Salicylzuur op maat
Kwaliteit van individuele bereidingen
10% salicylzuur in vaseline tussen glasplaten. Te zien zijn deeltjes en agglomeraten door slecht afwrijven, en slierten en vegen door slecht mengen.
Ongeveer de helft van alle apotheekbereidingen bestaat uit dermatica. Vaak betreft het relatief eenvoudige preparaten, waarbij een werkzame stof onder een basis moet worden verwerkt of moet worden toegevoegd aan een ander dermaticum. Een daarbij veel gebruikte stof is salicylzuur.
Dermatica met salicylzuur
Bij een onlangs gehouden FNA-preparatencontrole van salicylzuurbevattende preparaten werden tien verschillende sterktes ontvangen in de range van 2 tot 50%. De sterktes 5-10-20-40% kwamen het meest voor, waarbij diverse soorten bases werden toegepast. Ook zijn fabrieksproducten met als toevoeging salicylzuur ingestuurd ter controle. De bereidingstechnische kwaliteit van de 260 monsters was goed. Vrijwel alle gehaltes voldeden ruimschoots aan de wettelijke gehalte-eisen van 90-110%. Bij circa 10% van de monsters kon het uiterlijk beter. Het aantal waargenomen deeltjes en agglomeraten was te hoog. Dit kan worden voorkomen door een grondstof te kiezen met de juiste deeltjesgrootte en door voldoende aandacht te besteden aan de bereiding en een controle achteraf.
Afwrijven en mengen
Wanneer een vaste stof in een dermaticum wordt verwerkt, moet liefst een grondstof gekozen worden met een deeltjesgrootte van 90 µm of kleiner. Er is van salicylzuur naast de 90 µm kwaliteit ook een 180 µm kwaliteit op de markt, maar die kan voor de patiënt een schurend preparaat opleveren.
Als de juiste grondstofkwaliteit is gekozen, moet het salicylzuur voorzichtig worden afgewreven met een gelijke gewichtshoeveelheid van de basis. Vervolgens moet de rest van de basis in porties worden bijgemengd. Vooral bij stuggere bases, zoals vaseline of Vaselinelanettecrème FNA, moet dit zorgvuldig gebeuren. Voor velen is dit een vanzelfsprekendheid, maar juist waar apotheekbereidingen niet meer frequent voorkomen, is het goed hier extra op te letten. Wanneer niet goed is afgewreven of gemengd, is dit aan het uiterlijk snel te zien.
Controle
Het uiterlijk van dermatica is snel en eenvoudig in de apotheek te controleren. Het Laboratorium der Nederlandse Apothekers adviseert 5 gram zalf of crème visueel te beoordelen, uitgespreid tussen twee glasplaten. Er bestaat geen officiële eis voor de aanwezigheid van deeltjes in zalven en crèmes. De Europese Farmacopee zegt alleen dat dermatica homogeen moeten zijn met een geschikte en gecontroleerde deeltjesgrootte. Het LNA stelt daarom arbitrair dat niet meer dan 25 deeltjes en/of 5 agglomeraten zichtbaar mogen zijn. Daarbij wordt de grens tussen deeltjes en agglomeraten op circa 1 mm gelegd. Deeltjes zijn dan zichtbaar als kleine witte puntjes, agglomeraten hebben duidelijke afmetingen.
Een ‘simpele’ toevoeging aan een dermaticum blijkt vaak minder eenvoudig dan gedacht. Voor het verkrijgen van een goed preparaat is het van belang voldoende aandacht te besteden aan de bereiding en een controle achteraf. Met name het zorgvuldig afwrijven van de vaste stof en (in gedeelten) mengen met de basis zijn belangrijke aandachtspunten.
