Redactioneel
Natuur
Neem de schedel van een dode man, die niet een natuurlijke dood is gestorven maar van wie het hoofd is afgeslagen, zaden van een pioenroos, vogellijm, het hart van een wolf en de hoorn van een neushoorn... Volgens de schrijver is dit een goed recept bij epilepsie. Afkomstig uit de zeventiende eeuw, dat wel, en door Christina Poppinck opgenomen in haar medisch receptenboek van 1613.
Zoutpot
Mensen zorgen doorgaans slecht voor hun lichaam. En veronachtzamen dus ook hun nieren. Door te scheutig met de zoutpot te schudden. Ongeveer 1,8 miljoen Nederlanders (één op de tien) heeft chronische nierschade en daar komen er ieder jaar zo’n 130.000 bij. Je kunt dus met recht spreken van een urgent gezondheidsprobleem, temeer daar nierschade vaak gepaard gaat met hoge bloeddruk, diabetes en hartfalen.
Domino-effect
Als de verwoestende gevolgen van verslaving aan pijnstillers onder de aandacht moet worden gebracht, wordt vaak gewezen op de opioïdcrisis in de VS, waar jaarlijks vele tienduizenden mensen overlijden aan een overdosis. Met agressieve campagnes zijn verslavende middelen door farmaceutische bedrijven gepromoot als veilig en effectief; artsen schreven ze veelvuldig voor en toen die kritischer werden ontstond een welig tierende zwarte markt.
Printzorg
Acht jaar geleden alweer dat Huub Schellekens zowat alle media haalde met zijn ‘bionexpresso-apparaat’. Niet bedoeld voor een lekkere espresso van honderd procent biologisch geteelde bonen, maar voor de productie van medicijnen, schreef ik destijds in mijn redactioneel.
Consensus
Toen we zo’n zes jaar geleden de stelling poneerden dat vaccineren ook een taak is voor de apotheker waren de meeste reacties uiterst behoedzaam of negatief. “Apothekers zijn actief betrokken bij de levering van vaccins, maar ik zie geen aanleiding ze ook in te zetten bij vaccinatieprogramma’s” en “We vinden het een goede ontwikkeling dat de apotheker nu meer zorgverlener is, maar hij kan niet op de stoel van de huisarts gaan zitten”, hoorden we. Uitgesproken voorstanders bleken moeilijk te vinden; ook apothekers wilden niet expliciet toelichten dat ze het eens waren met de stelling.
Veelbelovend
Het is voor het eerst dat in Nederland een faagtherapie op maat is gemaakt en vervolgens is toegepast, luidde de ronkende tekst van het persbericht van het UMC Utrecht. Of ze echt de eersten waren in Nederland kan apotheker Jan Dekker niet bevestigen, wel dat zijn ziekenhuis deze behandeling voor het eerst heeft toegepast. Bij één patiënt voor wie geen enkele andere behandeloptie meer beschikbaar was.
Waardig
Iedereen heeft wel een persoonlijk verhaal over een ervaring met palliatieve zorg voor een naaste. Zoals een moeder in een verpleeghuis bij wie een zorgmedewerker zonder overleg midazolam stopt. Een vader die de laatste dagen van zijn leven in een ziekenhuiskamer doorbrengt, continu vergaat van de jeuk, zonder veel aandacht. Een moeder die thuis in haar eigen bed, omringd door familie, midden in de nacht vredig inslaapt.
Cultuuromslag
Overal wordt deze dagen teruggeblikt en met enige verbazing vastgesteld dat het alweer vijf jaar geleden is dat de COVID-pandemie zich aandiende en onze wereld op z’n kop zette. Veel beperkende maatregelen zijn allang overboord gegooid, andere worden nog altijd gekoesterd, zoals thuiswerken. Afstand houden, altijd keurig in de elleboog niesen, niet open en bloot hoesten en proesten worden in de publieke ruimte weer net zo makkelijk vergeten als voor de pandemie.
Vorm en frequentie
Toen apotheker Coen van Woerkom in 1984 Apotheek Asten kocht van enkele huisartsen stelde hij als voorwaarde dat de artsen samen met hem een farmacotherapiebeleid zouden opzetten. Sindsdien voerden apotheek en drie huisartspraktijken dertig jaar lang structureel overleg over de farmacotherapie, zo’n tien tot elf keer per jaar. Met deze passage begint een artikel over het FTO in PW 26 van 2014.
Charmeoffensief
De een vindt ze veel te traag in het toelaten van nieuwe geneesmiddelen, de ander klaagt er juist over dat ze veel te veel onnodige nieuwe middelen toelaten. Het Europees Medicijn Agentschap (EMA) doet het in de ogen van critici nooit goed, maar zorgt er tegelijkertijd wel voor dat 450 miljoen Europeanen en heel veel meer dieren geneesmiddelen kunnen gebruiken die door deskundigen zijn goedgekeurd.
FMD blijft
Vraag een apotheker naar een van de in zijn ogen meest nutteloze zaken waarmee hij dagelijks zit opgescheept en hij zal in veel gevallen antwoorden: FMD. De ruim vijf jaar geleden van kracht geworden Europese Falsified Medicines Directive. Toen Patricia van den Bemt, Bart van den Bemt en Jeroen Derijks vorig jaar november hun initiatief STOP lanceerden, was het dan ook niet verrassend dat collega-apothekers FMD hoog op de lijst van overbodige, onmiddellijk te schrappen zaken plaatsten.
Vruchten plukken
Aan zichtbaarheid ontbrak het niet de afgelopen zes maanden. Het apotheekteam stond vrijwel continu in de landelijke schijnwerpers. En de focus lag niet alleen op salaris en cao-onderhandelingen, ook op het werk in de apotheek, al kwamen lang niet alle facetten aan bod, zoals de artikelen in dit PW laten zien.
Vijf jaar later
Een blinde vlek, noemen onderzoekers van het Radboudumc en de Universiteit van Athene het. Vijf jaar na het begin van de COVID-pandemie zijn lessen geleerd, zeker, wat kan helpen bij de uitbraak van een volgende wereldwijde epidemie. Maar wat nog altijd niet bekend is, is hoe een door een infectie ontregeld immuunsysteem kan worden bijgestuurd.
Slim
Ze zitten aan alle tafels en er wordt naar hen geluisterd. Een stellige en vooral inspirerende uitspraak van de Zwolse apotheker Albert Drouven. Want hoe vaak wordt er niet geconstateerd dat apothekers nog veel te weinig aan overlegtafels zitten, laat staan dat ze ook gehoord worden.
Nieuw
Het jaar is nieuw, maar de kwesties die zich ook in 2025 onmiddellijk aandienen zijn oude bekenden waar je niet altijd blij van wordt. Geneesmiddelentekorten bijvoorbeeld. In dit eerste PW van het jaar maken we opnieuw de balans op en zoomen we in op de impact die de tekorten hebben op patiënten.
Dromen
Dromen, daar begint het vaak mee. Soms al voor of tijdens de studie, vaak gedurende het werkzame leven. Dromen van zelfstandigheid, een eigen onderneming buiten de farmacie. Bij velen blijft het bij af en toe aangenaam wegdromen, maar er is ook een aantal apothekers dat rigoureus kapt met het werk in de apotheek en een totaal andere weg inslaat. Kiezen voor een ommezwaai. Pianist worden, paardencoach, huisarts of directeur van een kerkgenootschap. Dat zijn de mensen die we in dit eindejaarsnummer van 2024 portretteren.
Weerbaarheid
Studenten voelen in de meeste gevallen feilloos aan als ze tijdens hun coschappen iets meemaken wat niet door de beugel kan, alleen melden ze het niet altijd, is de ervaring van Helma van der Horst-van Mastbergen en Diane van Wieren-de Wijer van UPPER Stagebureau Farmacie van Universiteit Utrecht.
Meedenken
Gaat alle aandacht de laatste maanden terecht uit naar de cao Apotheken en de acties die apothekersassistenten in het hele land voeren voor een beter salaris, met het oog op de toekomst wordt ook hard gewerkt aan het up-to-date houden van het beroepscompetentieprofiel, waarin beschreven staat welke vaardigheden apothekersassistenten moeten bezitten. Goed communiceren wordt steeds belangrijker.
Preventie
De zorgkosten reizen de pan uit, het aantal zorgbehoevenden neemt ieder jaar fors toe en om al die mensen adequaat te kunnen helpen zou in 2040 een op de vier Nederlanders in de zorg moeten werken. De zorgdoemscenario’s zijn niet van vandaag of gisteren en zullen ook niet verdwijnen. Want ook als je alle prognoses zonder overdrijving op een rijtje zet, zoals het RIVM doet, zie je overal een stijgende lijn opdoemen.
Klein steentje
Gemiddeld noemt Marjolein Chung zichzelf als het om duurzaam leven gaat. Ze probeert haar steentje bij te dragen, maar is niet superfanatiek. Nooit meer vliegen gaat haar te ver, maar ze rijdt wel bewust een elektrische auto.