Herexamen 2016 PW 14
Een bezorgde moeder belt naar de apotheek met een vraag over de medicatie van haar dochter. Haar dochter heeft sinds enkele weken motorische klachten (uitvalsverschijnselen) en korte periodes van slecht zien. De moeder denkt dat de klachten worden veroorzaakt door drie kuren clioquinolsuspensie in 2014 tegen amoebiasis. Haar dochter (nu 17 jaar en 56 kg) heeft in april 2014 de eerste kuur gekregen: 100 mg/ml, 3 dd 2,5 ml, gedurende tien dagen. Deze kuur is twee maanden later herhaald. In september 2014 heeft ze een derde kuur gehad (3 dd 2,25 ml gedurende zeven dagen). Kunnen de klachten veroorzaakt zijn door deze drie kuren clioquinol?
-
a. Nee, de klachten kunnen niet veroorzaakt zijn door clioquinol. De klachten zijn geen bekende bijwerkingen. Bovendien is er geen sprake van een duidelijke tijdsrelatie.
-
b. Ja, maar het is niet waarschijnlijk. De klachten zijn bekende bijwerkingen van clioquinol, maar er is geen duidelijke tijdsrelatie en de cumulatieve dosis is beperkt. Er moet ook worden gezocht naar andere verklaringen.
-
c. Ja, dat is waarschijnlijk. De dochter heeft in 2014 een hogere cumulatieve dosis clioquinol gekregen dan wordt aangeraden.
Toelichting
Het juiste antwoord is: b. Ja, maar het is niet waarschijnlijk. De klachten zijn bekende bijwerkingen van clioquinol, maar er is geen duidelijke tijdsrelatie en de cumulatieve dosis is beperkt. Er moet ook worden gezocht naar andere verklaringen.
Bij inname van een cumulatieve dosis van 10–50 g clioquinol kan subacute myelo-optico-neuropathie optreden. Verschijnselen hiervan zijn acute of chronische buikpijn, meestal met diarree, gevolgd door stoornissen in de motoriek en sensibiliteit. Visusstoornissen die mogelijk tot blindheid leiden, kunnen ook optreden.
Bij inname van 750 mg per dag gedurende tien dagen is tot nu toe geen neuropathie gemeld. Neurotoxiciteit is waargenomen bij een cumulatieve dosis vanaf 10 g [1]. Om accumulatie van clioquinol te voorkomen wordt door de SWAB-richtlijn Antimicrobiële therapie voor acute infectieuze diarree aanbevolen het gebruik van clioquinol te beperken tot maximaal drie kuren per jaar (per kuur 3 dd 250 mg gedurende tien dagen), met een interval van ten minste twee maanden tussen de kuren [2].
Bronnen:
- OV chinolinederivaten. Commentaren Medicatiebewaking 2015/2016, Stichting Health Base, 30e jaargang, mei 2015.
- Stichting Werkgroep Antibioticabeleid (SWAB), SWAB-richtlijn Antimicrobiële therapie voor acute infectieuze diarree. Nijmegen: SWAB 2014. www.swab.nl.
Reactie van J.C. Kortekaas:
Clioquinol, het populaire middel tegen diarree, dat in Nederland beter bekend was onder de namen Entero-Vioform® en Mexaform®. Aan het eind van de jaren zestig kwam in Japan echter een geheimzinnige ziekte voor, die gepaard ging met verlammingsverschijnselen en
blindheid. In totaal werden niet minder dan elfduizend slachtoffers geregistreerd. Nadat overduidelijk was aangetoond dat de ziekte te maken had met het gebruik van clioquinol, werd in veel landen - waaronder Nederland - de verkoop gestaakt.
1933 Clioquinol komt in de handel
1970 Verboden in Japan. Meer dan 10.000 gevallen van SMON
1976-1977 Ook waarschuwingen in Europa, brief Geneesmiddeleninspectie over overdosering bij kinderen On August 3, 1978, the Tokyo District Court ruled that the cause of SMON is Clioquinol. Its manufacturer, Ciba-Geigy, has publicly stated that "Medical products manufactured and sold by us have been responsible for the occurrence of [SMON] in Japan, we extend our apologies
http://newint.org/features/1981/01/01/devils/
1986 Ciba-Geigy haalt haar Enterovioform uit de handel
De neurotoxische verschijnselen deden zich pas voor na een totale dosis van 10-50 gram clioquinol (10000 - 50000 mg). Niks geen intervallen. Meer dan 10 gram is gevaarlijk voor het lichaam. http://www.praktijkvanas.nl/artikel/Clioquinol.htm
Een niet geregistreerd bewezen toxisch geneesmiddel 3 keer per jaar toedienen?