ACM: verplicht het openstellen van digitale informatiesystemen

Veel digitale informatiesystemen zijn nu gesloten, waardoor de ICT-markten in de zorgsector niet goed werken, schrijft de ACM in een brief aan minister Fleur Agema van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Met geslotenheid doelt de ACM op een inrichting waarbij zorgdata opgesloten zit in één ICT-systeem en andere ICT-systemen – van andere leveranciers en zorgaanbieders – geen of zeer beperkte toegang kunnen krijgen tot de database en de data.

Als voorbeeld van een “historisch gegroeide geslotenheid” noemt de toezichthouder de Elektronische Patiënten Dossiers (EPD) en hun databases, waarbij in het beste geval een deel van de data kan worden ingezien, maar er kan geen nieuwe informatie worden bijgeschreven. En in het slechtste geval kan data uit de database in het geheel niet worden geraadpleegd in systemen van derden.

Daarnaast ontvangt de ACM ook signalen over het beperken van openheid van zogenoemde smart products; medische hulpmiddelen die data genereren over de toestand van de patiënt en het zorgproces.

Gevolg van deze geslotenheid is dat andere leveranciers of zorgaanbieders die zelf ICT willen ontwikkelen, geen nieuwe ICT-diensten kunnen ontwikkelen of testen en dat hun informatiesystemen minder goed met elkaar communiceren. Hierdoor stokt innovatie en toetreding van nieuwe spelers, waardoor zorgaanbieders minder keuze hebben en afhankelijk raken van een steeds beperkter aantal ICT-leveranciers.

Wet

Ook leidt het gebrek aan openheid tot hogere administratieve lasten voor zorgverleners en kwalitatief minder goede zorg voor patiënten, concludeert de toezichthouder, die benadrukt over onvoldoende instrumenten te beschikken om hiertegen op te treden.

De ACM adviseert de minister daarom openheid van digitale informatiesystemen te verplichten en in te grijpen via de Wegiz: de Wet elektronische gegevensuitwisseling in de zorg. Deze wet biedt mogelijkheden om sectorbrede eisen te stellen aan de openheid van ICT-systemen, binnen strenge eisen aan informatiebeveiliging.

Naar het oordeel van de ACM moet er snel een structurele oplossing komen die ICT-leveranciers verplicht om hun systemen op een veilige wijze te openen.

Passende zorg

De ACM ziet openheid van zorginformatiesystemen als voorwaarde om de transitie naar passende zorg – in het kader van het Integraal Zorgakkoord (IZA) – te versnellen en maatschappelijke uitdagingen, zoals vergrijzing en krapte op de arbeidsmarkt, het hoofd te bieden.

In de toekomst moet meer zorg door minder mensen worden verleend, waarbij automatisering inclusief innovatie met behulp van kunstmatige intelligentie (AI) mogelijke oplossingen zijn, aldus de toezichthouder, die benadrukt dat om deze oplossingen en het IZA te kunnen realiseren verbetering van gegevensuitwisseling en databeschikbaarheid op goed werkende ICT-markten in de zorg een randvoorwaarde zijn.