Verplichte maatregelen isotretinoïnegebruik

Isotretinoïne is een synthetisch vitamine A-derivaat en geregistreerd voor de behandeling van therapieresistente acne. Het werkt waarschijnlijk net zoals de overige retinoïden door remming van de DNA-transcriptie. Hierdoor ontstaan bij foetussen ernstige misvormingen, voornamelijk aan botten, hart, hersenen, oren en ogen. 

Vruchtbare leeftijd

Om vrouwen in de vruchtbare leeftijd dit werkzame middel niet te onthouden, is sinds 2003 door de Europese landen een Zwangerschap Preventie Programma opgesteld. Volgens dit programma mogen vrouwen in de vruchtbare leeftijd isotretinoïne alleen gebruiken indien zij voldoen aan een aantal voorwaarden [1, 2]. Dit is ongeacht hun seksuele activiteit. Deze voorwaarden houden onder andere in dat de acne therapieresistent is voor andere behandeling. Een andere voorwaarde is dat deze vrouwen tenminste één, maar liever twee, voorbehoedsmiddelen gebruiken, waaronder een condoom. Om zwangerschap bij start van de therapie zeker uit te sluiten, moeten zij deze voorbehoedsmiddelen reeds een maand toepassen voordat zij met de isotretinoïnebehandeling beginnen en vervolgens hiermee doorgaan tot vijf weken na einde behandeling. 

Geen contraceptie

Met behulp van de SFK-gegevens is onder vrouwen tussen 15 en 45 jaar met isotretinoïneverstrekkingen tussen 1 januari 2005 en 31 december 2008 de mate van gelijktijdig gebruik van isotretinoïne en contraceptiva (de pil of een spiraaltje) en conventionele acnebehandeling voorafgaand aan de isotretinoïnebehandeling onderzocht.
Het volledige onderzoek is gepubliceerd in Drug Safety [3]. Als resultaat bleek 41% van de vrouwelijke isotretinoïnegebruikers geen hormonale of intra-uteriene contraceptie te gebruiken.

Hoewel de SFK alleen informatie beschikbaar had van verstrekking van voorbehoedsmiddelen via de apotheek, gaven deze uitkomsten een sterke aanwijzing dat het gebruik van contraceptiva tijdens de behandeling met isotretinoïne te laag was. Bij 30% van de vrouwen was voorafgaand geen conventionele acnetherapie gevonden wat twijfel­achtig maakt of isotretinoïne voor therapie­resistente acne was voorgeschreven.

Literatuur

1 Smeets JG, Bruinsma M, Jaspar AHJ, Kerzman, MGM. NHG-Standaard Acne. Huisarts Wet. 2007;50-56.

2 Product informatie van de fabrikanten van isotretinoïne.

3 Teichert M, Visser LE, Dufour M. Rodenburg E, Straus SMJM, De Smet PAGM, Stricker BHCh.: Isotretinoin use and compliance with the Dutch pregnancy prevention programme. Drug Safety 33(4): 315-326; 2010.