IGJ: meer actie nodig tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag

Van de meldingen die de inspectie kreeg, ging 84% over ongewenste of onnodige aanrakingen van borsten en geslachtsdelen en onnodig in- of uitwendig onderzoek. Ook waren er meldingen over seksuele handelingen en verkrachting, soms onder het mom van medische handelingen. Seksueel getinte appjes of opmerkingen (33% van de meldingen) gaan soms samen met lichamelijk grensoverschrijdend gedrag en kunnen net zoveel impact hebben.

De IGJ kreeg de meeste meldingen binnen uit de gehandicaptenzorg (90), de geestelijke gezondheidszorg (80) en de jeugdzorg (60). Over de eerstelijnszorg kwamen 40 meldingen binnen – vooral over fysiotherapeuten – en over de verpleeghuiszorg en wijkverpleging 30.

De slachtoffers zijn meestal vrouw (67%), maar ook mannen zijn slachtoffer van seksueel gedrag door hun zorgverlener. Van 70% is de pleger man, in alle leeftijden. Als een vrouw de pleger is, is die gemiddeld jonger, concludeert de toezichthouder.

Slachtoffer

Het aantal meldingen dat vorig jaar is binnengekomen van seksueel grensoverschrijdend gedrag is ongeveer hetzelfde als in 2023, maar het is nog steeds het topje van de ijsberg, benadrukt de IGJ. Het Wetenschappelijk Onderzoek en Datacentrum (WODC) rapporteerde dat 11.000 mensen in een jaar tijd zeggen slachtoffer te zijn geweest van seksueel grensoverschrijdend gedrag door een arts of een andere zorgverlener.

Volgens de inspectie zijn er in de jeugdhulp en gehandicaptenzorg al richtlijnen om seksueel grensoverschrijdend gedrag te voorkomen. In de geestelijke gezondheidszorg en verpleeghuiszorg oriënteren steeds meer zorgaanbieders zich hier wel op, maar zoeken ze nog naar wat ze eraan moeten doen. In andere zorgsectoren blijft het nog te stil, benadrukt de IGJ, terwijl seksueel grensoverschrijdend gedrag richting patiënten er ook is in bijvoorbeeld ziekenhuizen.

Vertrouwen

De inspectie vindt dat zorginstellingen, zorgverleners, beroepsverenigingen en brancheorganisaties meer moeten doen om seksueel grensoverschrijdend gedrag te voorkomen. Hiervoor kunnen zijn gebruikmaken van een zelfscan, die de IGJ heeft ontwikkeld op basis van meldingen en goede voorbeelden.

De inspectie benadrukt dat patiënten en cliënten afhankelijk zijn van hun zorgverlener, waarbij vertrouwen de basis vormt van een goede, veilige zorgrelatie. Gaat een zorgverlener seksueel over de grens, dan breekt dat het vertrouwen in zorgverleners af, wat kan leiden tot langdurige emotionele problemen en gezondheidsproblemen.