Herexamen 2024 PW 42
Bij een hoogbejaarde vrouw in een verpleeghuis viel het de verpleging op dat de pupil van mevrouw in het ene oog veel groter was dan in het andere oog. Zij had geen andere klachten en er is geen sprake van onderliggende neurologische aandoeningen zoals een tumor of bloeding in de hersenen. Van welke van haar onderstaande geneesmiddelen kan anisocorie een bijwerking zijn?
-
formoterol/budesonide (dosisaerosol via voorzetkamer met mondstuk, chronisch gebruik)
-
ipratropium/salbutamol (verneveling via masker, recent gestart)
-
oxazepam (tablet oraal, zo nodig gebruik)
-
rosuvastatine (tablet oraal, chronisch gebruik)
Toelichting
Het juiste antwoord is: ipratropium/salbutamol (verneveling via masker, recent gestart)
Een verschil in pupilgrootte heet anisocorie. Een klein verschil, tot 1 millimeter, tussen beide pupillen kan normaal zijn. Bij een groot verschil moet worden gedacht aan neurologische ziekten die aansturende zenuwen beïnvloeden. Ook een verstoring van de sympathicus of de parasympathicus kan leiden tot een afwijkende pupilgrootte.
Door zowel het anticholinerg effect van ipratropium op de M3-receptoren in kringspier in de pupil, als het sympathicomimetische effect van salbutamol op de alfareceptoren in radiaire spier van de pupil kan pupilverwijding ontstaan.
Het optreden van pupilvergroting in één oog is wel apart. Er was bij deze casus sprake van verneveling via een masker waarbij damp kan lekken richting het oog waar de actieve stoffen een direct effect kunnen uitoefenen in het oog. Vooral bij mensen met een risico op nauwe-kamerhoekglaucoom is een wijde pupil een risico en moet bij voorkeur een mondstuk worden gebruikt in plaats van een masker bij verneveling.
Bronnen: Oogartsen.nl, SmPC Ipraxa Steri-Neb; deze vraag is gebaseerd op een recente melding.