Redactioneel
Veelbelovend
Het is voor het eerst dat in Nederland een faagtherapie op maat is gemaakt en vervolgens is toegepast, luidde de ronkende tekst van het persbericht van het UMC Utrecht. Of ze echt de eersten waren in Nederland kan apotheker Jan Dekker niet bevestigen, wel dat zijn ziekenhuis deze behandeling voor het eerst heeft toegepast. Bij één patiënt voor wie geen enkele andere behandeloptie meer beschikbaar was.
Waardig
Iedereen heeft wel een persoonlijk verhaal over een ervaring met palliatieve zorg voor een naaste. Zoals een moeder in een verpleeghuis bij wie een zorgmedewerker zonder overleg midazolam stopt. Een vader die de laatste dagen van zijn leven in een ziekenhuiskamer doorbrengt, continu vergaat van de jeuk, zonder veel aandacht. Een moeder die thuis in haar eigen bed, omringd door familie, midden in de nacht vredig inslaapt.
Cultuuromslag
Overal wordt deze dagen teruggeblikt en met enige verbazing vastgesteld dat het alweer vijf jaar geleden is dat de COVID-pandemie zich aandiende en onze wereld op z’n kop zette. Veel beperkende maatregelen zijn allang overboord gegooid, andere worden nog altijd gekoesterd, zoals thuiswerken. Afstand houden, altijd keurig in de elleboog niesen, niet open en bloot hoesten en proesten worden in de publieke ruimte weer net zo makkelijk vergeten als voor de pandemie.
Vorm en frequentie
Toen apotheker Coen van Woerkom in 1984 Apotheek Asten kocht van enkele huisartsen stelde hij als voorwaarde dat de artsen samen met hem een farmacotherapiebeleid zouden opzetten. Sindsdien voerden apotheek en drie huisartspraktijken dertig jaar lang structureel overleg over de farmacotherapie, zo’n tien tot elf keer per jaar. Met deze passage begint een artikel over het FTO in PW 26 van 2014.
Charmeoffensief
De een vindt ze veel te traag in het toelaten van nieuwe geneesmiddelen, de ander klaagt er juist over dat ze veel te veel onnodige nieuwe middelen toelaten. Het Europees Medicijn Agentschap (EMA) doet het in de ogen van critici nooit goed, maar zorgt er tegelijkertijd wel voor dat 450 miljoen Europeanen en heel veel meer dieren geneesmiddelen kunnen gebruiken die door deskundigen zijn goedgekeurd.
FMD blijft
Vraag een apotheker naar een van de in zijn ogen meest nutteloze zaken waarmee hij dagelijks zit opgescheept en hij zal in veel gevallen antwoorden: FMD. De ruim vijf jaar geleden van kracht geworden Europese Falsified Medicines Directive. Toen Patricia van den Bemt, Bart van den Bemt en Jeroen Derijks vorig jaar november hun initiatief STOP lanceerden, was het dan ook niet verrassend dat collega-apothekers FMD hoog op de lijst van overbodige, onmiddellijk te schrappen zaken plaatsten.
Vruchten plukken
Aan zichtbaarheid ontbrak het niet de afgelopen zes maanden. Het apotheekteam stond vrijwel continu in de landelijke schijnwerpers. En de focus lag niet alleen op salaris en cao-onderhandelingen, ook op het werk in de apotheek, al kwamen lang niet alle facetten aan bod, zoals de artikelen in dit PW laten zien.
Vijf jaar later
Een blinde vlek, noemen onderzoekers van het Radboudumc en de Universiteit van Athene het. Vijf jaar na het begin van de COVID-pandemie zijn lessen geleerd, zeker, wat kan helpen bij de uitbraak van een volgende wereldwijde epidemie. Maar wat nog altijd niet bekend is, is hoe een door een infectie ontregeld immuunsysteem kan worden bijgestuurd.
Slim
Ze zitten aan alle tafels en er wordt naar hen geluisterd. Een stellige en vooral inspirerende uitspraak van de Zwolse apotheker Albert Drouven. Want hoe vaak wordt er niet geconstateerd dat apothekers nog veel te weinig aan overlegtafels zitten, laat staan dat ze ook gehoord worden.
Nieuw
Het jaar is nieuw, maar de kwesties die zich ook in 2025 onmiddellijk aandienen zijn oude bekenden waar je niet altijd blij van wordt. Geneesmiddelentekorten bijvoorbeeld. In dit eerste PW van het jaar maken we opnieuw de balans op en zoomen we in op de impact die de tekorten hebben op patiënten.
Dromen
Dromen, daar begint het vaak mee. Soms al voor of tijdens de studie, vaak gedurende het werkzame leven. Dromen van zelfstandigheid, een eigen onderneming buiten de farmacie. Bij velen blijft het bij af en toe aangenaam wegdromen, maar er is ook een aantal apothekers dat rigoureus kapt met het werk in de apotheek en een totaal andere weg inslaat. Kiezen voor een ommezwaai. Pianist worden, paardencoach, huisarts of directeur van een kerkgenootschap. Dat zijn de mensen die we in dit eindejaarsnummer van 2024 portretteren.
Weerbaarheid
Studenten voelen in de meeste gevallen feilloos aan als ze tijdens hun coschappen iets meemaken wat niet door de beugel kan, alleen melden ze het niet altijd, is de ervaring van Helma van der Horst-van Mastbergen en Diane van Wieren-de Wijer van UPPER Stagebureau Farmacie van Universiteit Utrecht.
Meedenken
Gaat alle aandacht de laatste maanden terecht uit naar de cao Apotheken en de acties die apothekersassistenten in het hele land voeren voor een beter salaris, met het oog op de toekomst wordt ook hard gewerkt aan het up-to-date houden van het beroepscompetentieprofiel, waarin beschreven staat welke vaardigheden apothekersassistenten moeten bezitten. Goed communiceren wordt steeds belangrijker.
Preventie
De zorgkosten reizen de pan uit, het aantal zorgbehoevenden neemt ieder jaar fors toe en om al die mensen adequaat te kunnen helpen zou in 2040 een op de vier Nederlanders in de zorg moeten werken. De zorgdoemscenario’s zijn niet van vandaag of gisteren en zullen ook niet verdwijnen. Want ook als je alle prognoses zonder overdrijving op een rijtje zet, zoals het RIVM doet, zie je overal een stijgende lijn opdoemen.
Klein steentje
Gemiddeld noemt Marjolein Chung zichzelf als het om duurzaam leven gaat. Ze probeert haar steentje bij te dragen, maar is niet superfanatiek. Nooit meer vliegen gaat haar te ver, maar ze rijdt wel bewust een elektrische auto.
Iets doen
Zet een groep mensen bij elkaar om te praten over geneesmiddelen en de hoge prijzen die fabrikanten er soms voor vragen en je krijgt levendige discussies, is de ervaring van Rob Baltussen. Hij is professor global health economics aan het Radboudumc en projectleider van het burgerplatform dat zich onlangs boog over de vraag of de hoge prijzen wel gerechtvaardigd zijn, of de maatschappij hieraan belastinggeld en premies moet uitgeven of dat het geld beter aan andere zorg kan worden besteed.
Waarschuwing
In korte tijd kregen we drie meldingen over fraude, met als rode draad het belang van de signaleringsfunctie van apothekers. In PW 42 schreef onze columnist Nancy Valentin-Ong over een recept voor methylfenidaat afkomstig van een arts in Milaan. Vanwege een eerder recept van diezelfde arts kreeg ze al snel het gevoel dat er iets niet in de haak was.
Melden en bewaken
Openbaar apothekers zijn met hun directe en veelvuldige patiëntencontact de best uitgeruste zorgverleners om continu bij te dragen aan het effectief en veilig houden van geneesmiddelen. Als deze op nationaal niveau al regelmatig uitgesproken en onderschreven tekst ook op Europees niveau wordt herhaald, zorgt het voor extra impact.
Lichtpuntje
Schimmels kunnen lekker en nuttig zijn. In kaas kunnen ze voor een culinaire sensatie zorgen. Dat geldt ook voor eetbare paddenstoelen. Nuttig zijn ze in brood. En in geneesmiddelen levensreddend.
Herhalen
“De minister van Volksgezondheid en milieuhygiëne heeft met betrekking tot het toenemend aantal verkeersongevallen, waarbij het gebruik van geneesmiddelen een rol speelt, een Werkgroep Geneesmiddelen en verkeersveiligheid ingesteld met het verzoek zich te beraden omtrent de maatregelen welke moeten worden getroffen teneinde personen, die aan het verkeer deelnemen, te waarschuwen voor de risico’s, welke zij lopen en die zij kunnen veroorzaken ten gevolge van geneesmiddelengebruik.”