9 euro maatregel treft vooral ouderen

Eén van de voorgenomen bezuinigingsmaatregelen uit het mislukte Catshuis-beraad was een vaste eigen bijdrage van maximaal € 9 per geneesmiddelverstrekking. In het daarna gesloten zogenoemde Kunduz-akkoord (VVD, CDA, D66, GroenLinks en ChristenUnie) komt deze eigen bijdrage niet voor, maar voor de zorg staan nog wel bezuinigingen op de rol voor een bedrag van € 1,6 miljard. Op het moment van schrijven zijn deze bezuinigingen nog niet concreet ingevuld en kan alsnog een plan voor een eigen bijdrage op de geneesmiddelen de kop opsteken. Voor de SFK is dit aanleiding om de gevolgen van de 9 euro maatregel uit het Catshuis-beraad onder de loep te nemen.

De maatregel

De maatregel behelst een maximale eigen bijdrage van € 9 per voorschrift voor de kosten van het geneesmiddel. De kosten voor de farmaceutische zorg in de apotheek blijven volledig vergoed, als het betrokken geneesmiddel voor vergoeding uit het basispakket in aanmerking komt. Als de geneesmiddelkosten per verstrekking meer dan € 9 bedragen, wordt het meerdere vergoed. In het voorstel werd verondersteld dat de patiënt de eigen bijdrage kan beperken door te kiezen voor goedkopere geneesmiddelen. De maatregel kent een maximum van € 380 per gebruiker per jaar. Uit de openbaar gemaakte stukken blijkt niet waar de uitvoering van de maatregel belegd zou zijn en evenmin welke kosten hiermee gepaard gaan. Deze kosten gaan af van de beoogde opbrengst. Voor de berekeningen is aangenomen dat alle bedragen inclusief BTW zijn en dat de eigen bijdrage bovenop het eigen risico komt.

Financiële kaders

De beoogde maatregel zou een opbrengst moeten hebben van € 1 miljard. Dit komt neer op ongeveer 30% van alle geneesmiddelenkosten binnen het huidige verzekerde pakket. Hiermee zou de farmacie fors bijdragen aan de bezuinigingsdoelstellingen. Dit zou opmerkelijk zijn omdat de sector de afgelopen jaren steeds binnen de financiële kaders is gebleven.

Opbrengst

Als de maatregel in 2011 van kracht zou zijn geweest, zouden 260.000 mensen het maximum van € 380 per jaar moeten bijdragen. Er zouden 2,3 miljoen mensen met een bijdrage van € 100 of meer zijn geweest. De opbrengst van de maatregel zou volgens berekeningen van de SFK in 2011 op € 780 miljoen zijn uitgekomen. Dit bedrag is inclusief een inschatting van de opbrengst via apotheekhoudende huisartsen. Afgezien van een mogelijk substitutie-effect is er bij een dergelijke maatregel feitelijk geen sprake van een bezuiniging, maar van een verschuiving van de collectieve lasten naar individuele gebruikers van geneesmiddelen. De offers die deze maatregel zouden vragen, zijn, zoals uit de cijfers blijkt, zeker niet voor iedereen gelijk.

65-plussers

Omdat het geneesmiddelengebruik toeneemt naarmate de leeftijd vordert, dragen ouderen het meeste bij aan deze maatregel. Bijna de helft van de totale opbrengst zou voor rekening van mensen van 65 jaar en ouder komen, terwijl ze slechts 15% van de bevolking uitmaken. Van de mensen die een eigen bijdrage van € 100 of meer zouden moeten betalen, loopt het aandeel 65-plussers op tot bijna 60% en van de mensen die zouden uitkomen op de maximum eigen bijdrage van € 380 maken de 65-plussers zelfs 70% uit. De SFK heeft geen zicht op de gevolgen per huishouden, maar omdat veel ouderen op geneesmiddelen zijn aangewezen is de kans op stapeling van effecten binnen een seniorenhuishouden groter. Voor twee 65-plussers die samen een huishouding hebben, betekent een maximum eigen bijdrage van € 380 het inleveren van ongeveer een halve maand AOW-uitkering per jaar per persoon.