Nieuwe patiënten gebruiken slaapmedicatie vaak te lang
In sommige regio’s kregen minder dan 20% van de nieuwe gebruikers voor meer dan twintig dagen voorraad slaapmedicatie van de apotheek, concludeert het IVM in de rapportage Minderen en stoppen, dat onderdeel is van de Monitor Voorschrijven Huisartsen. Dit project voert het IVM uit in samenwerking met de Stichting Farmaceutisch Kengetallen (SFK) met financiering van het ministerie van Volksgezondheid.
Het percentage patiënten dat een slaapmiddel voor niet langer dan 20 dagen kreeg voorgeschreven stijgt al jaren. In het vierde kwartaal van 2023 was dit 65,5%, in de overeenkomstige kwartalen in 2022 nog 63,6% en in 2019 maar 61,7%.
De NHG-Standaard Slaapproblemen (2024) adviseert slaapmiddelen voor een korte periode voor te schrijven aan patiënten met kortdurende slapeloosheid met een duidelijke oorzaak en een hoge lijdensdruk, aldus het IVM, dat benadrukt dat huisarts en apotheker afspraken moeten maken over het omgaan met herhaalverzoeken.
Afbouwen antidepressiva
Verder blijkt uit de rapportage dat het percentage patiënten dat antidepressiva korter gebruikt dan de volgens de richtlijnen aanbevolen 24 maanden opnieuw is gedaald. In 2023 betrof dit 60,5% van de gebruikers, een lichte daling ten opzichte van 2022, toen was dit 60,9%. In stedelijke gebieden lijkt het aantal langdurige gebruikers gemiddeld lager, terwijl er onder andere in de regio Achterhoek juist veel langdurige gebruikers zijn.
Volgens het IVM is het belangrijk dat huisartsen het gebruik van antidepressiva met regelmaat controleren en in samenspraak met de patiënt het juiste moment voor afbouw van de medicatie bepalen. Daarbij kan de apotheker ondersteunen door regelmatig een overzicht te genereren van langdurige gebruikers van antidepressiva. Via de webrapportages van SFK kunnen apothekers de cijfers van de eigen apotheek opvragen en deze met huisartsen samen spiegelen aan landelijke cijfers en cijfers van eerdere jaren.
Urologische middelen
De maximale gebruiksduur van urologische spasmolytica komt bij minder dan 50% van de mannen en vrouwen van 70 jaar en ouder overeen met de aanbevelingen in de richtlijnen van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG), de NHG-Standaarden.
Bij vrouwen was in 2023 een lichte verbetering te zien ten opzichte van 2022, bij mannen was het percentage min of meer gelijk aan 2022.
De NHG-Standaard Mictieklachten bij mannen (2022) adviseert na drie tot zes maanden een proefstop in te lassen. Het percentage patiënten dat dit spasmolyticum korter dan zes maanden gebruikte was 40,6% in 2023. Dit percentage daalt al enkele jaren: in 2019 was het 43,8%, in 2022 40,7%
Behandelduur bisfosfonaten
Ruim 80% van de patiënten gebruikt bisfosfonaten korter dan de aanbevolen maximale behandelduur van vijf jaar. Het percentage patiënten dat bisfosfonaten korter dan vijf jaar gebruikt stijgt sinds 2020 geleidelijk. Ook in 2023 was er een lichte stijging ten opzichte van 2022, bovendien scoorden in 2023 voor het eerst alle regio’s hoger dan 70%.
De effectiviteit en veiligheid van het gebruik van bisfosfonaten is aangetoond voor een behandelduur van vijf jaar, daarna is herevaluatie van het gebruik geïndiceerd. Het IVM roept artsen en apothekers op om bij het starten van nieuwe behandelingen expliciet de beoogde gebruikstermijn te bespreken. Dat geldt eveneens voor de manier waarop patiënten herhaalrecepten aanvragen voor bijvoorbeeld slaapmiddelen.
Huisartsen en apothekers kunnen daarnaast onderling afspraken maken over de manier waarop gebruik langer dan aanbevolen wordt opgespoord en geëvalueerd, aldus het IVM.