2018
Keuze TCA voor oudere met depressie kan beter
Voorkeur voor nortriptyline bij 65-plussers blijkt niet uit cijfers
Nederlandse apotheken verstrekten in 2017 aan 300.000 mensen minstens één keer een tricyclisch antidepressivum. Bijna 40% van hen is 65 jaar of ouder. Binnen die leeftijdsgroep verdient nortriptyline de voorkeur. Ontwikkelingen sinds de kwaliteitsmeting over 2016 laten zien dat er ruimte is voor verbetering. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Gebruik benzodiazepines vorig jaar verder afgenomen
Hoeveelheid voor rekening van zorgverzekeraar blijft toenemen
Nederlandse apotheken verstrekten in 2017 opnieuw minder benzodiazepines dan het jaar daarvoor. Uitgedrukt in standaarddagdoseringen (DDD) is de hoeveelheid met drie miljoen, bijna 2%, gedaald tot 161,5 miljoen. De hoeveelheid die voor rekening van de zorgverzekeraar komt, is opnieuw toegenomen. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Maag van risicopatiënten steeds beter beschermd
Deel zelfbetaalde maagmedicatie afgenomen sinds invoering maatregel
Openbare apotheken verstrekten in 2017 ruim 800 miljoen standaarddagdoseringen (DDD) aan maagbeschermende medicatie. Die hoeveelheid is vrijwel gelijk aan die in 2016. Apothekers hebben met deze middelen in de loop der jaren de kwaliteit van maagbescherming bij risicopatiënten verbeterd. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Laxeermiddel met macrogol meeste gebruikers in 2017
Ontstekingsremmer diclofenac voor het eerst in jaren koploper af
Openbare apotheken verstrekten in 2017 aan 1,23 miljoen mensen een laxeermiddel op basis van een combinatie met macrogol. Dat zijn er 85.000 meer dan in het jaar daarvoor. Daarmee heeft dit middel in 2017 de meeste gebruikers binnen het basispakket. De grootste stijgers, met ieder bijna 100.000 gebruikers erbij, zijn pantoprazol en colecalciferol. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Gebruikers betaalden in 2017 minder zelf voor medicijnen
In 2016 was er sprake van toename van eigen betalingen
Openbare apotheken verstrekten in 2017 voor € 174 miljoen aan receptplichtige geneesmiddelen die niet voor vergoeding uit het basispakket in aanmerking kwamen. Dat is € 16 miljoen minder dan in 2016. Voor geneesmiddelen met een inkoopprijs boven de GVS-limiet moesten de gebruikers vorig jaar ongeveer hetzelfde bedrag als in 2016 aan eigen bijdragen ophoesten, namelijk € 39 miljoen. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Piek in laxansgebruik door landelijke darmonderzoek
24.000 gebruikers van laxantia extra vanwege bevolkingsonderzoek
De overheid startte in 2014 met het bevolkingsonderzoek darmkanker. Inwoners die positief testen op een thuisonderzoek worden uitgenodigd voor een vervolgonderzoek bestaande uit een coloscopie. Daarvoor moet de darm schoon en leeg zijn. Het laxansgebruik piekt onder de groep mensen die daarvoor voor het eerst worden opgeroepen. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Vaker DOAC's voor starters met antistollingsmedicatie
Vitamine-K-antagonisten tellen steeds minder gebruikers
Openbare apotheken verstrekten in 2017 aan ongeveer 575.000 personen antistollingsmedicatie uit de groep van de VKA’s of van de DOAC’s. Ongeveer 115.000 van hen zijn starters. Bij starters valt de keuze steeds vaker op een DOAC. Vorig jaar gold dat voor het eerst voor meer dan de helft van de nieuwe gebruikers. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Steeds meer gebruikers nieuwe diabetesmiddelen
Toenemend gebruik van nieuw langwerkend insuline en SGLT-2-remmers
Openbare apotheken verstrekten in 2017 aan 915.000 mensen diabetesmedicatie. Dat zijn er 15.000 (1,6%) meer dan in het jaar ervoor. Deze lichte groei gaat gepaard met toenemend gebruik van de nieuwe langwerkende insuline degludec en van de SGLT-2-remmers dapagliflozine en empagliflozine. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Bijna € 25 miljoen minder aan astma-COPD-medicatie
Kostendaling door minder verstrekkingen en goedkopere alternatieven
Nederlandse apotheken verstrekten in 2017 voor € 315 miljoen aan inhalatiemedicatie voor toepassing bij astma en COPD. Dat is bijna € 25 miljoen (7%) minder dan in 2016 en bijna € 50 miljoen minder dan in 2014. Twee spécialités die jarenlang de uitgaven top-10 domineerden, verliezen terrein. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Minder vrouwen aan anticonceptie
Ten opzichte van twee jaar geleden vooral minder twintigers aan de pil
Het aantal gebruiksters van hormonale anticonceptiva in de vruchtbare leeftijd was in 2017 ongeveer 8,5% minder dan twee jaar ervoor. Het zijn vooral minder twintigers die een hormonaal anticonceptivum gebruiken. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Halvering groei aantal polyfarmaciepatiënten
15% patiënten met vijf of meer chronische middelen krijgt medicijnrol
In wijkapotheken gebruikt 13,5% van de bezoekers vijf of meer geneesmiddelen chronisch. Na een jarenlange sterke toename van dit aandeel polyfarmaciepatiënten, halveerde de groei in de afgelopen twee jaar. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Ruim 80% medicijngebruikers bezoekt slechts één apotheek
Apotheektrouw aanzienlijk lager in stedelijke gebieden
Van de medicijngebruikers die in 2017 meer dan eens een apotheek bezochten, ging 82% trouw naar dezelfde apotheek. Als medicijngebruikers meerdere apotheken bezochten, was dat meestal een wijkapotheek en een poliklinische apotheek. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Nederlandse medicijnprijzen bijna 5% lager door Brexit
Opvallende prijsstijgingen binnen preferentiebeleid VGZ
Vanaf 1 april zullen de prijzen van receptgeneesmiddelen met 0,7% dalen. De koersval van het Britse pond ten opzichte van de euro zorgde tot nu toe voor een gemiddelde prijsverlaging van 4,8%. Naast de prijsdalingen waren er in januari 2018 ook opmerkelijke prijsstijgingen bij middelen die VGZ als preferent heeft aangewezen. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Top drie geneesmiddelen met hoogste uitgaven ongewijzigd
Prijsverlagingen onder druk van prijzenwet laten hun sporen na
Ondanks een daling van het aantal verstrekkingen met 13% is het astma/COPD-middel tiotropium het pakketgeneesmiddel met de hoogste uitgaven (geneesmiddelkosten plus farmaceutische zorgkosten). De top drie is ongewijzigd. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Opnieuw toename van aantal ondersteunende medewerkers
Minder apothekersassistenten in dienstverband, maar aantal fte's blijft gelijk
Volgens opgave van het Pensioenfonds Medewerkers Apotheken (PMA) waren rond de afgelopen jaarwisseling 15.652 apothekersassistenten in dienst van openbare apotheken, iets minder dan het jaar daarvoor (15.697). Ook waren minimaal 216 assistenten gedetacheerd in apotheken. Over deze cijfers beschikt de SFK dit jaar voor het eerst. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Patentverloop rosuvastatine levert rond € 40 miljoen op
Kosten van rosuvastatine in twee maanden met 60% afgenomen
Nederlandse apotheken verstrekten in 2017 driekwart miljard standaarddagdoseringen (DDD) aan cholesterolverlagers van het statinetype. 14,3% daarvan betrof rosuvastatine. De bijbehorende materiaalkosten voor de statines kwamen uit op € 91 miljoen, waarvan 77% voor rosuvastatine. Patentverloop leidt dit jaar tot een besparing van ongeveer € 40 miljoen. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Helft starters antidepressiva stopt binnen een halfjaar
Een derde antidepressivagebruikers gaat langer dan twee jaar door
Van de bijna 50.000 patiënten die in de eerste helft 2017 startten met een antidepressivum van het SSRI-type, stopte de helft al binnen een halfjaar, terwijl het advies is om antidepressiva minimaal zes maanden te gebruiken. Ook gebruikten vorig jaar bijna een half miljoen patiënten langdurig een SSRI, van wie een derde langer dan twee jaar.
Meer overstappers onder medicijngebruikers
Regionale dominantie van grootste zorgverzekeraars neemt licht af
Rond de jaarwisseling 2017-2018 wisselden 5,1% van de apotheekbezoekers van verzekeraar. Dit percentage ligt iets hoger dan het jaar daarvoor. Mensen die in 2017 hun eigen risico opmaakten, wisselen minder vaak van verzekeraar. Alhoewel er nog steeds een sterke regionale dominantie van de grootste zorgverzekeraar is, neemt deze licht af. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Minder gebruikers in 2017 van ADHD-middel methylfenidaat
Daling vooral door minder gebruikers in leeftijd van zes tot vijftien jaar
Nederlandse openbare apotheken verstrekten in 2017 1,3 miljoen keer methylfenidaat aan in totaal 222.000 personen. Voor het eerst daalde het aantal verstrekkingen met 4% en het aantal gebruikers met 2%. Het aantal jongere gebruikers van 6 tot en met 15 jaar nam bijna drie keer zo sterk af. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Minder in- en uitstroom bij opleiding farmacie
Zowel 46 minder eerstejaarsstudenten als 46 minder afgestudeerde apothekers
Het aantal eerstejaars bachelorstudenten aan de (bio-)farmaceutische opleidingen daalde in 2017 tot 601. Ook studeerden er vorig jaar minder apothekers af: 175. Volgens het Capaciteitsorgaan zouden minimaal 185 apothekers moeten instromen in de vervolgopleiding openbaar apotheker.
Aantal zelfstandige apotheken in formuleverband groeit weer
Per saldo vijf openbare apotheken meer aan het begin van dit jaar
Per januari van dit jaar zijn in Nederland 1989 openbare apotheken gevestigd. Het aantal BENU-apotheken nam in 2017 verder af. Dit waren de naweeën van de overname van Mediq door Brocacef, waarbij 89 apotheken moesten worden afgestoten. Het aantal apotheken in formuleverband is vorig jaar toegenomen. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Twijfel bij besparing door beperking vergoedingen
Beoogde geneesmiddelenbezuiniging van € 40 miljoen roept vragen op
De aanspraak op geneesmiddelen in het basispakket wordt per 2019 beperkt, zo heeft de ministerraad 1 juni jongstleden besloten. Dat komt overeen met het pakketadvies 'Horen vitaminen, mineralen en paracetamol 1000 mg (nog) thuis in het te verzekeren pakket?' van het Zorginstituut. De maatregel moet € 40 miljoen opbrengen. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Gebruik luchtwegantibiotica markeert griepseizoenen
Gebruik amoxicilline en doxycycline blijkt indicator voor griepepidemie
De griepepidemie 2017-2018 duurde volgens het NIVEL achttien weken. Het was daarmee samen met seizoen 2012-2013 de op één na langstdurende griepepidemie sinds de start van de metingen van het NIVEL in 1992. De epidemie 2014-2015 duurde met eenentwintig weken het langst. Uit cijfers van de SFK blijkt dat het gebruik van luchtwegantibiotica de epidemie markeert. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
40% bezoekers dermatoloog krijgt corticosteroïde-recept
Ruim half miljoen mensen krijgen in 2017 recept van dermatoloog
Crèmes en zalven met enkelvoudige corticosteroïden vormen de grootste groep geneesmiddelen waarvoor dermatologen een recept uitschrijven. Deze middelen staan vermeld op ongeveer een kwart van hun recepten. Neutrale dermatica, veelal toegepast ter afwisseling met de corticosteroïden, komen op de tweede plaats. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Aandeel merkloze medicijnen stijgt in 2017 verder naar 76%
Nederland heeft laagste kostenaandeel generiek van Europa
Het aandeel generieke geneesmiddelen is in 2017 opnieuw toegenomen. Inmiddels verstrekken openbare apotheken van bijna 76% van de receptgeneesmiddelen een generieke variant. De bijbehorende kosten komen op ruim 18% uit. Hiermee behoort Nederland tot de Europese top.
Vooral proguanil-combinatie gebruikt als malariaprofylaxe
Geen preventieve inname malariatabletten in Azië en Latijns-Amerika
Bij de keuze voor een malariaprofylaxe krijgt de vaste combinatie proguanil met atovaquon (Malarone) steeds vaker de voorkeur. Inmiddels gaat het om bijna 94% van alle verstrekkingen van malariamiddelen. Reden daarvoor is de toegenomen resistentie tegen alleen proguanil (Paludrine) en serieuze bijwerkingen van mefloquine (Lariam). Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Stijging van tariefinkomsten groter dan loonontwikkeling
Omzet verschilt sterk tussen wijk, dienstapotheken en poliklinische apotheken
De omzet aan farmaceutische zorg die wordt vergoed uit het basispakket steeg in 2017 voor de gemiddelde openbare apotheek met 1,2% naar € 2,2 miljoen. Hoewel de stijging van de tariefinkomsten in 2017 voor het eerst hoger was dan die van de loonkostencomponent elders in de zorg, blijft die – door de jaren heen – daarbij achter. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Geneesmiddelengebruik minder dan verwachting
Aantal polyfarmaciepatiënten groeit veel minder dan enige jaren geleden
Het geneesmiddelengebruik nam in 2017 met 1,3% toe. Op grond van demografische ontwikkelingen zou een stijging van 1,7% reëel zijn geweest. Ook valt op dat het aantal polyfarmaciepatiënten vorig jaar minder toenam dan op basis van de toenemende vergrijzing kon worden verwacht. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Aantal gebruikers nieuwe HCV-middelen stabiliseert
Maandelijks gebruiken 275 patiënten een nieuwe generatie HCV-middel
Na opname in het basispakket van de nieuwe generatie middelen voor de behandeling van hepatitis C nam het aantal gebruikers aanvankelijk sterk toe. Na een piek in het eerste kwartaal in 2016 daalde het aantal gebruikers weer. Sinds de zomer van 2017 gebruiken ongeveer 275 patiënten per maand zo’n middel. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Uitgaven aan farmaceutische zorg stegen in 2017 met 1,3%
Meevaller bij apothekers ter grootte van kosten dichtdraaien gaskraan
De uitgaven aan de farmaceutische zorg binnen het basispakket die via de openbare apotheken is geleverd, stegen in 2017 met € 65 miljoen tot € 4390 miljoen. Dat is een stijging van 1,3% ten opzichte van het jaar daarvoor. Deze cijfers publiceert de SFK in de jaarlijkse uitgave Data en feiten. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Aantal doorgeleverde bereidingen stabiliseert
Morfine meest verwerkt in eigen bereidingen van apotheken
Openbare apotheken verstrekten in 2017 ongeveer 7,5 miljoen keer een geneesmiddel dat behoort tot de categorie doorgeleverde bereidingen. Dat is ongeveer evenveel als in 2016. Het aantal verstrekkingen van bereidingen door apotheken neemt af, van 725.000 in 2015 tot 400.000 in 2017. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
60% gebruikers oxycodon slechts eenmaal in apotheek
Ruim twee miljoen verstrekkingen oxycodon voor 490.000 mensen in 2017
Nederlandse apotheken verstrekten in 2017 aan bijna een half miljoen personen één keer of vaker de opioïde-pijnstiller oxycodon. Dat is 15% meer dan in het jaar daarvoor. In beide jaren had ongeveer 60% van de patiënten maar één contact-moment voor de oxycodonverstrekkingen in de apotheek. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Toename palliatieve sedatie in thuissituatie bedraagt 5%
Palliatieve sedatie ingezet bij 34.000 mensen in de laatste levensfase
Het aantal mensen dat in de thuissituatie voor hun overlijden palliatieve sedatie krijgt, is in 2017 met 5% gestegen tot 34.000. Palliatieve sedatie blijkt te worden toegepast bij 22,6% van de sterfgevallen. In de afgelopen zeven jaar heeft een verdubbeling van dat aandeel plaatsgevonden. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
SFK verbetert meting kwaliteitsindicatoren
Verbetering heeft vooral effect op indicator laxans bij opioïde-gebruik
Al enige jaren berekent de SFK voor al haar deelnemers indicatoren die betrekking hebben op de kwaliteit van de farmaceutische zorg van apotheken. De SFK heeft de berekening van deze kwaliteitsindicatoren aan het begin van dit jaar verder verbeterd door gebruik te maken van pseudoniemen. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Half miljoen mensen krijgt medicatie in weeksysteem
Zorgverzekeraars stimuleren verlaging frequentie weekafleveringen
Nederlandse apotheken verstrekten in 2017 aan ongeveer een half miljoen mensen medicatie via weekdoseersystemen. Zij ontvingen hun medicatie gemiddeld een keer per elf dagen. Twee derde van de medicatierolgebruikers ontving daarin een maagbeschermer en bijna de helft een cholesterolverlager. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Aandeel generiek onder hiv-middelen gestegen
Aandeel één-pil-per-dag-combinaties neemt gestaag toe
Mede doordat het patent van het meest verstrekte hiv-middel Truvada in september 2017 verliep, steeg het aandeel generieke verstrekkingen onder de hiv-middelen vorig jaar naar 14%. Ondertussen komen meer nieuwe combinatiepreparaten van hiv-middelen op de markt waarbij één pil per dag volstaat. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Gemiddelde prijsdaling per 1 oktober is 0,9%
Britse pond voor het eerst sinds drie jaar geen invloed op maximumprijzen
De prijzen van receptgeneesmiddelen zijn per 1 oktober, mede ten gevolge van nieuwe maximumprijzen, gemiddeld met 0,9% gedaald ten opzichte van het prijsniveau van september. Prijsdalingen hadden het meeste effect bij rosuvastatine. Er waren prijsverhogingen bij valsartan. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Combinatiepreparaten bij astma/COPD te snel ingezet
Herhaalde meting toont al na halfjaar verbeteringen in scores aan
Ongeveer 90.000 mensen ontvangen jaarlijks voor de eerste keer een combinatiepreparaat bij astma/COPD in de openbare apotheek. Volgens de geldende richtlijnen dienen patiënten hiermee pas te starten nadat ze eerder enkelvoudige inhalatiemiddelen hebben gebruikt. Dat gebeurt nog te weinig. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Terugroepactie valsartan treft 160.000 gebruikers
60% gebruikers mogelijk vervuilde valsartan over op middel uit zelfde groep
Begin juli van dit jaar werd farmaceutisch Nederland opgeschrikt door het bericht dat bloeddrukverlager valsartan vervuild was met een mogelijk kankerverwekkende stof. De terugroepacties die hierop volgden, troffen driekwart van de 225.000 gebruikers van potentieel vervuilde valsartan. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
€ 60 miljoen minder aan cholesterolverlagers
Nieuwe PCSK9-remmers remmen kostenverlaging ten gevolge van patentverloop
Ongeveer twee miljoen Nederlanders gebruiken een cholesterolverlager. Door patentverloop zijn in de afgelopen maanden de kosten voor deze groep middelen aanzienlijk gedaald. De opkomst van twee nieuwe cholesterolverlagers beperkt de daling met een kwart. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
400.000 NSAID-gebruikers minder dan tien jaar geleden
Twee derde van de NSAID-gebruikers ontvangt maar één verstrekking
Openbare apotheken verstrekten in 2017 in totaal 5,3 miljoen keer een pijnstiller van het NSAID- type. Dat is één miljoen minder dan in 2007. Het aantal gebruikers daalde sindsdien met 400.000 naar 2,6 miljoen. Van de NSAID’s wordt diclofenac nog altijd het meest gebruikt. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Bijna kwart miljoen mensen met recept van neuroloog
Anti-epileptica en middelen bij ziekte van Parkinson typisch voor neurologen
Een vijfde van de geneesmiddelen die Nederlandse apotheken in 2017 op recept van neurologen verstrekten, betrof anti-epileptica. Van alle specialistenrecepten nemen de neurologen 4% voor hun rekening. Dat zijn ongeveer een miljoen voorschriften, bedoeld voor 230.000 patiënten. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Bezoek aan dienstapotheek vooral met antibioticumrecept
Half miljoen mensen uitsluitend naar apotheek voor spoedzorg
Ongeveer 900.000 mensen deden in de afgelopen twaalf maanden een beroep op farmaceutische zorg buiten de reguliere openingstijden van apotheken. Voor een deel gaan ze daarvoor naar specifieke dienstapotheken. Op meer dan de helft van hun recepten staan antibiotica en pijnbestrijders. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Piek in apotheekverstrekkingen van meningokokkenvaccins
Aantal meningokokkenvaccins via apotheek dit jaar al naar 50.000
Openbare apotheken verstrekten in september 2018 ongeveer 20.000 keer het meningokokkenvaccin (ACWY). In dezelfde maand van 2017 waren dat er ongeveer vijftig. Aanleiding daarvoor is de sterke toename van het aantal meningokokkeninfecties en van het aantal mensen dat daaraan overleed. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.