zo wordt de schaarse arbeidscapaciteit zo zinvol mogelijk ingezet, wordt uitstroom van schaarse zorgverleners voorkomen en wordt de eerstelijnszorg als basis voor ons zorgsysteem versterkt”, meent de RVS.
Ook moet de zorg zich anders organiseren. Samenwerking binnen en rondom de eerste lijn moet worden gefaciliteerd en vraagt om investeringen. “Bepaalde taken moeten daar worden opgepakt waar ze primair thuishoren.” En om verbonden te blijven met de samenleving moeten zorgverleners ook hun taal aanpassen. “Terminologie moet beter aansluiten bij de leefwereld van mensen.”
Het advies van de RVS zal een rol spelen bij de uitwerking van een visie op de eerstelijnszorg in 2030 en het daarbij behorende plan van aanpak tot en met 2026, schrijft minister Ernst Kuipers van VWS in een brief aan de Tweede Kamer. “Om de zorg in de toekomst toegankelijk en van hoge kwaliteit te houden, is een sterke eerstelijnszorg van groot belang. Daarom zijn in het Integraal Zorgakkoord (IZA) afspraken gemaakt over de versterking van de (organisatie van de) eerstelijnszorg”, aldus Kuipers. Volgens hem biedt het RVS-advies nuttige en belangrijke aanknopingspunten.