Herexamen 2016 PW 48
Een patiënt met onverklaarbaar hoge voriconazolspiegels blijkt bij genotypering een CYP2C19-PM (poor metabolizer) te zijn. De voriconazol is gestaakt. Nu meldt de patiënt zich met een recept voor 1 dd 75 mg clopidogrel. U belt de arts en adviseert een alternatief (bijvoorbeeld prasugrel of ticagrelor), want:
-
a. de effectiviteit van clopidogrel kan verminderd zijn door verlaagde AUC van clopidogrel en verhoogde AUC van de actieve metaboliet.
-
b. clopidogrel kan meer bijwerkingen veroorzaken door verlaagde AUC van clopidogrel en verhoogde AUC van de actieve metaboliet.
-
c. de effectiviteit van clopidogrel kan verminderd zijn door verhoogde AUC van clopidogrel en verlaagde AUC van de actieve metaboliet.
-
d. clopidogrel kan meer bijwerkingen veroorzaken door verhoogde AUC van clopidogrel en verlaagde AUC van de actieve metaboliet.
Toelichting
Het juiste antwoord is: c. de effectiviteit van clopidogrel kan verminderd zijn door verhoogde AUC van clopidogrel en verlaagde AUC van de actieve metaboliet.
Clopidogrel is een prodrug. Ongeveer 15% wordt, voornamelijk door CYP2C19 en CYP3A4, omgezet in 2-oxoclopidogrel en vervolgens in de actieve metaboliet H4, die verantwoordelijk is voor de trombocytenaggregatieremming. De resterende 85% wordt door esterases omgezet in een inactieve metaboliet.
Bij poor metabolizers (PM’s) zijn de volgende kinetische gevolgen beschreven:
- afname van de AUC van H4 met 49-72% (antwoorden a en b zijn fout);
- toename van de AUC van clopidogrel met 194% (antwoorden a en b zijn fout);
- afname van de AUC van 2-oxoclopidogrel met 43-65%.
Door de verlaagde metabole capaciteit kan bij CYP2C19-PM’s de plasmaconcentratie van de actieve metaboliet dalen en het risico op een slechte clopidogrelrespons toenemen. Extra bijwerkingen zijn niet in verband gebracht met de hogere AUC van clopidogrel, omdat deze snel in inactieve metabolieten wordt omgezet (antwoord d is fout).
Ook prasugrel is een prodrug, maar wordt vooral omgezet door CYP2B6 en CYP3A4. Ticagrelor wordt vooral gemetaboliseerd door CYP3A4 (naar een actieve metaboliet). Bij deze middelen is geen sprake van een gen–geneesmiddelinteractie met CYP2C19.
Bron: Clopidogrel CYP2C19 PM-IM-UM. https://kennisbank.knmp.nl/article/-farmaco-genetica/2548-2549-2550.html.