Redactioneel
Geschiedenis
Stichting Medisch Farmaceutisch Museum De Griffioen in Delft stuurde onlangs haar jaarverslag 2018, waarin onder meer te lezen is hoe in 1849 vijftig op de duizend inwoners van Delft overleden aan cholera – ook wel de blauwe dood of Aziatische braakloop genoemd. Een ander artikel gaat over de door Reinier de Graaf (1641-1673) vervaardigde clysteerspuit die de patiënt zelf kon gebruiken. De Graaf had namelijk gemerkt dat “bij zijn patiënten nogal wat weerstand bestond om zich een clysteer te laten zetten door een chirurg of vroedvrouw”.
Duurzaam
Waterschap Aa en Maas heeft een aanmoedigingsprijs voor projecten en initiatieven van inwoners, bedrijven of samenwerkingsverbanden op het gebied van duurzaamheid. Deze prijs heet de groen-blauwe handdruk. En apotheker Gertjan Hooijman uit Asten won ‘m dit jaar.
Heksenjacht
Amerikaanse toestanden, wordt al snel geroepen als de forse stijging van het opioïdgebruik in Nederland ter sprake komt, gevolgd door de waarschuwing dat een nieuwe, grootschalige verslavingsproblematiek op de loer ligt. Als grote boosdoener wordt meestal oxycodon genoemd, waarvan het aantal gebruikers tussen 2008 en 2017 verviervoudigde. Opvallend genoeg steeg het aantal vorig jaar nauwelijks: volgens de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) verstrekten apotheken toen aan 485.000 mensen oxycodon, ongeveer evenveel als in 2017.
Muggenbeten
De vrouwtjes zijn de boosdoeners. Zij bijten. Zij spuiten duizenden malariaparasieten in je bloedbaan, na de huid van het slachtoffer te zijn binnengedrongen en met hun steeksnuit op zoek te zijn gegaan naar een bloedvat. Ze steken vooral tussen zonsondergang en zonsopgang: muggen.
Bodycam
Bodycams aan de balie? Het ideetje kwam zomaar op bij een collega na het lezen van het nieuwsbericht dat de politie veel profijt heeft van het gebruik van deze cameraatjes. Omdat het de-escalerend schijnt te werken. Agenten die bodycams droegen kregen, zo bleek uit onderzoek binnen alle politie-eenheden in Nederland, minder vaak te maken met bedreigingen en agressie.
Doorbraak
Een grote medische doorbraak, noemt de Groningse hoogleraar klinische farmacologie Hiddo Lambers Heerspink de bevinding van zijn onderzoeksgroep dat twee al jaren bestaande diabetesmiddelen slecht functionerende nieren dusdanig goed beschermen, dat patiënten veel later of helemaal niet gedialyseerd hoeven te worden. De geneesmiddelen canagliflozine en dapagliflozine blijken voor een stabilisatie van de nierfunctie te zorgen.
Uitgelezen
Soms vallen internationale onderzoeksresultaten en ervaringen uit de Nederlandse praktijk perfect samen. Zoals deze week. Met als rode draad: de openbaar apotheker die een cruciale rol vervult binnen de patiëntenzorg.
Faxloos
Telefacsimile is een communicatiemiddel, lees ik op Wikipedia. Goh! “De naam kan via het Griekse woord τήλε (tèle), wat ver betekent, en het begrip facsimile worden herleid tot ‘replica op afstand’. De digitale fax is in Japan ontwikkeld, parallel met de ontwikkeling van de telex in de westerse wereld. Fax is de naam van het communicatiemiddel, maar ook van het daarvoor benodigde apparaat en een ontvangen bericht.”
Testosteron
In de afgelopen vijftig jaar is er naarstig naar gezocht, maar gevonden werd er niks. Tenminste, niks bruikbaars. Met de hormonale en niet-hormonale mannenanticonceptie wil het maar niet lukken, beaamt seksuoloog Rik van Lunsen. Volgens hem duurt het ook nog zeker twintig jaar voordat er op dat gebied iets op de markt is.
Mediwiet
Tweede Kamerlid Vera Bergkamp van D66 las over de studie ‘Relatie tussen cannabisproducten en symptoomverlichting’, uitgevoerd aan de Universiteit van New Mexico, en concludeerde dat de onderzoeks-resultaten mogelijk aanleiding kunnen zijn om de Nederlandse situatie op de schop te nemen.
Geweld
Geweld tegen zorgverleners stond recentelijk weer volop in de belangstelling. In een apotheek in Weesp dacht een man zijn frustratie over medische noodzaak kracht bij te moeten zetten met een klap in het gezicht van de apotheker. Die laatste deed aangifte, wat de 50-jarige cliënt terecht een fikse boete opleverde.
Oproep
Deprescribing kan grote gezondheidswinst opleveren, concludeert promovenda Heleen van der Meer, die onderzoek deed naar het gebruik van anticholinerge/sederende geneesmiddelen door ouderen in Nederland.
Indrukwekkend
De cijfers zijn nog altijd huiveringwekkend: een kleine 117.000 mensen krijgen jaarlijks kanker in Nederland, dat zijn er dertien per uur. Een op de drie Nederlanders krijgt de ziekte, 90% is 50 jaar of ouder en ruim 44.000 mensen overlijden er ieder jaar aan. De meest voorkomende vormen bij vrouwen zijn borst- , huid-, darm- en longkanker. Bij mannen staat prostaatkanker bovenaan, gevolgd door long- en darmkanker.
Prikken
Er gaat geen dag voorbij zonder dat kranten, radio en tv in vooral negatieve zin berichten over een farmaceutisch onderwerp: van geneesmiddelentekorten en peperdure medicijnen tot met kankerverwekkende stofjes vervuilde middelen en gevaarlijke bijwerkingen, zoals (zelf)moordneigingen.
Loterij
Het is belangrijk dat op de opleiding zo snel mogelijk weer een goede balans wordt gevonden tussen patiëntenzorg en productzorg, schreef emeritus hoogleraar farmaceutische analyse (Universiteit Utrecht) Ad de Jong mij onlangs, naar aanleiding van het opiniestuk van Paul Le Brun en Ralph van Wezel over het toenemende belang van eigen bereidingen. Het zwaartepunt van de opleiding ligt volgens De Jong nu op patiëntenzorg.
Tbc
Jaarlijks wordt bij ongeveer achthonderd mensen in Nederland tuberculose vastgesteld. Bij 10% van hen wordt een vorm van resistentie gevonden, die langdurige behandeling gecompliceerd maakt. Door dit relatief geringe aantal denken veel mensen dat tbc een infectieziekte van vroeger tijden is, schrijft promovenda Arianna Pranger.
DNA
To genotype or not to genotype, that is the question. En, wanneer? Die essentiële vragen stonden deze week onder meer centraal in de workshop over farmacogenetica op het internationale PCNE-congres in Egmond aan Zee. De meningen zullen verdeeld zijn geweest, zoals ze al verdeeld zijn sinds het onderwerp prominent op de farmaceutische zorgagenda is komen staan.
Praktijkonderzoek
Een handjevol apothekers liet vorig jaar weten wel geïnteresseerd te zijn in praktijkonderzoek – zelf iets opzetten of zich aansluiten bij bestaand onderzoek – nadat we in het PW een gloedvol betoog hadden gepubliceerd van Martina Teichert over het belang van praktijkonderzoek: goed voor jezelf, je vak en de patiënt. Dat houdt dus niet over.
Druïden
Heel de wereld op de knieën voor de machtige farmaceutische industrie? Nee. Een onopvallende apotheek in een zeer drukbevolkte multiculturele wijk van een grote stad blijft moedig weerstand bieden aan de overweldigers die het leven van patiënten zuur maken door buitengewoon hoge prijzen te vragen voor hun producten. De apotheek bereidt diezelfde producten voor een fractie van de originele prijs en weet daarmee het vergrootglas van de hele wereld op zich gericht.
Voorkomen
Raar eigenlijk. We eten en drinken te veel en te ongezond, roken, en bewegen veel te weinig. Het lichaam gaat tegensputteren, allerlei kwaaltjes en kwalen dienen zich aan en we worden te zwaar en moeten vervolgens alles uit de kast trekken en dure, onaangename therapieën volgen om te redden wat er te redden valt. Waarom onszelf dan toch steeds weer, en nog grotendeels uit vrije wil ook, in die benarde positie gebracht, al moet je beïnvloeding door reclames en verslavingstechnieken van fabrikanten zeker niet uitvlakken.