Groei geneesmiddelengebruik door vergrijzing neemt af

Door bevolkingsgroei en vergrijzing zal het geneesmiddelengebruik nog enkele decennia blijven stijgen. De jaarlijkse groei neemt wel langzaam af, van 1,5% in 2015 tot 0,5% in 2040. De feitelijke groei laat zich moeilijk voorspellen. In de afgelopen jaren kon maar minder dan de helft van de toename aan demografische ontwikkelingen worden toegeschreven.

Demografische ontwikkelingen (bevolkingsgroei en vergrijzing) waren in het afgelopen decennium verantwoordelijk voor een jaarlijks stijging van het geneesmiddelengebruik met gemiddeld 1,5%. Vooral de invloed van de vergrijzing laat zich hierbij gelden, omdat openbare apotheken aan een gemiddelde 65-plusser ruim driemaal zo veel geneesmiddelen verstrekken als aan een gemiddelde Nederlander.

Grijze druk

Uitgaande van de bevolkingsprognose van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het huidige geneesmiddelengebruik per leeftijdsklasse, zal het geneesmiddelengebruik nog tot rond 2040 blijven stijgen. Dat komt vooral door de ontwikkelingen van de grijze druk. De grijze druk is een demografisch begrip dat de verhouding weergeeft tussen het aantal personen van 65 jaar en ouder en het aantal personen in de zogeheten ‘productieve leeftijdsgroep’ van 20-64 jaar.

In 2015 kwam de grijze druk uit op 30% en in 2040 zal deze zijn toegenomen tot 51%. De grijze druk is vanaf 2010 sterk toegenomen omdat toen de eerste babyboomers – mensen die tussen 1945 en 1955 zijn geboren – de leeftijd van 65 jaar bereikten. Sinds 2015 neemt de grijze druk alweer steeds minder sterk toe en zal rond 2040 gestabiliseerd zijn.

Dit heeft gevolgen voor de jaarlijkse groei van het geneesmiddelengebruik ten gevolge van vergrijzing. Tot 2020 blijft die ongeveer 1,5%. Daarna neemt die af tot 1,0% in 2030. Rond 2040 komt de stijging onder de 0,5% en is de groei eruit. In 2040 ligt het geneesmiddelengebruik door de vergrijzing daarmee zo’n 30% hoger dan in 2015.

Feitelijke groei

Het is niet waarschijnlijk dat de werkelijke ontwikkelingen van het geneesmiddelengebruik gelijk zullen zijn aan de verwachte groei door vergrijzing. Er zijn daarnaast nog andere ontwikkelingen die het geneesmiddelengebruik beïnvloeden. Openbare apotheken verstrekten in 2015 ruim 8,7 miljard standaarddagdoseringen (DDD) aan receptplichtige geneesmiddelen, terwijl die hoeveelheid in 2015 nog maar 6,3 miljard bedroeg. Dit komt neer op een gemiddelde jaarlijkse groei van 3,4%.

Dit wil zeggen dat in de afgelopen tien jaar nog niet de helft van de jaarlijkse groei van het geneesmiddelengebruik kon worden toegeschreven aan de vergrijzing. Deze extra groei van jaarlijks 1,9% wordt vooral veroorzaakt door gewijzigde inzichten in het gebruik van geneesmiddelen zoals die in professionele richtlijnen en standaarden zijn vastgelegd. Daarbij valt op dat die extra groei de laatste jaren afneemt. In de periode van 2005 tot en met 2010 bedroeg die gemiddeld 2,5%, en van 2010 tot en met 2015 gemiddeld 1,3%. Het is daarom moeilijk te voorspellen hoe het geneesmiddelengebruik zich in de komende decennia feitelijk zal ontwikkelen.