2024
Buigen maar
Waarom wordt dit hele circus toch elk jaar opgetuigd?
Het is december, en het is begonnen. Oliebollen eten, denkt u? Klopt, maar ook reclame voor zorgverzekeringen. Een willekeurig reclameblok: vier spotjes. Rozengeur en maneschijn natuurlijk: “Onze app is als beste beoordeeld!”, “Krijg een cadeaubon van € 20!”, “Word veerkrachtig met onze zorgverzekering!”
Voorschrijven
We hebben een record aan antibiotica en inhalaties afgeleverd.
Het begin van het nieuwe jaar. De laatste drukke weken van 2023 liggen nog maar net achter mij. Weken waarin veel samenkomt. Mensen die hun medicatievoorraad willen aanvullen, de laatste reviews en kwaliteitsonderdelen die behoren tot het afgelopen jaar. En dat alles naast een storm van pulmonaire infecties. We hebben een record aan antibiotica en inhalaties afgeleverd.
Onbetaalbaar
Ik wil tegen jullie zeggen: geweldig wat jullie doen!
‘Geweldig wat je doet!’ Dit stond op de kaart die ik onlangs kreeg. En nee, niet omdat ik een mooie subsidie of promotie heb gehad. Of iets anders opmerkelijks bereikt had. Plannen en wensen genoeg, alleen dat staat nu een beetje in de ijskast. Want ‘opeens’ was ik van dochter een mantelzorger geworden.
What’s in a name?
Als iets een naam heeft, geeft dat erkenning van de klachten.
Onlangs mocht ik een bijdrage leveren aan het programma Kassa, over klachten die patiënten ervaren na het staken van zalven en crèmes met corticosteroïden: bestaande huidklachten nemen toe of nieuwe manifesteren zich. Heel vervelend voor patiënten die ermee te maken krijgen. Het is begrijpelijk dat daaraan een naam wordt gegeven zoals: topical steroid withdrawal syndrome (TSWS) of topical steroid addiction (TSA) of red burning skin syndroom (RBSS).
Real world
Randomized clinical trials vormen de start van een leercurve.
In Nederland hebben we evidence based medicine hoog in het vaandel staan. Met de strikte eisen waaraan placebogecontroleerde, gerandomiseerde klinische studies moeten voldoen, kunnen deze studies de hoogste mate van wetenschappelijke bewijsvoering leveren voor de toepassing van innovatieve geneesmiddelen.
Efficiëntie
Ook de moderne patiënt schreeuwt om een digitale zorgervaring.
Digitalisering is grenzeloos en uitgerekend ík, met de voeten stevig in de digitale modder van de gezondheidszorg, trek aan de bel. Is dat ironisch? Zonder meer. Ik zie de dreiging van een zorgsector die zijn medemenselijkheid verliest aan de mechanische greep van efficiëntie.
Zuur
Verwarrend wel, voor die oude mensjes.
Alendroninezuur was niet leverbaar. Niet levensbedreigend, hoewel ik het ook weer niet wil bagatelliseren want blijkbaar sterft één op de vijf vitale ouderen binnen een jaar na een heupbreuk.
Baanbrekend
Gelukkig hebben we nu iets revolutionairs gekregen in ons systeem.
Collega’s in de eerste lijn, hoe doet u dat toch? Zorg verlenen zonder inzage in het patiëntendossier?
Geraakt
Ook ik werd van binnen emotioneel.
Al enige tijd ben ik columnist voor het PW. Zo schreef ik ooit over het opbouwen van een relatie met onze patiënten in een tijd waarin het normaal is om eens in de zoveel jaar van baan te wisselen.
Noodzaak
Gelukkig was het bij moeheid gebleven.
“Zullen we weer even gezellig doen?” Onderweg naar de astma-poli had mijn puberende zoon er duidelijk geen zin in. “Voor mij hoeft het anders niet”, gromde hij vanaf de autostoel naast me.
Appèl: meld!
Slechts één melding per jaar op vier apotheken.
Een column is er eigenlijk niet voor bedoeld, maar ik grijp toch maar een keer mijn kans om een appèl te doen op u als apotheker. Want daar heb ik best wel een goede reden voor.
Zonde?
Apothekers kunnen hun kennis op allerlei manieren benutten.
“Vind je dat niet zonde van je opleiding?”, is de vraag die mij wel eens werd gesteld toen ik de apotheek verliet voor de farmaceutische industrie. Een wonderlijke vraag. Was het zonde van de opgedane kennis; zonde van de investering die de maatschappij had gedaan in de opleiding; of zonde om als zorgverlener te zijn opgeleid, maar dat niet te blijven?
Vaccinatiegraad
Als apotheker sta ik in de frontlinie van deze strijd.
Het hartverscheurende nieuws omtrent het overlijden van vier baby’s aan kinkhoest binnen een tijdsbestek van slechts zes weken is een klap in het gezicht van ons collectief geweten. Deze tragische gebeurtenissen werpen een donkere schaduw over de afnemende vaccinatiebereidheid in Nederland. Als apotheker sta ik in de frontlinie van deze strijd, niet slechts om medicijnen te verstrekken, maar ook om te waken over de volksgezondheid.
Hiring
Het werk is afwisselend, uitdagend en het verbindt.
Ik had geen inspiratie voor deze column. Ja, ik zou kunnen schrijven over de geneesmiddeltekorten, maar daar wilde ik het juist niét over hebben. Dus ik deed een oproep op LinkedIn, ik vroeg om positieve inspiratie. Het liep storm, allemaal leuke anekdotes uit de apotheek. NOT.
#Mood
Na een moeizaam consult gingen we onvoldaan uit elkaar.
Hoe voelt u zich na een paar nachten niet goed slapen? Door stress, kinderen, ziekte, dienst? Sommige mensen (op wie ik jaloers ben) functioneren prima op vier uur slaap in een nacht. Helaas ben ik niet een van die mensen en ben ik na enkele van deze nachten niet op mijn aller gezelligst.
Zorginfarct
Veel onbegrip en verbazing over hoe het zo ver heeft kunnen komen.
Als je de analisten moet geloven zit het zorginfarct er echt aan te komen; niet ver weg, maar zelfs al over vijf of tien jaar. Niet alleen de betaalbaarheid, maar ook de beschikbaarheid van zorg is een dreigend probleem. Over beschikbaarheid van zorg kunnen wij apothekers nu al meepraten.
Helemaal on fleek
Straattaal.
Ik heb reclames altijd een intrigerend medium gevonden. Stiekem hebben ze ook een grote invloed op ons dagelijks leven. Want wie is er niet groot mee geworden of heeft er zelfs vleugels van gekregen? Ook onze overheid beheerst de kunst om zo met het volk te communiceren: ‘Leuker kunnen we het niet maken - wel makkelijker’ is een goed voorbeeld.
MediMama
In de app staan bijna tweehonderd verschillende middelen.
Onlangs kreeg ik heerlijk nieuws van mijn dochter. Ik heb al twee prachtige kleinzoons. Ik vermoedde dat het daarbij zou blijven, maar dit jaar word ik – als de zwangerschap goed verloopt – voor de derde keer oma. Ze wilde het eigenlijk nog niet vertellen, maar was zo misselijk dat ze hulp nodig had. Begrijpelijk als je al twee drukke handenbinders hebt rondlopen. De misselijkheid was behoorlijk heftig, dus was ze op zoek naar wat je veilig kunt gebruiken tijdens de zwangerschap. En dan belt ze haar moeder …
Privacy
Het viel me op hoe goed ik elk ander gesprek aan de balie kon horen.
Toen ik recent als patiënt in de wachtruimte van de apotheek stond, ging het begrip privacy door mijn hoofd. Terwijl de apotheker bezig was met een inhalatie-instructie, viel het me op hoe goed ik het gesprek en elk ander gesprek aan de balie kon horen. Ook al wilde ik dit negeren en ieders privacy respecteren, de gesprekken trokken toch de aandacht.
Ondergesneeuwd
De apotheker verdient een plek op het podium.
In het rijkgeschakeerde theater van de gezondheidszorg, waar de schijnwerpers vaak gericht zijn op artsen, vinden we de apotheker soms in de coulissen, onzichtbaar doch onontbeerlijk. Talloze voorbeelden komen in mij op waaruit het eerdergenoemde blijkt. Het D66-wetsvoorstel Voltooid Leven illustreert scherp hoe onze rol kan vervagen tot een voetnoot in het bredere gezondheidszorgdebat. De rol van de apotheker werd gereduceerd tot louter geneesmiddelenleverancier.
Pretpillen
Ik zie ook geen enkele aflevering -afil in zijn historie.
“Dag mevrouw, ik kom voor die blauwe pretpilletjes.” Ik vraag de heer zijn geboortedatum en moet tot mijn ongemak concluderen dat er niets klaarstaat. Ik beken, ik vind alles rondom erectiestoornissen en geslachtsdelen ongemakkelijk. Ik kan er niets aan doen, preuts aangelegd denk ik. Gelukkig kan ik niet zichtbaar blozen, maar ik voel mijn oren al een beetje warmer worden. “Sorry meneer, er staat niets klaar en ik heb ook geen herhaalrecept.”
Maatschappelijke stage
‘Goed idee voor onze volksvertegenwoordigers.’
De beoogde coalitie wil de maatschappelijke dienstplicht afschaffen, hoorde ik. Hoewel ik niet wist dat deze ooit ingevoerd was (NB: het is vrijwillig, dus niet veel ‘plicht’ aan), lijkt het me een uiterst goed idee om dit juist verplicht in te voeren voor onze gekozen volksvertegenwoordigers. Een bepaalde periode actief zijn in verschillende maatschappelijke sectoren, voordat ze plaats mogen nemen in de Eerste of Tweede Kamer en over deze sectoren mogen beslissen. Met voor woordvoerders zorg uiteraard een stage in een ziekenhuis.
Wet overtreden
Ik voel wel wat voor een rol als ‘samenwerkende voorschrijver’.
Vandaag was ik aanwezig bij een van de districtsledenbijeenkomsten van de KNMP. Het was een inspirerende sessie waarin passende zorg in tijden van schaarste centraal stond. Een van mijn eyeopeners was dat we als apothekers dagelijks de wet overtreden.
AI: geen grapje
Ondanks alle voordelen is het niet allemaal rozengeur en maneschijn.
Laatst stond ik in de apotheek, oog in oog met een glimmende nieuwe assistent: AI. Nou, ik kan je vertellen, die neemt zijn werk bloedserieus. Terwijl ik nog op zoek was naar de juiste la voor de diclofenac, had AI al drie patiënten geholpen, hun recepten geanalyseerd en een kopje koffie gezet.
Trotse moeder
De kunst van het loslaten.
Geneesmiddelen hebben veel goeds gebracht en zijn voor vele patiënten onmisbaar en soms levensreddend. Maar het is goed dat er ook steeds meer onderzoek gedaan wordt bij geneesmiddelen of het ook minder (lagere dosis, korter, of zonder) kan. En dat er naast startcriteria ook meer stopcriteria komen. Maar gemeengoed is dit nog lang niet.
Voertaal
We kiezen vaak voor Engelse termen.
“Zal ik je de invite voor de call forwarden om de objectives en key messages van deze content te alignen?” Zomaar een zin om een collega te betrekken bij een project, om een stuk tekst over een geneesmiddel van goede kwaliteit te voorzien.
Artsenij
Stukje praktische productkennis is verloren gegaan.
Ooit in het historisch archief van het Pharmaceutisch Weekblad gesnuffeld? Zo niet, vooral eens doen! Het is fascinerend om te lezen hoe onze vakgenoten in het verre verleden farmacie bedreven. In de oude publicaties komt tevens geregeld een onderwerp terug dat we helaas uit het oog zijn verloren: artsenij.
Spiegel
Ik krijg een brok in mijn keel.
Bericht van de huisarts: “Meneer T is uitbehandeld. Hij is aan ons overgedragen voor een palliatief traject.” Een dag later staat de echtgenote aan de balie. Ik ken haar en steek haar een hart onder de riem; ze schiet een beetje vol. Ik krijg een brok in mijn keel. Twee weken later zie ik de recepten: morfine, midazolam en kathetermateriaal. Dat is snel.
Samen beslissen
Vlak voor zijn dood benoemde hij dat hij zo’n spijt had.
Vorig jaar mei had mijn oom pijn rond zijn maagstreek. Bij nader onderzoek bleek hij Helicobacter Pylori-positief te zijn. Na afronding van de kuur waren de klachten echter niet verminderd. Vervolgonderzoek wees uit dat de vernauwing op de slokdarm een tumor was. Chemo, radiotherapie en een OK volgden.
Rijk netwerk
Eén telefoontje verder en we hadden direct ons antwoord.
Op dit moment telt de KNMP ruim 5500 leden, allemaal apothekers, allemaal collega’s van elkaar. Wanneer ik bedenk met hoeveel van deze leden ik nu echt samenwerk, schrik ik toch wel. Als het om intensieve samenwerking gaat is het aantal collega’s, denk ik, op twee handen te tellen. Dat is toch wel een heel klein aantal ten opzichte van het totaal aantal collega-apothekers.
Post-vakantie
Het is zaak even te focussen op de juiste dingen.
Nu de vakanties zo zoetjesaan voorbij zijn, is het weer tijd de balans op te maken. Het schooljaar gaat van start met nieuwe mogelijkheden, nieuwe kansen. En het werkende leven?
Pandemielessen?
Budget voor pandemische paraadheid geschrapt in hoofdlijnenakkoord.
Vorig jaar schreef ik een column met de titel ‘Pandemielessen’. Nu opnieuw, maar helaas met een vraagteken erachter.
Loket
Onderscheidende vermogen in de zorg tonen.
Wat doe je als iemand je op een feestje aanspreekt over zijn of haar geneesmiddelen? Waarschijnlijk stel je je als apotheker behulpzaam op, je verdiept je in zijn of haar situatie en je denkt mee richting een oplossing.
Werkplezier
Misschien denken we soms te moeilijk.
Als je goede zorg wilt verlenen, moet je goed voor jezelf zorgen. Dat geloof ik oprecht, al worstel ik er zelf soms mee en velen met mij, vermoed ik. Hoe bewaak je als apotheker het werkplezier van jezelf en dat van je team, te midden van medicatietekorten en frustraties van patiënten? Verwachtingenmanagement: op die vraag heb ikzelf ook nog geen sluitend antwoord.
Vals recept
Fraude met buitenlandse recepten in de apotheek.
In de e-mail-inbox van de apotheek ontvingen we een e-mail van een vrouw. In keurig Nederlands geschreven met in de bijlage een recept van ‘haar’ arts in Milaan. Ze vroeg of ze dit recept bij ons kon indienen en stuurde gemakshalve een tekst uit een Europees wetboek mee, waarin staat dat zorgverleners uit de lidstaten recepten van elkaar dienen te honoreren. Ik zocht de arts op, het recept zag er legitiem uit en het was geen bijzonder geneesmiddel.
50 tinten
Helaas werd de behandeling niet meegegeven.
Mevrouw had een opeenstapeling van problemen, met nu een nieuw probleem dat niet in ons eigen ziekenhuis kon worden gediagnosticeerd en behandeld. Met veel moeite werd zij voor een dag overgeplaatst naar een nabijgelegen ziekenhuis B, alwaar de diagnostiek werd ingezet, de behandeling toegediend en patiënt direct retour kwam.
Hybride zorg
Digitaal als het kan, fysiek als het moet.
Sinds de afgelopen jaren maken wij als apotheekteam veel gebruik van digitale toepassingen. Communicatie verloopt vaak via automatisch gegenereerde berichten via de e-mail of per sms.
Focus
Beter niet te veel tegelijk en alles met voldoende aandacht.
Ik lig heerlijk te slapen als midden in de nacht mijn telefoon gaat. ‘Anoniem’; ik heb vandaag dienst. Nog niet echt wakker zeg ik mijn riedeltje, naam en functie en probeer tegelijk mijn bril op te zetten voor als ik straks iets wil noteren.
Blinde vlek
Vandaag toch maar een melding gedaan.
Bij het koffieapparaat wrijf ik over mijn bovenbeen. De huid is wat gevoelloos, maar in de spier zit een verdikking die pijnlijk is. Hardloopblessure? Of gestoten? Nee. “Heb je een vaccinatie gehad?”, vraagt mijn collega. Nee, maar wel een injectie diclofenac …
Is het B1?
Een op de zes mensen in Nederland is laaggeletterd.
Een op de zes mensen in Nederland is laaggeletterd. De meerderheid van hen heeft Nederlands als moedertaal. Laaggeletterden hebben zoveel moeite met lezen en schrijven dat het hen nadelig beïnvloedt in het dagelijks leven. Dit kan ook invloed hebben op het begrijpen en gebruiken van informatie over gezondheid en geneesmiddelen.
Hamsteréééén!
Sommige patiënten duiken vol overgave in de hamstersport.
Het is weer die tijd van het jaar: de dagen worden korter, de winkels liggen vol met lekkernijen, en apotheken? Die liggen vol met recepten voor drie maanden aan medicatie, terwijl wij die herhaalmedicatie recentelijk nog hebben klaargezet.