Redactioneel
Digitale toekomst
Lijdzaam afwachten is geen optie, dan gaan de internationale techgiganten met jouw zorg aan de haal, en dat moet niemand willen
Je haalt een robot in huis, of beter gezegd een kunstmatig mens, en die verzorgt je op alle mogelijke manieren en momenten. Gebruik je medicatie dan zorgt hij ervoor dat deze met een 3D-printer op de juiste sterkte wordt geprint en dat je alles iedere dag trouw en op het juiste moment inneemt. Hij houdt ondertussen je lichamelijke conditie scherp in de gaten en grijpt in wanneer nodig. Hoe mooi kan het zijn. Nou, zo’n menselijke robot kan je ook veel ellende bezorgen, zoals Ian McEwan fascinerend beschrijft in zijn roman Machines like me.
Heilige COVID-graal
Een hardnekkig virus vraagt om een hardnekkige zoektocht naar effectieve opties
Weer een geneesmiddel dat wordt afgeschoten voor de behandeling van COVID-19: ivermectine. Het Europees Geneesmiddelen Agentschap (EMA) oordeelde onlangs dat het vanwege mogelijke toxiciteit alleen in klinische studies gebruikt mag worden.
Maatjes
Alleen door persoonlijke aandacht kan de echte behoefte van de patiënt achterhaald worden en de juiste farmaceutische zorg worden geleverd
Iedereen verdient een maatje, vindt het Oranjefonds. Ze zijn er in allerlei soort en maten: van wandelmaatje tot boodschappenmaatje, van huiswerkmaatje tot sportmaatje. Wat ze gemeen hebben is dat ze allemaal wat extra aandacht geven aan een ander. Aan iemand die dat nodig heeft, aandacht, ondersteuning of begeleiding. En omdat er volgens het Oranjefonds altijd wel iemand in de omgeving is die extra hulp kan gebruiken voeren ze al enige tijd de campagne ‘Word ook maatje voor een ander’.
Samenleving
Grote zorgen zijn er over de gezondheidsachterstanden en complexe ongelijkheid die daaraan ten grondslag ligt
We moeten koers zetten richting een mentaal weerbare, gezonde samenleving en minder richting medische zorg voor het individu, vindt de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS). Vooruitlopend op de kabinetsformatie verschijnt onder de titel ‘Wissels omzetten voor een veerkrachtige samenleving’ een advies voor een nieuw kabinet en parlement over hoe we in de toekomst gezond en prettig kunnen leven in Nederland.
Scherp
Als het over farmacie gaat in de verkiezingsprogramma’s vliegen de meest scherpe formuleringen je om de oren. De macht van de farmaceutische industrie moet worden ingeperkt, apothekers dienen extra mogelijkheden te krijgen om dure medicijnen zelf te maken en de noodzaak is groot om de productie van geneesmiddelen uit Azië naar Europa te halen. Alles blijft betaalbaar, transparantie over prijzen is essentieel en misbruik van patenten wordt aangepakt.
Suikertante
Het vergt een ijzersterke wil om je te wapenen tegen de vele verleidingen
Suiker, wat zijn we er allemaal dol op, maar wat is het ongezond, lees ik op de site van het Diabetes Fonds. Minder suiker eten is echter niet eenvoudig, want zoetigheid geeft ons een prettig gevoel, wordt mij vervolgens verteld. “Ook worden we continu verleid tot het maken van ongezonde keuzes.”
Delicate worsteling
Complex, delicaat, weerbarstig; termen waarmee de minister in haar brief haar worsteling illustreert
Onacceptabel, noemt Tweede Kamerlid Henk van Gerven het feit dat de kostprijs van remdesivir minder dan € 10 bedraagt, terwijl een behandeling van COVID-19-patiënten met het middel zo’n € 2000 kost. Is de minister het daarmee eens, vraagt hij aan Tamara van Ark, die vervolgens met een heel terughoudend maar veelzeggend antwoord komt: “De prijsstelling roept vraagtekens op.”
De wereld redden
Zich er terdege van bewust dat de impact van geneesmiddelen op het milieu groot is, tonen deze apothekers zich strijdvaardig
Gebleken is dat de meeste reductie van medicijnverspilling wordt behaald doordat zorgprofessionals met elkaar besluiten om anders te gaan werken, schreef minister van Medisch Zorg Tamara van Ark vorig jaar oktober in een brief aan de Tweede Kamer. In de praktijk (en in dit PW) zijn daarvan mooie voorbeelden te vinden. Zoals in het Erasmus MC, waar de intensieve samenwerking tussen ziekenhuisapotheker Roelof van Leeuwen en oncoloog Stefan Sleijfer leidt tot minder verspilling, meer duurzaamheid en een grotere doelmatigheid van kankertherapieën.
Straatje om
Blijf ondertussen vooral zelf je hersenen gebruiken, én wandelen om ze gezond te houden
Ommetje heet de app. Een initiatief van de Hersenstichting. Elke dag een halfuurtje wandelen is goed voor je fysieke en mentale gezondheid. Je voelt je fitter, slaapt beter en je blijft langer gezond. Zo luidt de wervende tekst op de LinkedIn-pagina van het ministerie van VWS. Vandaag al een ommetje gemaakt?, voegt de Hersenstichting daar op haar website aan toe.
Bloedstollend
Ook bij het toedienen van COVID-vaccins dient er extra aandacht te zijn voor patiënten met een verhoogde bloedingsneiging
Een hoge of juist een lage dosis anticoagulantia; wat helpt het beste bij volwassenen die met matige ziekteverschijnselen in het ziekenhuis zijn opgenomen voor COVID-19? Om zo snel mogelijk een antwoord op die vraag te krijgen staken onderzoekers wereldwijd de koppen bij elkaar en vergeleken de resultaten van studies waaraan 1300 patiënten deelnamen.
Britse variant
Ondertussen is het wachten op groen licht voor apothekers om ook zelf te mogen enten
“Fantastisch dat openbare apotheken zijn begonnen met het toedienen van de COVID-19-vaccins. Apotheken bevinden zich in het hart van lokale gemeenschappen en leveren een grote bijdrage aan het nationale inentingsprogramma, door heel lokaal voor makkelijk toegankelijke vaccinatielocaties te zorgen voor iedereen die in aanmerking komt voor het coronavaccin.”
Belangen
Een pandemie kan volgens de WHO alleen bestreden worden als zoveel mogelijk mensen in zoveel mogelijk landen zijn gevaccineerd
Vaccineren, vaccineren, vaccineren. Iets anders telt even niet. Met alle hens aan dek wordt getracht zo snel mogelijk zoveel mogelijk mensen een coronavaccin toe te dienen. Bij de voorbereiding van de campagne gericht op het ziekenhuispersoneel wilde de NVZA daarom graag meewerken, zoals voorzitter Gerard Hugenholtz toelicht.
Prikken
Ook bijwerkingencentrum Lareb heeft een heel systeem voor veiligheidsbewaking van het coronavaccin opgetuigd
Dit jaar zal in het teken staan van het coronavaccin. Van de megaoperatie die nodig is om zo snel mogelijk zo veel mogelijk mensen te vaccineren zodat lockdowns en quarantaines tot het verleden gaan behoren. Naast de ongetwijfeld aanhoudende twijfels bij mensen of ze zich wel of niet moeten laten inenten. Overheden adviseren dwingend, maar verplichten niks.
Bijzondere verhalen
Over het thema van dit eindejaarnummer hoefden we niet lang na te denken. We benaderden apothekers met een bijzonder coronaverhaal
Hoe zwaar het was, en hoe ver. Met die variant op de prachtige zin (“Hoe warm het was en hoe ver”) uit Camera Obscura van de negentiende-eeuwse schrijver Hildebrand (pseudoniem Nicolaas Beets) is het afgelopen jaar naar mijn mening treffend samen te vatten. Worstelen met alle beperkende maatregelen en verdriet, terwijl het licht aan het eind van de tunnel alsmaar ver weg blijft.
Interventies
Geen enkel geneesmiddel is een magic bullet gebleken, wel is significante vooruitgang geboekt
Besmet. Altijd even schrikken als je met die term wordt geconfronteerd. Gelukkig gaat het in dit geval om het gelijknamige boek 'Besmet! Angst voor de onzichtbare vijand' van Rijksmuseum Boerhaave.
Net echt
De huidige e-health-technieken bieden tal van mogelijkheden om via verschillende kanalen patiënten op verschillende momenten te informeren
Niet echt, maar levensecht. Dat is de 'digital human' apotheker waarmee de Sint Maartenskliniek gaat werken echt. Hij/zij kan gesprekken voeren door te horen, te begrijpen en te reageren, heeft een vriendelijke stem en gezichtsuitdrukking en gebruikt zelfs emotie in de communicatie. Echter dan echt, zou je haast zeggen. Deze digitale apotheker “die ook menselijk is”, gaat 24/7 reumapatiënten begeleiden om hun gebruik van methotrexaat te verbeteren.
Samen beslissen
Gelukkig zijn er wel degelijk mooie praktijkvoorbeelden die illustreren hoe patiënten actief worden betrokken bij hun behandeling
Tijd. Dat woord wordt door patiënten en zorgverleners vaak genoemd als remmende factor om samen beslissingen te nemen over het zorgproces, blijkt uit recent onderzoek van het Nivel. Patiënten hebben het over wachttijd, contacttijd en tijd van leven. Ze willen een langer consult met hun zorgverlener, want als het contact te snel verloopt slagen ze er niet in een weloverwogen besluit te nemen over hun behandeling. Zorgverleners zeggen geen tijd te hebben om alle verschillende stappen van het samen beslissen te doorlopen en denken dat veel tijdwinst te behalen valt in de voorbereiding. Bijvoorbeeld door patiënten te wijzen op de verschillende (digitale) keuzehulpen, waarmee zij zich gericht kunnen voorbereiden op het gesprek over hun behandeling.
Gehannes
Het voortdurende gehannes met pillen heeft tenslotte grote gevolgen voor het gebruik ervan
Dat een snel groeiende groep ouderen anno 2020 nog steeds worstelt met hun pillen omdat die te groot en moeilijk in tweeën te breken zijn of niet eens uit de blister gedrukt kunnen worden, is onbegrijpelijk en schandalig. Dat vindt ook het Europees Geneesmiddelen Agentschap (EMA), al zullen zij een dergelijke kwalificatie niet snel in de mond nemen. Wat het EMA gelukkig wel doet is een zogeheten reflectiedocument publiceren waarmee zij de farmaceutisch industrie in keurige, maar niet mis te verstane woorden laat zien hoe belangrijk het is om bij het ontwerp van hun geneesmiddelen serieus rekening te houden met tabletgrootte, breekbaarheid en innamegemak.
Medicatietrouw
Met behulp van slimme technologie krijgen apothekers inzicht in het thuisgebruik van medicijnen en kunnen dat waar nodig bijstellen
Het hele jaar buitelen de themaweken en themadagen over elkaar heen. De ene nog gekker (kwallendag, wereld toiletdag) dan de andere (week van de smaak). Hierdoor dreigen serieuze thema’s onder te sneeuwen. Zoals de Nationale Dag van de Therapietrouw (18 november). Een dag om nog eens extra te benadrukken hoe belangrijk therapietrouw is en wat de mogelijkheden zijn die te verbeteren.
Resistentiestrijd
De doemscenario’s zijn al eerder beschreven in het PW. Vergezeld van waarschuwingen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), het Europees Geneesmiddelen Agentschap (EMA), de Internationale Federatie van Apothekers (FIP) en ministers van Volksgezondheid uit de hele wereld. Antibioticaresistentie vormt een van de grootste bedreigingen voor onze gezondheid.