Adequate hoeveelheden dermatica

De hoeveelheid van een dermaticum dat voorgeschreven dan wel ter hand gesteld wordt, is afhankelijk van een aantal factoren. Rekening houdend met het aanbrengen van de juiste hoeveelheid, kent het FNA/LNA standaardhoeveelheden.

Te behandelen oppervlak

De grootte van het te behandelen oppervlak, de frequentie van aanbrengen en de duur van de behandeling zijn met name van belang voor de benodigde hoeveelheid dermaticum. Voor de beoordeling van dermatologische receptuur is het wenselijk dat de voorschrijver het lichaamsdeel vermeldt waarop de patiënt het preparaat moet aanbrengen. Op die manier kan de apotheker nagaan of de voorgeschreven hoeveelheid voldoende is. Daarnaast dient de patiënt altijd informatie te krijgen van zowel de voorschrijver als de apotheker over de wijze van aanbrengen en de behandelduur. Over het algemeen wordt voor kortdurende behandelingen, van bijvoorbeeld de handen en de voeten, vaak gekozen voor hoeveelheden van 15 of 30 gram. Bij de kortdurende behandeling van onder andere de armen en benen wordt vaak 60-100 gram voorgeschreven.

Fysisch of farmacologisch

Bij de behandeling van huidaandoeningen is het aanbrengen van de juiste hoeveelheid van belang. Te dik aanbrengen vergroot de kans op schadelijke effecten en bijwerkingen, te dun aanbrengen kan onvoldoende effect opleveren. Hoe dik een patiënt het dermaticum moet aanbrengen, is afhankelijk van de gewenste werking. Gaat het om de fysische werking, bijvoorbeeld het voorkomen van dehydratie, dan is ruim aanbrengen wenselijk. Wanneer het om de farmacologische werking gaat, is dun insmeren voldoende.

Fingertip unit

De fingertip unit (FTU) is een praktisch hulpmiddel voor de patiënt bij het doseren van een dermaticum, met name bij corticosteroïde­preparaten. Een FTU is een streepje crème of zalf ter lengte van het laatste (distale) wijsvingerkootje van een volwassene. Eén FTU komt overeen met ongeveer 0,5 gram crème of zalf. Deze hoeveelheid is voldoende om een oppervlakte van 300 cm² volledig in te smeren. Bij een volwassene is één FTU bijvoorbeeld voldoende voor de behandeling van een hand. In de praktijk kan het gebruik van de FTU over- of onderdosering voor een groot deel voorkomen [1].

Standaardhoeveelheden FNA/LNA

Voor FNA- en LNA-preparaten zijn de hoeveelheden voor onder andere de dermatica gestandaardiseerd. Bij crèmes en zalven wordt voor de standaardhoeveelheden onderscheid gemaakt tussen indifferente preparaten, preparaten die een werkzaam bestanddeel bevatten en preparaten met een hoog percentage vaste stof.

De standaardhoeveelheid voor indifferente preparaten is 100 gram, omdat deze preparaten frequent en vaak op grote oppervlakken worden toegepast.

Voor crèmes en zalven met een werkzaam bestanddeel is 30 gram de standaardhoeveelheid. Bij preparaten met een hoog percentage vaste stof, bijvoorbeeld pasta’s, wordt een verpakkingsgrootte van 50 of 100 gram gehanteerd. Deze preparaten hebben een hoog soortelijk gewicht, waardoor de patiënt relatief meer smeert.

Verspilling, over- en onderdosering

Met een paar richtlijnen kunnen verspilling, over- en onderdosering van dermatica voorkomen worden. Voor meer informatie over dit onderwerp; zie de uitgave van Dermatica op Recept 2011 en het Farmaco­thera­peutisch Kompas.

1 Farmacotherapeutisch Kompas. Middelen bij huidaandoeningen. http://www.fk.cvz.nl. Geraadpleegd april 2011.