Medicatiebewaking op nierfunctiewaarden

Veranderingen in de nierfunctie treden bij gezonde mensen doorgaans traag op. Een afname van de nierfunctie wordt veroorzaakt door een nierziekte of is onderdeel van het normale verouderingsproces. Bij gezonde volwassenen tot 30 jaar bedraagt de creatinineklaring ongeveer 120 ml/min. Vanaf deze leeftijd neemt de nierfunctie af met ongeveer 10 ml/min per 10 jaar.

Doseringsaanpassing

Een verminderde nierfunctie heeft invloed op de kinetiek van veel geneesmiddelen. Bij een merendeel van de geneesmiddelen vraagt een verminderde nierfunctie om aanpassing van de dosering. Dit is noodzakelijk voor bijvoorbeeld het beperken van bijwerkingen. Veel geneesmiddelen vragen om een doseringsaanpassing bij een creatinineklaring kleiner dan 30 ml/min. Vaak is een aanpassing van de dosering al nodig bij een creatinineklaring kleiner dan 50 ml/min, zoals bij dabigatran, lithiumcarbonaat, levofloxacine en metoclopramide. In een aantal gevallen wordt de startdosering aangepast en vervolgens kan de dosering geleidelijk worden verhoogd tot de standaardonderhoudsdosering, zoals bij rosuvastatine.

Ondersteuningsmaterialen apotheek

Om de praktijk te ondersteunen bij medicatiebewaking op basis van de nierfunctiewaarden, heeft de KNMP materialen ontwikkeld. Naast het zakboek ‘Verminderde nierfunctie’, staat op de KNMP Kennisbank een toolkit over verminderde nierfunctie. Deze toolkit bevat handvatten voor het opzetten van de farmaceutische zorg voor patiënten met verminderde nierfunctie. Naast achtergrondinformatie over de nierfunctie, staat daarin informatie over gegevensuitwisseling en privacy opgenomen. Ook zijn voorbeelddocumenten beschikbaar, zoals brieven voor het opvragen van nierfunctiewaarden, een toestemmingsformulier en een bezwaarformulier voor de uitwisseling van nierfunctiewaarden.

Scholing

Voor de nascholing van het apotheekteam is een KennisTest over Nierfunctie ontwikkeld. Deze KennisTest is bedoeld voor het apotheekteam om de kennis over verminderde nierfunctie en de advisering bij patiënten met een verminderde nierfunctie te verbeteren. De KNMP en de SBA stellen de KennisTesten kosteloos beschikbaar voor alle openbare apotheken via www.kennistest.knmp.nl.

SBA heeft daarnaast een E-learning over ‘Nieren en geneesmiddelen’ beschikbaar en PAO-Farmacie een nascholing over ‘Implementatie medicatieveiligheid bij verminderde nierfunctie’.

Voorlichtingsmaterialen

Voor patiënten met een verminderde nierfunctie is de publieksfolder ‘Verminderde nierfunctie en medicijnen’ beschikbaar. In deze folder staat eenvoudig uitgelegd wat een verminderde nierfunctie is en waarom het belangrijk is dit aan de apotheek te melden. Deze publieksfolder is te bestellen via de KNMP-website onder Publieksfolders. Ook zijn posters, een voorbeeldpatiëntenbrief en een voorbeeldpresentatie voor gebruik in de publieksruimte van de apotheek ontwikkeld. De posters en voorbeeldpresentatie kunt u opvragen via nierfunctie@knmp.nl. Daarnaast is op apotheek.nl een thematekst over dit onderwerp te vinden. Deze tekst kan door apothekers worden gebruikt voor de eigen website.

Meer informatie kunt u vinden op de KNMP Kennisbank onder Inhoudsopgave > Beleid en Organisatie > FPZ-Handboeken > Aandoeningen > Verminderde nierfunctie.