2017

Patiëntzorg: Een nieuw jaar, nieuwe kansen, een nieuw begin, een frisse nieuwe start, nieuwe goede voornemens; u zult de termen de afgelopen tijd wel veelvuldig hebben horen langskomen. Het begin van een jaar is nu eenmaal een mooie gelegenheid om met iets nieuws te beginnen. Het PW voert vanaf dit nummer daarom een belangrijke verandering door. De KNMP-pagina’s zijn gebundeld in een apart katern, met een eigen redactie en als titel ‘KNMP Nieuws’. Het staat helemaal achterin het blad, dus na de populaire rubriek Apotheker, waarmee het PW tot op heden werd afgesloten. En één keer per maand na het wetenschappelijk katern (NPFO), dat altijd achterin het PW te vinden was.
Olympiade: Iedereen vindt het leuk om te quizzen, blijkt telkens weer. Vooral als het om vragen gaat die je eigen specifieke vakkennis testen, zijn mensen erg enthousiast, fanatiek zelfs. Van de jonge student farmacie die net aan zijn opleiding is begonnen en de apotheker die een drukke praktijk runt, tot de emeritus hoogleraar die al decennia meedraait in de academische wereld; allemaal maken ze graag het Herexamen dat iedere week op pagina 7 van het PW staat. Vraag en antwoorden worden letterlijk gespeld; er hoeft maar een komma verkeerd te staan of er wordt aan de bel getrokken.
Uitgerookt: Een collega vertelde dat zij van haar rookverslaving probeert af te komen door hypnose en dat de eerste sessies wonderwel al veelbelovende resultaten hadden opgeleverd. Ze was onmiddellijk minder gaan roken. Volgens de therapeut is hypnose zeer effectief bij het stoppen met roken omdat het je helpt de verandering in je onbewuste te maken; de plaats waar je emoties en ook je gewoontes zitten. Zo moest de collega haar sigaret op een onnatuurlijke wijze tussen de vingers klemmen. Op een gegeven moment gaat dat kennelijk vanzelf tegenstaan.
Dement: Als je opa naar buiten wijst, naar het boompje voor het huis, waar hij de hele ochtend al iemand tussen de bladeren heeft zien zitten die naar hem zwaait. Of als hij boos vraagt waarom je hem nooit bezoekt terwijl je iedere dag twee keer langsgaat, dan weet je hoe laat het is: dementie. Wie heeft in zijn nabije omgeving niet iemand die aan de ziekte lijdt en met lede ogen moet aanzien hoe een geliefde vader, moeder, opa, oma of partner ten prooi valt aan een langzame maar gestage geestelijke aftakeling?
De Vasalgel-methode: Als het om anticonceptie ging, richtten onderzoekers zich lange tijd vooral op vrouwen. Voor mannen bestond de mogelijkheid van een vasectomie en dat was het wel zo’n beetje, op het gebruik van condooms na natuurlijk. Maar voor veel mannen is de vasectomie geen aantrekkelijke optie; niet alleen omdat zij opzien tegen een dergelijke, als kleine poliklinische ingreep gepropageerde, chirurgische verrichting. Maar ook omdat deze in principe onomkeerbaar is. Vervelend als je alsnog een vurige kinderwens krijgt.
Zorgbeloftes: Nog een paar weken en we kunnen weer naar de stembus om een nieuwe Tweede Kamer te kiezen, dus doen alle partijen hun uiterste best om een stortvloed aan beloftes over ons uit te storten, de ene nog mooier en onwaarschijnlijker dan de andere.
Eenheid in diversiteit: Wat een feest om voor dit jubileumnummer de onzichtbare draden zichtbaar te mogen maken die de hedendaagse farmacie verbinden met de farmacie van het verleden. De oprichters van de (K)NMP liepen voorop in de negentiende-eeuwse professionaliseringsbeweging in de gezondheidszorg. Ze wilden meer politieke invloed en kregen die ook. Maar net als nu was het hard werken om de lobby richting het Binnenhof te laten slagen.
Beenmergziekte: Otto Kahler (1849-1893) was een Oostenrijkse internist die voor het eerst de kwaadaardige beenmergziekte beschreef die wordt veroorzaakt door een woekering van plasmacellen. Aanvankelijk werd de ziekte ook naar hem vernoemd, maar inmiddels wordt die aangeduid als multipel myeloom.
Doen en leren: Experimential learning heet het nieuwe type onderwijs dat in het laatste jaar van de farmacieopleiding in Utrecht wordt geïntroduceerd, las ik in de nieuwsbrief van UPPER van de Universiteit Utrecht.
MDR-tbc: Afgelopen week was het Wereld Stop Tuberculose Dag, een wat merkwaardige benaming voor een overigens belangrijke dag, want tbc is nog altijd de meest dodelijke infectieziekte ter wereld. Bovendien blijft het aantal medicijnresistente patiënten stijgen.
Wangslijm: Mijn moeder werkte in de jaren vijftig als laborant in het Witte Huis, het consultatiebureau voor tbc in Den Bosch. Zij vertelde graag hoe ze met potjes veelkleurig en soms bloederig sputum in de weer was en ondertussen gewoon een boterhammetje at. En wij kinderen maar kokhalzen.
Ravotten: Je gooit er een pilletje in en hij knapt overal van op. Is de mens inmiddels tot een dergelijke machine verworden die alleen met medische hulpmiddelen kan functioneren? Zo erg is het nog niet, maar de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) signaleert wel dat mensen zich bij een ongemakje veel te snel tot de huisarts richten voor een oplossing in de vorm van een medicijn. Dat moet anders.
Wietlaatje: Zestien apotheken gaan vanaf juli legaal cannabis verkopen voor recreatieve doeleinden. Kopers moeten tenminste 18 jaar oud zijn en zich laten registreren. De kans is groot dat u uw wenkbrauwen inmiddels behoorlijk hebt gefronst. Echt waar? En welke apotheken mogen dat dan zijn?
Kikkerslijm: Deze slijmerige, in het zuiden van India voorkomende kikker verandert niet in een knappe prins als je hem kust, maar biedt wel bescherming tegen griep. Tenminste, dat beweren wetenschappers van het Indiase Emory Vaccin Centre en Rajiv Center for Biotechnology in het tijdschrift Immunity.
Overstappen: Onzekerheid over de gevolgen van een overstap maar ook tevredenheid met de huidige zorgverzekeraar weerhouden consumenten ervan naar een andere verzekeraar over te spannen, luidt een van de weinig verrassende uitkomsten van de Zorgmonitor van de Autoriteit Consument & Markt (ACM).
Promoveren: Vrijwel wekelijks publiceren we in het Pharmaceutisch Weekblad de resultaten van Nederlands promotieonderzoek, waaraan de verantwoordelijke vrouwen en mannen vaak jaren hebben gewerkt. We genieten van hun verrassende, soms zelfs spectaculaire maar altijd interessante bevindingen op het gebied van de volksgezondheid in het algemeen en de farmacie in het bijzonder. De patiënt of behandeling staat in de publicaties meestal centraal. Niet de promovendus of promovenda. En stilstaan bij hun gezondheidsrisico’s doen we al helemaal nooit.
Nieuwe antibiotica: Antibioticaresistentie blijft terecht hoog op de internationale agenda staan. Samenwerking tussen landen (en bedrijven) is cruciaal, resistente bacteriën laten zich tenslotte niet door grenzen tegenhouden.
Medicatiebeoordeling: Kwetsbare ouderen gebruiken vaak veel geneesmiddelen en niet zelden blijkt het mogelijk om, als de medicatielijst tegen het licht wordt gehouden, een aantal te schrappen. In het PW hebben deskundigen regelmatig aangegeven dat dat niet altijd makkelijk is, maar wel noodzakelijk. Medicatiebeoordelingen zijn daarom belangrijk en criteria, opgenomen in de multidisciplinaire richtlijn Polyfarmacie bij ouderen, essentieel.
Depressies: Mensen die leven met een depressie delen hun ervaringen op het platform allesgoed.org, een initiatief van oud-collega Rianne Spit die tegen de verhalen aanliep door haar werk voor de stichting Het Witte Bos, die onderbelichte maatschappelijke kwesties op de kaart zet. Zelf worstelt ze ook al jaren met een depressie en ze merkte dat het haar enorm hielp van anderen te horen hoe zij hiermee omgaan en hoe ze de wanhoop en uitzichtloosheid overleven waarmee ze soms te kampen hebben.
Ebola: Soms komt het goed uit dat delen van Afrika nog zo afgelegen en moeilijk toegankelijk zijn. Zoals de regio op 1300 kilometer ten noordoosten van de Congolese hoofdstad Kinshasa, waar opnieuw ebola is opgedoken. Omdat het gebied zo moeilijk doordringbaar is, onder meer vanwege het dichte oerwoud, is de kans minder groot dat het virus zich snel onder de bevolking in een groter gebied zal verspreiden.
Pillentoerisme: “Een van de grootste problemen in ons land is de overconsumptie van geneesmiddelen. Artsen zouden patiënten best aansporen om alleen die geneesmiddelen te gebruiken die ze echt nodig hebben. En dus: minder geneesmiddelen voorschrijven en de patiënten zeker niet op een bus steken om er nog meer te gaan kopen.”
Kaalheid: Dr. Khan zou mij van mijn kaalheid afhelpen. Hij was trouwens tot nog veel meer ongelooflijks in staat. Blijkens zijn visitekaartje, dat hij in een Afrikaanse stad op bomen had gespijkerd, beschikte hij ook over magische krachten en middeltjes om je van je liefdesperikelen af te helpen. En je depressies. Hij kon een scheiding voorkomen of veroorzaken en de meest enge ziektes genezen, waaronder zelfs hiv. Khan was kortom een wonderdokter.
Dierproefvrij: “Uiteindelijk is niemand voorstander van dierproeven, ook ik niet”, luidt de stellige uitspraak van Jan-Bas Prins, hoogleraar proefdierwetenschappen van het LUMC, waar vooral gewerkt wordt met knaagdieren (hoofdzakelijk muizen, maar ook ratten, hamsters en cavia’s) en zebravissen. Volgens Prins zijn dierproeven lastig, complex en duur, maar worden ze om goede redenen gebruikt, legt hij uit in een interview met LUMC Magazine.
Science fiction: Het is altijd fascinerend om wetenschappers vol passie te horen praten over de ontwikkelingen en ontdekkingen binnen hun vakgebied. Raymond Schiffelers is zo’n wetenschapper. Als één van Nederlands meest vooraanstaande deskundigen op het gebied van nanogeneeskunde vertelt hij in dit themanummer over geneesmiddelen in beweging enthousiast over de belangrijke stappen die op dat gebied worden gezet.
Geneeskracht: Volmaaktheid bestaat niet, toch zijn veel mensen er hun hele leven naar op zoek. Naar het perfecte gewicht en de ultieme prestatie, op het sportveld en in bed. En dus is de markt voor kruidenpreparaten en voedingssupplementen die beloven dat al je wensen in vervulling zullen gaan, booming. Of ze nu helpen of niet.
Gezonde koffie: Gaat het echt over koffie of toch weer over geneesmiddelen? Dat vroeg ik me af toen ik las over de positieve uitkomsten voor koffiedrinkers van een groot Amerikaans onderzoek. Kort daarvoor hadden veel media namelijk uitvoerig bericht over het ‘bionexpresso-apparaat’ van professor medische biotechnologie Huub Schellekens. Niet bedoeld voor een lekkere expresso van honderd procent biologisch geteelde bonen, maar voor de productie van medicijnen.
Assistentenniveau: De bevindingen van een ziekenhuisapotheker van het Diakonessenhuis in Utrecht zijn opzienbarend en schokkend tegelijk. Enkele jaren geleden toetste de apotheker haar hele team van 34 assistenten met vijftien uitgebreide, open vragen over receptverwerking. De scores liepen uiteen van 2,8 tot 8,8.
Relatief bewijs: De gehele wetenschap is niets meer dan een verfijning van het dagelijks denken. Een mooie uitspraak van Albert Einstein die perfect past in de discussie over goede zorg die onlangs is aangezwengeld door de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS).
Schermen: Met zo’n 25 medestudenten en enkele gevorderde wetenschappers betrad ik in 1976 de Deense fabriek waar Novo (toen nog zonder Nordisk) insuline produceerde. Van zo’n excursie konden wij, aanstaande Delftse ingenieurs microbiologie, biochemie of biotechnologie, heel wat leren. Een van onze gastheren vroeg op vriendelijke doch dringende toon wie “de man uit Delft” was. Onbegrip alom: we kwamen immers allemáál uit Delft. Toch was ‘de man’ snel geïdentificeerd: het ging om lector J.R., die niet alleen verbonden was aan de Technische Hogeschool maar tevens aan Gist-Brocades, óók een fabrikant van insulines. Voor hem was er een apart programma, op afstand van de bedrijfsgeheimen.
Gedoneerde centjes: Vlaggen van KWF wapperen in de wind en collectanten gaan langs de deuren. Zoals ieder jaar in de eerste week van september, zetten zich ook nu weer vele vrijwilligers in om geld op te halen voor onderzoek naar kanker. En dat het goed gaat met het kankeronderzoek leest u regelmatig in dit vakblad. Hoe de komst van de immuuntherapie bijvoorbeeld het vooruitzicht voor patiënten met melanoom en longkanker aanzienlijk heeft verbeterd.
Migraine: Voor de rechtbank in Zutphen stond onlangs R.B. uit Ruurlo terecht voor mishandeling, bedreiging, belediging en vernieling. Hij zou volgens een bericht in De Stentor de apotheker in zijn woonplaats hebben mishandeld omdat hij zijn pillen niet kreeg, hebben geschreeuwd, een bureau hebben opgetild en een deuk in een kast hebben geslagen.
Soul en biosimilars: een transitie in de farmacie: De queeste naar de ziel van de farmacie, dat was de opdracht die zo’n 3.000 apothekers zichzelf de tweede week van september stelden in Seoul op het FIP-congres met als titel Medicines and beyond! The soul of pharmacy. Het ging erom de raison d’être van het vak bloot te leggen, met de kernwaarden, de onderliggende principes en de bijbehorende cultuur, aldus consultant en strateeg William Zellmer uit Washington DC.
Hulpactie: Het meisje van een jaar of 3 hield met haar ene handje stevig de vale, gescheurde doek vast die haar moeder had omgeslagen en stak met haar andere hand een plastic bekertje naar mij omhoog, met een blik die geen woorden nodig had. In een vluchtelingenkamp, ergens in Afrika, jaren geleden, waar tienduizenden mannen, vrouwen en kinderen waren neergestreken. Alles kwijtgeraakt. Totale reddeloosheid. Volkomen afhankelijk van hulp van derden.
Huisbezoeken: “Een huisbezoek afleggen bij een patiënt behoort voor de meeste apotheken niet tot de standaard farmaceutische zorg. Patiënten stellen een huisbezoek echter zeer op prijs” Zo luidde het begin van een artikel in een PW uit 2008. Negen jaar later schrijft promovendus Rik Ensing dat “het uitvoeren van huisbezoeken relatief nieuw is voor openbaar apothekers”.
Nier-chip: Organen van mensen lijken op die van varkens. Het leek wetenschappers in Californië daarom geen gek idee om menselijke organen te gaan kweken in varkens. Nieren, om precies te zijn. Het onderzoek is niet onomstreden, maar gezien het nijpende tekort aan donornieren wel begrijpelijk.
Minder medicatie: Het is hoog tijd dat er een richtlijn Deprescribing bij ouderen komt, lieten hoogleraren Toine Egberts en Rob van Marum zich vorig jaar mei in het PW ontvallen. Artsen stapelen door de jaren heen allerlei geneesmiddelen en als je daar op een gegeven moment kritisch naar kijkt, blijkt dat bij veel mensen aan het eind van hun leven sprake is van onnodig medicijngebruik.
Professionele autonomie: Wij vragen en jullie draaien; er zijn huisartsen die zo tegen de rol van apothekers aankijken waar het de levering van euthanatica betreft. Geen vragen stellen, geen eigen afweging maken, maar klakkeloos leveren.
Lef: Vroeger vergaapte je je aan de kleren van de keizer, tegenwoordig ben je gefixeerd op de schoenen van de minister. Ook premier Mark Rutte is zich hiervan bewust.
Aidsvrij: Wereldwijd waren er in 2016 naar schatting 36,7 miljoen mensen met hiv en zo’n één miljoen mensen overleden aan aids gerelateerde ziekten. In dat jaar waren er ongeveer 1,8 miljoen nieuwe hiv-besmettingen. Van alle mensen met hiv had zo’n 53% toegang tot antiretrovirale middelen.
Krabben: ‘Het staat geschreven en gedrukt, je moet krabben waar het jeukt’; een spreekwoord waar geen speld is tussen te krijgen. Ook de uitdrukking ‘mijn maag jeukt’ (ik heb honger) behoeft weinig toelichting. Kent het Nederlands slechts twee spreekwoorden/-uitdrukkingen met het woordje jeukt erin, in het dialectenwoordenboek zijn er maar liefst elf te vinden: van ‘als de wonde jeukt, komt er regen’ en ‘mijn litteken jeukt, het gaat regenen’ tot ‘dat jeukt mij niet’ en ‘mijn rug jeukt’. Die laatste zou zomaar op de coverfoto van dit PW kunnen slaan, die we hebben gekozen ter illustratie van het boeiende artikel van Ruth Bolier over jeuk bij cholestase.
Breken: Het openen van plastic verpakkingen, wat op het eerste gezicht een fluitje van een cent lijkt, is vaak een nachtmerrie. Een los lipje of inkeping wekt weliswaar de suggestie dat je iets met een simpele handbeweging kunt openmaken, maar in de praktijk blijkt het negen van de tien keer met geen mogelijkheid te lukken.
Bereiden: Een moeder kwam naar de apotheek met haar pasgeboren baby die klysma’s nodig had met onder andere morfine. Dat betekende dat de kleinst bestaande klysma’s met de hand gevuld moesten worden. “Ze was ons erg dankbaar, zo kon ze haar thuis blijven verzorgen. Het kindje zou anders niet lang geleefd hebben.”
Witte jas: ”Wat mij betreft blijft de witte jas in de kast. Ik voel geen enkele behoefte dat ding weer aan te trekken. We hebben ons net van dat oubollige, stoffige imago weten te ontdoen en dan dit weer. Wij hebben allemaal naambordjes met onze naam en functie, dus als men bereid is te lezen, is het voor iedereen duidelijk wie hij tegenover zich heeft.”
Muizenval: Kaasliefhebbers zullen de resultaten van deze studie met open armen ontvangen, zo begon een recent artikel over Chinees onderzoek waarvan de uitkomsten zijn gepubliceerd in het European Journal of Nutrition.
Ontspannen: Een blik van verwondering verscheen mogelijk op uw gelaat toen u de cover van dit eindejaarsnummer onder ogen kreeg. Ditmaal geen farmaceutisch inhoudelijke kop met bijbehorende foto die in het oog springen, maar een tekening met een banner en de tekst ‘Apothekers ontspannen’, met daarnaast de kop ‘Na werktijd’.

Navigatie

2017