Vooral proguanil-combinatie gebruikt als malariaprofylaxe

Malaria wordt veroorzaakt door een infectie van de malariaparasiet die via muggenbeten in het menselijk lichaam terechtkomt. Bescherming tegen muggenbeten staat daarom voorop bij het voorkomen van malaria. Afhankelijk van het risico van het oplopen van malaria kunnen anti-parasitaire geneesmiddelen worden toegepast, indien reizigers een gebied bezoeken waar malaria endemisch is.

Noodbehandeling

Met de publicatie in 2017 van het nieuwe malariaprotocol door het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering (LCR) zijn twee varianten voorhanden voor het profylactisch verstrekken van antimalariamedicatie. Bij de traditionele variant start de reiziger voor aankomst in het malariagebied met het innemen van antimalariatabletten volgens een vast doseerschema en gaat daarmee door tot enkele weken na het verlaten van het gebied.

De nieuwe variant bestaat eruit, dat mensen de antimalariatabletten niet preventief innemen, maar ze uitsluitend gebruiken als ze malaria opgelopen hebben. Deze noodbehandeling wordt geadviseerd voor reizigers naar Azië en Latijns-Amerika. Hoewel malaria in die regio’s nog wel voorkomt is het profylactisch slikken van antimalariatabletten niet nodig, omdat de overdracht van de parasiet minder risicovol is.

Het is de verwachting dat het grootste deel van de antimalariatabletten die voor een noodbehandeling worden verstrekt, ongebruikt blijven. Ze zijn dan – mits de houdbaarheids­termijn niet is verstreken – eventueel bij een volgende reis opnieuw bruikbaar. Mogelijk heeft dit gevolgen voor de omzetontwikkelingen van deze middelen bij apotheken.

150.000 verstrekkingen

Nederlandse apotheken verstrekten in 2017 aan 140.000 mensen een antimalariamiddel. In totaal ging het daarbij om zo’n 150.000 verstrekkingen. De reisbestemming en de mate van resistentie van de parasieten aldaar bepaalt welk middel wordt geadviseerd. 94% van de verstrek­kingen betreft de vaste combinatie van proguanil met atovaquon en 5,5% betreft mefloquine. Voor de rest gaat het om incidentele verstrekkingen van proguanil (als enkelvoudig geneesmiddel) en chloroquine.

Sinds twee jaar neemt het aantal verstrekkingen van malariamiddelen weer toe; mogelijk het gevolg van meer vakantiereizen na de crisisperiode. In 2017 bedroeg de stijging 7%.

Antimalariamiddelen worden niet vergoed uit het basispakket als het om een profylactische toepassing gaat. Het blijkt dat apothekers toch 2% van de in totaal € 7,9 miljoen aan uitgaven aan antimalariamiddelen in 2017 rechtstreeks bij zorgverzekeraars declareerden. Dat kan zijn omdat de malariatabletten wel werden vergoed omdat ze zijn ingezet bij de behandeling van malaria, of omdat de reizigers een beroep doen op een aanvullende verzekering.