Geneesmiddeltekorten uitdaging van de toekomst

Digoxine kon uiteindelijk drie weken niet door de fabrikant worden geleverd; een tijd waarin Nederlandse apotheken gemiddeld 75.000 maal digoxine afleveren [1]. Voor zover bekend heeft het geen directe gevolgen voor de patiënten gehad omdat apothekers hierop hebben geanticipeerd door digoxine te rantsoeneren of via import uit het buitenland te betrekken.

Wereldwijd

Eén van de grootste uitdagingen voor de toekomst lijkt de beschikbaarheid van geneesmiddelen [2]. Met de toenemende prijsdruk op de farmaceutische kolom (van fabrikant tot apotheker) speelt dit probleem niet alleen in Nederland. Wereldwijd luiden apothekers de noodklok. Binnen Europa is het een groot punt van zorg voor de openbaar apothekers, verenigd in The Pharmaceutical Group of the European Union (PGEU) [3], alsook voor de ziekenhuisapothekers, verenigd in The European Association of Hospital Pharmacists (EAHP) [4].

In de Verenigde Staten leidden geneesmiddeltekorten eerder tot een wet waarin de Amerikaanse overheid (Food and Drug Administration, FDA) meer bevoegdheden krijgt om de tekorten aan te pakken [5]. Zo wordt bij fabrikanten aangedrongen om geneesmiddeltekorten eerder te melden.

Kunst- en vliegwerk

Nederland kent ook wetgeving waarin de houder van een handelsvergunning zorg moet dragen voor voldoende beschikbaarheid [6]. In de praktijk komt het dagelijks voor dat een geneesmiddel toch niet beschikbaar is. Dit aantal neemt bovendien toe (zie de figuur).

Minister Schippers heeft in de brief ‘Borging continuïteit geneesmiddelenvoorziening’ aan de Tweede Kamer gerapporteerd dat inderdaad sprake is van toenemende beschikbaarheidproblemen van geneesmiddelen. Patiënten merken in Nederland over het algemeen genomen (nog) weinig van geneesmiddelentekorten. Dit is met name te danken aan de grote inspanningen van apothekers die met ‘kunst- en vliegwerk’ ervoor zorgen dat 99% van de problemen opgelost wordt. De minister stelt dat de zorg aan patiënten niet in gevaar is gekomen, maar dat de huidige situatie te kwetsbaar is om zo voort te laten bestaan. Minister Schippers zal in 2013 verder werken aan het opstellen van een plan van aanpak voor de korte en middellange termijn.

Brede maatschappelijke discussie

De KNMP zou graag zien dat er een brede maatschappelijke discussie op gang komt over de toekomst van de Nederlandse geneesmiddelenvoorziening. Elk economisch verhandelbaar product kent zijn prijs. Zo ook het geneesmiddel. De prijs van geneesmiddelen is inmiddels dusdanig laag dat het aantal aanbieders per geneesmiddel terugloopt. Op dit moment neemt de prijsdruk zulke vormen aan dat simpele, relatief goedkope geneesmiddelen zelfs verdwijnen van de markt, omdat productie voor de fabrikant niet langer economisch verantwoord is. Dit gaat ten koste van de gezondheidswinst die deze geneesmiddelen bij patiënten bewerkstelligen. De maatschappelijke vraag voor de toekomst is: wat hebben we in Nederland over voor onze geneesmiddelenvoorziening?

KNMP Farmanco

In 2004 lanceerde de KNMP de website KNMP Farmanco. Dit is hét meldingsloket voor actuele beschikbaarheid van geneesmiddelen. De website geeft voor apotheken weer welke geneesmiddelen niet beschikbaar zijn, wat de oorzaak daarvan is, hoe lang dit probleem gaat duren en welk geneesmiddel als vervanging kan dienen.

Recent is gebleken dat de informatie van KNMP Farmanco van onschatbare waarde is voor het in kaart brengen van de beschikbaarheid van geneesmiddelen. In het position paper getiteld “Toekomst van de Nederlandse geneesmiddelenvoorziening” [7] is deze informatie opgenomen. Het position paper zet de KNMP in bij gesprekken met politiek, media, overheid en bedrijfsleven in de hoop te komen tot concrete oplossingen voor het probleem van beschikbaarheid.

Literatuur

1. Stichting Farmaceutische Kengetallen.
2. http://www.knmp.nl/nieuws/algemeen/2011/chaotisch-gezondheidsbeleid-bedreigt-beschikbaarheid-geneesmiddelen-in-europa.
3. http://www.pgeu.eu/en/press/1-press-releases/92-medicine-shortages-in-european-community-pharmacies.html.
4. http://www.eahp.eu/sites/default/files/files/EAHPStatement%20on%20Medicines%20Shortages.pdf.
5. http://www.reuters.com/article/2011/11/01/us-obama-fda-idUSTRE79U23D20111101
6. Geneesmiddelenwet artikel 49 lid 9.
7. Position paper KNMP ‘Toekomst van de Nederlandse geneesmiddelenvoorziening’, http://www.knmp.nl/downloads/nieuws/PositionPaperKNMPdef2013.pdf.