Gebruik luchtwegantibiotica markeert griepseizoenen

Hoewel antibiotica niet geïndiceerd zijn bij griep, omdat ze niet tegen de griepvirussen werken, neemt het gebruik ervan in het griepseizoen toch toe. Dat komt omdat griep soms gepaard gaat met complicaties in de vorm van bacteriële infecties. Daarbij vertoont het aantal verstrekkingen van de twee luchtwegantibiotica amoxicilline en doxycycline een patroon dat de griepepidemie markeert, zo blijkt uit een analyse van de afgelopen vier griepseizoenen.

De eerste en de laatste week van de griepepidemie, vastgesteld door het NIVEL, vallen ongeveer samen met de weken waarin de Nederlandse apothekers samen voor het eerst en voor het laatst in dat seizoen 30.000 keer per week amoxicilline verstrekken. Voor doxycycline (niet in de figuur) geldt hetzelfde, met dien verstande dat voor dit antibioticum 16.000 verstrekkingen per week het griepseizoen kenmerken. Van drie andere antibiotica die tijdens het griepseizoen veel worden toegepast – amoxicilline met clavulaanzuur, azi­tromycine en ciprofloxacine – vertoont het aantal verstrekkingen door het jaar heen nauwelijks fluctuaties.

51 op de 100.000

Volgens het NIVEL is er officieel sprake van een epidemie als de huisartsen van de peilstations van de ‘NIVEL Zorgregistraties eerste lijn’ twee weken achter elkaar meer dan 51 op de 100.000 mensen met griepachtige klachten rapporteren en als virologisch onderzoek door het RIVM het griepvirus aantoont in neus- en keelmonsters van deze patiënten. Sinds 1992, toen NIVEL met dit onderzoek startte, duurt een griep­epidemie gemiddeld negen weken, maar er is grote variatie. Zo duurde de epidemieën van de seizoenen 2000-2001 en 2002-2003 maar twee weken.

Die van de laatste vier seizoenen duurden achtereenvolgens eenentwintig, elf, vijftien en achttien weken en startten respectievelijk in week 49, 1, 48 en 50.

Vermeldenswaardig is nog dat in het seizoen 2015-2016 de epidemie pas in week 1 van 2016 startte, terwijl het aantal amoxicilline-verstrekkingen al rond week 50 van 2015 boven het niveau van 30.000 per week uitkwam. Uit de influenza-nieuwsbrieven, die het NIVEL gedurende het griepseizoen wekelijks uitbrengt, blijkt dat week 50 van dat jaar weliswaar het niveau van ‘51 op de 100.000’ haalde, maar dat het niveau daarna weer even zakte. Voor een epidemie moet het niveau minimaal twee weken achtereen worden gehaald.