Herexamen 2020 PW 05
In het voorjaar van 2018 is een netwerk-meta-analyse over anti-depressiva bij depressie verschenen. In deze studie zijn de resultaten van maar liefst 522 onderzoeken meegenomen. Welke van de onderstaande uitspraken wordt onderbouwd door de resultaten van deze studie?
-
Clomipramine is effectiever dan amitriptyline.
-
Escitalopram en paroxetine zijn effectiever dan fluoxetine.
-
Mirtazapine is minder effectief dan fluoxetine.
-
Niet alle onderzochte antidepressiva zijn effectiever dan placebo.
Toelichting
Het juiste antwoord is: escitalopram en paroxetine zijn effectiever dan fluoxetine.
In de bedoelde meta-analyse is onder meer gekeken naar de relatieve effectiviteit van 21 antidepressiva [1]. Het aantal patiënten dat een respons bereikt, wordt gehanteerd als maat voor de effectiviteit. Alle antidepressiva blijken effectiever te zijn dan placebo (antwoord d is onjuist). Het gegeven dat antidepressiva “echt werken” is kennelijk een opmerkelijk resultaat: het heeft geleid tot aandacht in verschillende publieksmedia [2].
Van de tca’s zijn alleen amitriptyline en clomipramine onderzocht, en jammer genoeg niet nortriptyline. Amitriptyline scoort goed qua effectiviteit, maar wordt slecht verdragen (= meeste uitvallers). Opvallend is dat clomipramine op beide criteria slecht scoort. Het is in deze studie een van de minst effectieve middelen en het wordt, van de middelen die in Nederland op de markt zijn, het slechtst verdragen (antwoord a is onjuist).
Hierbij past wel de kanttekening dat in deze netwerk-meta-analyse alleen patiënten met depressie zijn meegenomen. Het is mogelijk dat clomipramine bij patiënten met bijvoorbeeld obsessief compulsieve stoornis (ocs) beter scoort qua effectiviteit.
Mirtazapine is één van de vijf anti-depressiva die statistisch significant effectiever is dan fluoxetine (antwoord b is onjuist). De andere vier middelen zijn venlafaxine, amitriptyline, escitalopram en paroxetine (antwoord c is correct).
Auteurs Geurt van den Brink, gepensioneerd universitair docent departement Farmaceutische Wetenschappen (UU) en Annemarie Heersche, universitair docent departement Farmaceutische Wetenschappen (UU)/GIC (KNMP).
Literatuur
- Cipriani A, Furukawa TA, Salanti G, et al. Comparative efficacy and acceptability of 21 antidepressant drugs for the acute treatment of adults with major depressive disorder: a systematic review and network meta-analysis. Lancet 2018; 391: 1357-1366.
- Redactie RTLnieuws. Nieuw onderzoek toont aan: antidepressiva werken echt. RTLnieuws 22 februari 2018. https://www.rtlnieuws.nl/gezondheid/artikel/3868411/nieuw-onderzoek-toont-aan-antidepressiva-werken-echt