2018

Ziekenhuiszorg: “Ik moet de hele dag goed blijven opletten, anders gaat het niet goed met me”, zei de jonge vrouw, die met een infuus in de lift van het Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den Bosch stond, tegen haar moeder. De vrouw had naar eigen zeggen medicatie gekregen van een verpleegkundige, waarna een collega enige tijd later dezelfde medicatie wilde geven omdat dat volgens haar nog niet was gebeurd.
Te dik: Een enorme crisis, noemt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) het snel stijgende aantal te dikke mensen in Europa. In 2030 zou je zelfs kunnen spreken van een epidemie. Vooral Ierland springt er uit: vrijwel alle Ierse volwassenen zouden rond die tijd aan obesitas lijden.
Radiopraatje: eHealth, health-apps, sms-alerts: allemaal eigentijdse termen voor eigentijdse toepassingen, bedoeld om patiënten snel en effectief te kunnen helpen volgens de laatste technische snufjes en foefjes. Ook het maken van filmpjes rukt op. Filmpjes waarvoor een speciaal YouTube-kanaal wordt gestart, zoals onlangs in het Pharmaceutisch Weekblad beschreven. En filmpjes die op schermen in de apotheek worden vertoond, om mensen tijdens het wachten te informeren over aandoeningen en behandelmethoden.
Medicatiegerelateerd: Medicatiegerelateerde ziekenhuisopnames vormen nog altijd een hardnekkig probleem. Talloze onderzoeken en rapporten tonen telkens weer aan dat het niet de goede kant opgaat, waarna alle betrokkenen zich voornemen er alles aan te zullen doen om het tij te keren. Wat jaren later helaas niet gelukt blijkt te zijn.
Organon: “Het mirakel van Oss”, noemen Johan Heilbron en Jack Burgers het bedrijf in hun boek ‘De Zaak Organon’. Het was in hun ogen namelijk een hele prestatie om in een “betrekkelijk arme, lange tijd door criminaliteit geplaagde Brabantse plaats, zonder universiteit en chemische industrie”, vanuit een slachterij een wereldwijd succesvol farmaceutisch bedrijf op te bouwen.
Kankercode: Onlangs werd het onafhankelijke virtuele Oncode Institute geopend, waar 560 academische onderzoekers de code van kanker proberen te kraken. Doel is om fundamentele inzichten over kanker, vooral op moleculair niveau, zo efficiënt mogelijk te vertalen naar betere en meer betaalbare zorg. Dat hoopt men te bereiken door excellent onderzoek en intensieve samenwerking, waardoor behandelmethoden sneller beschikbaar komen voor patiënten. Hiervoor wordt de komende vijf jaar € 120 miljoen extra geïnvesteerd.
Mishandeling melden: Zonder ontbijt naar school, niet helpen met huiswerk en zelfs vechtscheidingen, alles wordt tegenwoordig maar onder kindermishandeling geschaard, zei emeritus-hoogleraar Herman Baartman enkele jaren geleden tegen dagblad Trouw. Dat leidde volgens hem tot een veel te harde aanpak van soms lichte problematiek.
Anti-roken: “Sick of smoking”, heet de website. Met als ondertitel: “Stop de tabaksindustrie”. De site verenigt naar eigen zeggen iedereen die letterlijk of figuurlijk ziek wordt van de praktijken van de tabaksindustrie en deze wil stoppen.
Patiëntenmacht: “En wa denkte zelluf?”, vroeg de oude huisarts altijd als hij op huisbezoek bij een zieke patiënt binnenliep, zijn versleten dokterstas op tafel zette en een stoel aanschoof. We schrijven eind jaren zestig, met als setting een klein dorp in Brabant, onder de rook van Den Bosch.
Lassa-koorts: Het Midden Oosten luchtwegsyndroom (MERS), Rift Vallei-koorts, nipah, Lassa-koorts, ebola; een rijtje virussen die niet onmiddellijk een belletje doen rinkelen, op ebola na misschien. Maar wel allemaal dodelijk. En waarover we volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bovendien nog altijd veel te weinig weten, terwijl ze allemaal de potentie hebben om razendsnel uit te groeien tot een epidemie van ongekende proporties. Denk maar even aan de uitbraak van ebola in West-Afrika in 2014.
India: Tweede Kamerlid Sharon Dijksma (PvdA) zag een uitzending van het NOS Journaal waarin bericht werd over betaalbare medicijnen in India en wil nu van minister Hugo de Jonge (VWS) weten wat hij doet om de hoge geneesmiddelprijzen in Nederland omlaag te brengen.
Hawking: Stephen Hawking was ongetwijfeld ’s werelds beroemdste ALS-patiënt. Op zijn twintigste merkte hij dat hij steeds onhandiger werd, tegen dingen aanliep en moeite kreeg met duidelijk praten. De diagnose: amyotrofe laterale sclerose (ALS). Een ongeneeslijke ziekte die de zenuwcellen aantast en het lichaam uiteindelijk totaal verlamt.
The battle continues: Eind jaren vijftig, begin jaren zestig dacht de medische wereld dat het probleem was opgelost: we waren bacteriële infecties de baas. Medisch microbioloog Bas Zaat van het AMC vertelt het nog vaak tijdens colleges, zegt hij in een interview met het PW. Er was zelfs een document van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dat repte over ‘the final battle’ tegen bacteriën. Er waren tenslotte antibiotica en die waren allesvermogend, die zorgden voor de totale eliminatie van de ziekteverwerkers.
Verspilling: Verspilling is een hardnekkig probleem in de zorg. Tientallen miljoenen euro’s worden jaarlijks verkwist in zowel de eerste als tweede lijn. Terminale patiënten krijgen ondanks het feit dat ze nog maar kort te leven hebben veel te veel medicatie mee naar huis die na hun dood wordt weggegooid. Medicatie die mensen bij opname in het ziekenhuis van huis meebrengen, wordt weggegooid.
Te zoet, te zout: Bedrogen uitkomen, hoe vaak ervaren we dat niet? Bijvoorbeeld bij de keuze van in jouw ogen gezonde producten, zoals ontbijtgranen en saladedressing. Volgens het Diabetes Fonds kan in een pak ontbijtgranen 90 gram suiker zitten en een fles dressing maar liefst achttien suikerklontjes bevatten.
Kraanwater: Veroorzaken farmaceutische bedrijven in een land als India grootschalige milieuvervuiling en antibioticaresistentie door gebrek aan wet- en regelgeving (én naleving), in Nederland vinden gelukkig steeds meer initiatieven plaats om medicijnresten uit het oppervlaktewater te houden.
Mr. Biosimilar: Het is uiterst aangenaam hoogleraar Arnold Vulto te horen vertellen over verleden, heden en toekomst van de farmacie, over medicatieveiligheid, opleidingen en gentherapie. En natuurlijk over biosimilars. Als dé autoriteit, zowel nationaal als internationaal, is zijn bijnaam mr. Biosimilar daarom zondermeer op z’n plaats.
Vaccinatietwijfelaars: Kent Nederland een vaccinatiegraad van ongeveer 95% voor de meeste vaccinaties, zo bevestigen twee functionarissen van het RIVM in dit PW, andere landen in Europa blijven ver achter. Je kunt er de situatie gerust belabberd noemen waar het gaat om vaccinaties tegen mazelen, difterie, kinkhoest en tetanus. Zo belabberd dat de Europese Commissie onlangs de noodklok luidde.
Kinderlijden: Lijden is er in vele gradaties. Een kind zien lijden is een van de ergste vormen. En als het om je eigen kind gaat is het nog zwaarder. Toen ik in Afrika woonde en mijn zoontje op tweeënhalf jarige leeftijd malaria kreeg, geen van de pillen die de kinderarts voorschreef bleken te helpen en het jongetje alsmaar zieker en zwakker werd, was dat een ware beproeving. Gelukkig was er uiteindelijk een laatste redmiddel: kinine. Een paar dagen aan het infuus deed wonderen.
Magistraal: De strijd tegen de almachtige farmaceutische industrie en de hoge prijzen voor bepaalde geneesmiddelen is de laatste tijd een vaak terugkerend thema in de media, zowel in vak- als publieksbladen. Zo kwam de Volkskrant onlangs met het “spannende jongensboekverhaal” van Jan Schellens, oncoloog bij het Antoni van Leeuwenhoek (AvL) en zijn collega’s René Bernards, hoogleraar moleculaire carcinogenese, en ziekenhuisapotheker Jos Beijnen.
Preuts: De wegen van Facebook zijn ondoorgrondelijk. Dagelijks wordt een schrikbarende hoeveelheid klinkklare nonsens gepost door miljoenen gebruikers wereldwijd. Zonder dat er een haan naar kraait. Zeker geen Facebook-haan.
Kafka: Kafka in de polder. Zodra mensen vermalen dreigen te worden door ambtelijke molens, lijkt het gerechtvaardigd deze uitdrukking van stal te halen om aan te geven dat je ook – of misschien wel juist – in het overgereguleerde Nederland tegen een betonnen overheidsmuur kunt knallen.
Erkenning: Zijn dochtertje vroeg of ze hem zouden genezen toen de Spaanse openbaar apotheker Manex Bettan Arguinzoniz vertelde dat hij naar Londen ging vanwege zijn aandoening. Nee, antwoordde hij, ik ga erheen om te voorkomen dat jou in de toekomst hetzelfde overkomt.
NPFO: Het Nederlands Platform voor Farmaceutisch Onderzoek (NPFO), dat één keer per maand prominent aanwezig is in het PW, presenteert onderzoek in de farmaceutische wetenschappen, met de nadruk op klinische toepassingen zoals medicatieveiligheid, patiëntenzorg, analyse, farmacologie en casuïstiek.
Privacy: Dan wil je het goed doen als apotheker en weiger je medicatie mee te geven aan een onbekende vrouw, trekt die persoon een vuurwapen…..! Bleek achteraf een nepwapen te zijn , maar toch, de schrik zat er begrijpelijkerwijs goed in bij het personeel van de apotheek in het Limburgse Hoensbroek dat hier onlangs mee werd geconfronteerd.
Thee: De helende werking van thee. Die gedachte kwam bij me op toen ik in het piepkleine tuintje van het piepkleine theewinkeltje in een klein straatje in hartje Leiden aan een forse kop kruidige thee zat te nippen. Thee die ik binnen had uitgekozen uit een groot aantal in glazen potten geëtaleerde soorten. Het was moeilijk kiezen, dus hielp de eigenaar een handje, die overigens al snel doorhad dat ik geen groot theeliefhebber was, maar de enorme keus aan geurige bladeren en mixen wel kon waarderen. Hij serveerde de thee in speciale glazen met bijbehorend zandlopertje, zodat je wist wanneer de vers getrokken thee klaar was. Als herboren verliet ik het Leidse zaakje.
Restricties: Toen in november vorig jaar bekend werd dat het Europees Geneesmiddelen Agentschap (EMA) van Londen naar Amsterdam zou verhuizen – vanwege de Brexit – ontstond bij ons onmiddellijk het plan een kijkje achter de EMA-schermen te gaan nemen. Gemakkelijker gedacht dan gedaan.
Vernieuwing: Berichten over drones van Amazon die de via een online-apotheek bestelde en verwerkte medicatie voor je deur afleveren halen steevast de media, omdat het allemaal zo lekker futuristisch klinkt. Je hoeft de deur niet meer uit en geen menselijk wezen meer te zien.
Zoeken: De masteropleiding farmacie in Leiden vraagt haar les te geven in onderzoek en onderzoeksvaardigheden. Dat komt in het begin neer op het overbrengen van de beginselen van de statistiek. Niet het meest populaire vak als je net gekozen hebt voor een op patiëntenzorg gerichte master, dacht Martina Teichert, zelf ook geen statisticus maar wel apotheker (met een master epidemiologie). Maar ach, concludeerde ze, je groeit met je uitdagingen, dus hield ze in haar eerste les een vlammend betoog over het toepassen van nieuwe inzichten op de farmacotherapie van de individuele patiënt.
Gif: Daar kun je gif op innemen, is een fijne uitdrukking om je gelijk kracht bij te zetten. Wordt ook veelvuldig gebruikt, wij zijn tenslotte een gelijkhebberig volkje. Minder fijn zijn de gevolgen als je de tekst iets te letterlijk neemt. Toch komen er jaarlijks nogal wat mensen in een giftige situatie terecht, heel soms bedoeld maar meestal volkomen onbedoeld, blijkt uit cijfers van het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC).
FIP: De zorg door openbaar apothekers is cruciaal voor het herstel van patiënten, luidt de krachtige conclusie van een rapport dat onlangs werd gepresenteerd op het 78ste FIP-congres, in Glasgow, waar ruim drieduizend deelnemers uit 108 landen zich een weeklang bogen over farmaceutische ontwikkelingen in de wereld.
Gezond: De oogst was uitzonderlijk goed dit jaar. En dan heb ik het niet over heel veel van die kleine onooglijke doe-het-zelf-vruchten die je niet zelden door een bevriend persoon vol trots krijgt aangereikt. Nee, aan het appelboompje in mijn tuintje groeiden dit seizoen veel mooie, grote, blozende appels. Puur biologisch, zonder menselijk ingrijpen, op het spannen van een net en het ophangen van wat zwart plastic om de brutale Vlaamse gaai af te schrikken na. Wekenlang zelf je gezondheid plukken, wat een genot!
Vallen: Het aantal 65-plussers dat na een val op de spoedeisende hulp (SEH) belandt is in tien jaar tijd met maar liefst 40% toegenomen, blijkt uit cijfers van VeiligheidNL, lees ik op het Kennisplein voor verpleging, verzorging, zorg thuis en eerstelijn. Aan de gevolgen van zo’n val overlijden iedere dag gemiddeld negen ouderen, en iedere vijf minuten meldt zich op de SEH weer een oudere na een valincident. Dat zijn alarmerende cijfers.
Prikkelbaar: Een onschuldige darmaandoening, de meest voorkomende darmstoornis, een verstoorde werking van de darm, geen ernstige aandoening, wel lastig, geen ziekte, een chronische stoornis; tik je de term prikkelbaredarmsyndroom (PDS) in op Google dan vind je deze en nog veel meer soortgelijke omschrijvingen.
Jong talent: De toekomst ziet er rooskleurig uit voor de farmaceutische zorg in Nederland, is de meest logische conclusie als je hoort wat jonge apothekers en onderzoekers in hun mars hebben. Op het najaarscongres van de KNMP werden onlangs de drie winnaars bekendgemaakt van de KNMP Studentenprijs. De een werd door zijn universitaire begeleiders bejubeld als “een van de meest veelzijdige, visionaire, ondernemende, gepassioneerde en sociaal vaardige studenten die momenteel binnen de Universiteit Utrecht rondloopt”.
Leefstijlinterventie: Leefstijlinterventie is het toverwoord dat tegenwoordig overal klinkt als het gaat om gezondheid en het voorkomen en bestrijden van diabetes, obesitas en hart- en vaatziekten. Ook in de Tweede Kamer waar onlangs de begroting van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport werd behandeld.
U-PGx: Nederland loopt voorop in de wereld op het gebied van farmacogenetica, verzekert een van de belangrijkste specialisten op dit terrein, Jesse Swen. Een prominentie die begin september werd onderstreept op het FIP-congres in Glasgow, waar uit ruim 175 gepresenteerde posters die van KNMP-collega Ilse Boekweg et al. werd uitverkoren voor de posterprijs in de sectie openbare farmacie. De jury prees de poster om de toonaangevende rol van de apotheker in de eerstelijnszorg.
Tijd vooruit: “Ze begon tussen antieke houten kasten met aardewerkpotten en opende later een hypermoderne eigen apotheek. Ze was haar tijd ver vooruit, ook als het om condooms ging.”
Kamervragen: Vrijwel dagelijks stellen leden van de Tweede Kamer vragen aan de bewindslieden van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Dat zijn er tientallen in een week. De meeste zijn gesteld aan de ministers Hugo de Jonge en Bruno Bruins; af en toe is er een voor staatssecretaris Paul Blokhuis.
Griep: De voor- en tegenstanders van de griepprik buitelen ook dit jaar weer over elkaar heen nu het griepseizoen is aangebroken. Heeft vaccineren zin? Het is op zo’n moment goed even stil te staan bij een verwoestende pandemie die precies honderd jaar geleden woedde: de Spaanse griep. Vijftig miljoen doden wereldwijd, zo’n dertigduizend in Nederland.
Brexit: Voorbereiden is het magische woord als het om de Brexit gaat. De douane stuurde mij onlangs een mail waarin werd aangekondigd dat hoewel de datum van de Brexit steeds dichterbij komt, veel ondernemers geen of beperkte voorbereidingen hebben getroffen om er zeker van te zijn dat hun handel met het Verenigd Koninkrijk vanaf 29 maart, als de Brexit een feit moet zijn, soepel blijft verlopen.
Hoofdpijn: Het hoofdpijndossier, noemden wij dit themanummer tijdens de voorbereidingen. Niet omdat we onze hersenen moesten pijnigen om er een zinvolle inhoud aan te geven, integendeel. Maar omdat je bij neurologie nou eenmaal ook aan hoofdpijn denkt.
Iets willen: Je bent jong en je wilt wat. Een slogan die alweer tientallen jaren oud is – en Veronica ooit tot grootste omroep maakte – maar nog altijd overal opduikt. Zoals hier. Want ook jonge apothekers willen van alles, en wij luisteren daar graag naar. Zij bepalen tenslotte het toekomstbeeld van de farmacie.
Kaarslicht: Duurzame farmacie kan staan voor geneesmiddelen die op een duurzame manier worden geproduceerd, voor inspanningen die medicijnresten uit het milieu houden, voor hergebruik van medicatie. Allemaal onderwerpen die in dit eindejaarsnummer, dat helemaal om duurzaamheid draait, ruimschoots aan bod komen.

Navigatie

2018