Veel hogere oversterfte bij mensen zonder coronavaccinatie

In de groep kwetsbare mensen – ouderen en personen met chronische aandoeningen als COPD, diabetes of hart- en vaatziekten – is er bij zowel ongevaccineerden als gevaccineerden sprake van oversterfte, maar die was hoger onder kwetsbare ongevaccineerden dan kwetsbare gevaccineerden, aldus het Nivel, dat concludeert dat de hoge vaccinatiegraad waarschijnlijk veel overlijdens heeft voorkomen, met name onder de genoemde kwetsbare groepen.

Uit de studie naar oversterfte in 2021 en 2022 blijkt dat bij de groep ongevaccineerden COVID-19 bij zowel de mannen als de vrouwen twee keer zo vaak de doodsoorzaak was als bij gevaccineerde mannen en vrouwen. Daarbij hebben de onderzoekers rekening gehouden met een groot aantal kenmerken, zoals leeftijd, medische geschiedenis, migratieachtergrond en kwetsbaarheid onder ouderen die samenhangen met overlijden.

Geen griepepidemie

In de groep mensen met een COVID-19-vaccinatie overleden er minder dan verwacht in de eerste drie en de eerste twaalf maanden na hun eerste vaccinatie. Er waren tot 45% minder overlijdensgevallen dan verwacht op basis van gegevens over bevolkingskenmerken en overlijdens over 2015 tot en met 2018. Dit zou volgens het Nivel te maken kunnen hebben met de COVID-19-maatregelen die tijdens de pandemie waren ingevoerd, zoals de lockdowns en het dragen van een mondkapje.
Op verschillende fronten in de samenleving waren de effecten hiervan te zien, zo was er bijvoorbeeld in 2021 geen griepepidemie en waren er minder andere infectieziekten.

Minder sterfte

Volgens de onderzoekers speelden deze effecten dus ook een rol in de groep ongevaccineerden, toch was er in deze groep bijna drie keer zoveel sterfte als verwacht. Dat er in eenzelfde periode (2021-2022) – waarin voor iedereen dezelfde COVID-19-maatregelen golden – sprake was van oversterfte onder ongevaccineerden en ondersterfte onder gevaccineerden, suggereert volgens het Nivel dat de COVID-19-vaccinatie heeft gewerkt en overlijdens heeft voorkomen.

Kwetsbare groepen

Vooral bij kwetsbare groepen heeft de vaccinatie veel overlijdens voorkomen, zoals bij patiënten met diabetes, COPD of hart- en vaatziekten, maar ook bij de oudste ouderen van 81 en ouder. Bij ongevaccineerden in deze kwetsbare groepen was de oversterfte tot vijf keer zo hoog als in de gevaccineerde kwetsbare groepen.

Ook bij de groep gevaccineerde mensen in de kwetsbare groepen was sprake van oversterfte, die volgens de onderzoekers kan komen doordat mensen met één van deze aandoeningen extra kwetsbaar waren tijden de pandemie en daardoor een grotere kans hadden om te overlijden dan mensen zonder een van deze aandoeningen.

Note van Nivel, 1/10/24: 

Het Nivel heeft het rapport dat het aanvankelijk op 2 september jongstleden publiceerde over verschillen in oversterfte tijdens de COVID-19-pandemie tussen COVID-19-gevaccineerden en ongevaccineerden, op enkele punten aangepast en vandaag opnieuw gepubliceerd. Dit is gebeurd naar aanleiding van inhoudelijke reacties op de eerste versie van het rapport, waaruit bleek dat er een rekenfout is gemaakt bij de groep ongevaccineerden. Deze heeft geen invloed op de conclusie van het onderzoek. Die blijft ongewijzigd.