Herexamen 2015 PW 14
PW Magazine 14, jaar 2015
-
02-04-2015
Natriumalginaat is een bestanddeel van Gaviscon. Wat is juist?
a. Alginaat is een polysaccharide afkomstig uit algen, dat na opname van een H+ opzwelt en een beschermende gel met hoge pH vormt op de maaginhoud.
b. Alginaat verlaagt de oppervlaktespanning van gasbellen, hierdoor kunnen ze bij flatulentie en een opgeblazen gevoel werkzaam zijn.
c. Alginaat neemt een H+ op en wordt daarna omgezet in CO2. Het veroorzaakt dus gasvorming en daardoor kan een opgeblazen gevoel ontstaan.
d. Alle van de bovenstaande beweringen zijn juist.
Goede antwoord: a.
Dit is het werkingsmechanisme van alginaat. Het zorgt ervoor dat het relatief zure mengsel onder het laagje zo min mogelijk de (sub)mucosa van de maag en slokdarm raakt.
B. heeft juist betrekking op simeticon (in Rennie Deflatine). C is een erg summiere beschrijving van een base zoals calciumcarbonaat of magnesiumcarbonaat. Daarom is D ook onjuist.
Naar mijn idee is geen van de vier antwoorden juist. A is namelijk fout: natriumalginaat is een polysaccharide met een zeer goede oplosbaarheid in water. Bij zeer lage pH zullen de carboxylaat-anionen van dit polymeer geprotoneerd raken, maar behoudt het polymeer zijn wateroplosbaarheid. De claim dat alginaat zwelt na protonering is dus onzin. Ook de opmerking dat, volgens antwoord A, na binding van de protonen een beschermende gel ontstaat met een hoge pH is vreemd. Fysisch-chemisch gezien kan ik me hier niets bij voorstellen.
De werkelijkheid is dat Gaviscon naast natriumalginaat ook calciumcarbonaat en natriumbicarbonaat bevat. Interessant is dat calciumionen (die ontstaan bij het oplossen van calciumcarbonaat bij een lage pH) door crosslinking het water oplosbare natriumalginaat wordt omgezet in een gel (de calciumionen zijn in staat bruggen te vormen tussen twee alginaatketens). Daarnaast heeft alginaat enigszins muco-adhesieve eigenschappen, waardoor misschien een onoplosbare calciumalginaat-gel afgezet wordt op de maagwand/slokdarm die misschien enigszins bescherming biedt tegen inwerking van maagzuur. Uit mijn ‘misschien enigszins ’ kan worden opgemaakt dat ik aan deze beschermende werking van een dergelijke calciumalginaat-gel nogal twijfel. De reden is dat een calciumalginaat-gel voor meer dan 95% uit water bestaat en derhalve zeer goed doorlaatbaar is voor protonen. Hoezo dan bescherming tegen maagzuur?
Ik vraag me derhalve af of er overtuigend klinisch bewijs is of dit spul werkzaam is en of er een positief effect is van het in de formulering aanwezige natriumalginaat. Mogelijk berust de werking van Gaviscon op de neutralisatie van maagzuur door de combinatie van het aanwezige calciumcarbonaat en natriumbicarbonaat.
Wim Hennink, hoogleraar Biofarmacie/Farmaceutische Polymeren, Universiteit Utrecht