Zorg aan patiënten met diabetes beter in beeld

De te verlenen farmaceutische zorg van de apotheker aan een diabetespatiënt staat beschreven in de KNMP-richtlijn Diabetes Mellitus type 2 (DM2) [1]. Aansluitend hierop signaleert de nieuwe rapportage patiënten die aanvullende farmaceutische zorg behoeven. Ook meet de rapportage de kwaliteit van de farmacotherapie met behulp van indicatoren en toont het de voorschriften van de huisarts bij diabetespatiënten.

Door het verhoogde risico op hart- en vaatziekten worden diabetespatiënten, naast bloedglucoseverlagende middelen, behandeld met geneesmiddelen die de bloeddruk en cholesterolspiegels verlagen. Hierbij hebben patiënten die starten met medicatie vooral informatie nodig over het gebruik en de te verwachten werking, terwijl bij langduriger gebruik de bijwerkingen, therapietrouw of het behalen van streefwaarden belangrijker zijn. Bij oudere patiënten adviseren de richtlijnen het minderen van medicatie met de hierbij behorende begeleiding.

SGLT-2-remmer

Het palet aan bloedglucoseverlagende middelen is recent uitgebreid met nieuwe geneesmiddelgroepen. Ook is de farmacotherapie in 2021 herzien [1,2]. Als start van de diabetesbehandeling wordt nu voor patiënten met een verhoogd cardiovasculair risico een SGLT-2-remmer geadviseerd in plaats van metformine. Dit geldt voor nieuwe, maar ook voor bestaande diabetespatiënten.

De nieuwe rapportage toont, voor zover mogelijk met aflevergegevens, overzichten van patiënten met cardiovasculaire risicofactoren die metformine of sulfonylureumderivaten gebruiken in plaats van de momenteel geadviseerde SGLT-2-remmers. Daarnaast worden patiënten gesignaleerd die actueel aanvullend advies nodig hebben, omdat zij bijvoorbeeld gewisseld zijn tussen originele insuline en biosimilar-insuline.

Ook toont de rapportage overzichten van diabetespatiënten die een consult nodig hebben in de startfase van de behandeling of die aanvullende zorg nodig hebben, omdat hun therapietrouw met preventieve cardiovasculaire comedicatie te laag is. In zowel een grafiek als tabel (figuur 1) worden per signaal de patiëntaantallen vermeld. De apotheker kan doorklikken naar patiëntoverzichten per huisarts en medicatie-analyseprofiel per patiënt.

Kwaliteit

De KNMP heeft de aanbevelingen van de KNMP-richtlijn DM2 vertaald naar betekenisvolle aspecten in de farmacotherapie. Op basis van dertien indicatoren wordt iedere maand voor het voorafgaande jaar de kwaliteit van de bloedglucoseverlagende middelen gemeten in de eigen apotheek, gespiegeld aan een landelijke benchmark.

Zowel een grafiek (figuur 2) als een tabel (figuur 3) laat de eigen scores op alle indicatoren binnen de landelijke benchmark zien, zodat apothekers gericht actie kunnen ondernemen voor farmacotherapeutische aandachtspunten. In het voorbeeld met fictieve data komen bijvoorbeeld bovengemiddeld veel patiënten kort na de start met hun antilipaemicum niet meer terug voor een vervolgaflevering. De tabel laat zien dat het hier om kleine aantallen gaat, namelijk om twee van de acht patiënten. Dat maakt de nodige zorg echter ook weer behapbaar. De apotheker kan met een persoonlijk advies iets betekenen voor deze twee patiënten om het cardiovasculaire risico te verlagen.

FTO

Het opsporen van patiënten voor het aanpassen van de farmacotherapie kostte de apotheker voorheen veel tijd. Met de KNMP/SFK-rapportage Diabetes zijn de gegevens over de behandeling van diabetespatiënten makkelijker te raadplegen.

Zo laat de tool in de FTO-rapportage per betrokken huisarts het aantal patiënten zien voor hun behandeling met diabetesmedicatie, bloeddrukverlagers en antilipaemica (figuur 4). Op basis hiervan kunnen apothekers en huisartsen gemakkelijk afspraken maken over het beleid van nieuwe en bestaande behandelingen.

Literatuur

1. Koninklijk Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie, KNMP. Richtlijn Diabetes mellitus type 2. 2023. https://www.knmp.nl/richtlijnen/diabetes-mellitus

2. Nederlandse Huisartsen Gemeenschap, NHG. NHG Standaard Diabetes mellitus type 2. 2023  Diabetes mellitus type 2 (nhg.org)