Orale oncolytica, uitgeteld?

Sommige orale oncolytica kennen een intermitterend gebruik. Wanneer deze geneesmiddelen in grotere hoeveelheden los zijn verpakt, is het risico dat patiënten in de stopperiode de tabletten doorgebruiken [1, 2]. Dit heeft veelal te maken met overdrachtsfouten. Afgepaste hoeveelheden meegeven aan de patiënt voorkomt dat overdrachtsfouten leiden tot het doorgebruiken in de stopperiode [3, 4]. Dit betekent dat in potten verpakte tabletten in kleinere hoeveelheden worden omgepakt. Overige manieren om medicatiefouten bij deze middelen te voorkomen zijn terug te vinden in de ‘Aanbevelingen orale oncolytica’ en de bijbehorende checklist [3].

Uittellen

Het uittellen van orale oncolytica roept vragen op over welke beschermingsmaatregelen nodig zijn. Tabletten zijn in de regel, ook al zijn ze voorzien van een filmcoating, niet stofvrij zodat degene die uittelt kan worden blootgesteld aan het farmacon. Welke maatregelen getroffen moeten worden is afhankelijk van de gevaarsklasse van de stof en de mate van blootstelling tijdens het uittellen. De meeste oncolytica vallen in klassen 4 of 5 en hebben een CMR-alert (carcinogeen, mutageen, reprotoxisch). Informatie hierover is terug te vinden op www.rifas.nl.

Volgens het arborisicomodel voor de apotheek is het uittellen mogelijk als de lucht wordt afgezogen en persoonlijke beschermingsmiddelen worden gebruikt. Per tablet en type apotheek kan dit variëren van een stofafzuigkast met specifieke mondmaskers tot het werken in een veiligheidswerkbank. Op www.rifas.nl is een advies op maat terug te vinden.

Wanneer een apotheek niet de geadviseerde beschermingsmaatregelen kan treffen, kan overwogen worden de handelingen door een andere apotheek te laten verrichten. Bij het afleveren van een grotere hoeveelheid is aan te bevelen het risico op doorgebruik af te wegen tegen het aflevergemak.

Zorginstellingen

Ook in zorginstellingen worden orale oncolytica uit hun verpakking gehaald en vervolgens toegediend. Hierbij rijst de vraag welke beschermingsmaatregelen nodig zijn voor de verpleegkundige of verzorgende. Veel orale vormen worden niet bewerkt maar wel aangereikt. In zorginstellingen is het gebruikelijk dat tabletten met oncolytica, antibiotica en hormonen niet door de zorgverlener met de hand worden aangeraakt. Daarom geldt het advies dat de patiënt deze tabletten zelf uit de verpakking haalt, of dat de zorgverlener de tablet vanuit de strip in een doseercupje wipt.

Handvatten

In de LNA-mededeling ‘Arbo bij VTGM van orale middelen’ wordt ingegaan op het onderwerp ARBO bij het omgaan en bewerken van orale middelen in zowel de apotheek als buiten de apotheek. De LNA-procedure ‘Uittellen en ompakken’ geeft praktische handvatten. Beide documenten zijn te vinden op de KNMP Kennisbank.

Literatuur

1. CMR ALERT Te lange gebruiksduur van melfalan (Alkeran®). www.medicatieveiligheid.info
2. CMR ALERT Te lange gebruiksduur van capecitabine (Xeloda®). www.medicatieveiligheid.info
3. Aanbevelingen orale oncolytica KNMP - NVZA - NVPF 2010. www.knmp.nl
4. Richtlijn ter hand stellen KNMP. www.knmp.nl