2020
99% van Nederlandse openbare apotheken neemt deel aan SFK
De SFK start het nieuwe jaar met hoogste deelnamegraad ooit
Na de oprichting van de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) in 1990 nam het aantal deelnemende apotheken snel toe. Binnen vijftien jaar bedroeg de deelnamegraad meer dan 90%, en vorig jaar werd met de aansluiting van een keten van apotheken de 99%-grens gepasseerd. Poliklinische apotheken en dienst-apotheken nemen in vergelijkbare mate deel. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Na recall van ranitidine vooral switch naar protonpompremmer
Terugroepactie treft 150.000 gebruikers van maagbeschermer ranitidine
De farmaceutische wereld werd in oktober 2019 opgeschrikt door mogelijke vervuilingen van ranitidine-bevattende geneesmiddelen met het wellicht kankerverwekkende NDMA. Op last van de inspectie moesten apothekers producten met ranitidine bij 150.000 mensen terughalen. Het merendeel van de gebruikers stapte daarna over op een protonpompremmer. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
42.000 patiënten profiteren van maximering bijbetalingen
GVS-bijbetalingen sinds 2019 maximaal € 250 per jaar per verzekerde
Voor de door openbare apotheken verstrekte geneesmiddelen moest vorig jaar € 50 miljoen aan eigen bijdragen worden opgebracht. Voor het eerst hanteerde de overheid in 2019 voor de eigen bijdrage een maximum van € 250 per jaar per verzekerde. De verzekeraars vergoedden daardoor vorig jaar ongeveer € 15 miljoen aan eigen bijdragen. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Maagbeschermer omeprazol meeste gebruikers in 2019
Aantal gebruikers diclofenac daalt verder, naproxen weer meer gebruikers
Nederlandse apothekers verstrekten in 2019 aan 1,35 miljoen mensen minimaal één keer de maagbeschermer omeprazol, vrijwel evenveel als het jaar ervoor. Van diclofenac, een pijnstiller van het NSAID-type, zette de daling van het aantal gebruikers ook in 2019 door. Voor het eerst telde de SFK er minder dan een miljoen. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
2000 openbare apotheken bij aanvang kalenderjaar
Negentien apotheken geopend, vijftien apotheken voorgoed dicht
Precies tweeduizend openbare apotheken telde Nederland per 1 januari van dit jaar. Dat zijn er vier meer dan een jaar eerder. 88% van de openbare apotheken is verbonden aan een keten of een formule. Brocacef nam in 2019 twintig Thio Pharma-apotheken over, maar dat heeft niet geleid tot meer BENU Apotheken. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Oogmedicatie voor 1,8 miljoen mensen
Oogartsen en huisartsen hebben grotendeels eigen medicatie-assortiment
Nederlandse apotheken verstrekten in 2019 aan 1,8 miljoen verschillende mensen in totaal 5,8 miljoen keer een geneesmiddel dat wordt toegepast bij een oogaandoening. Kunsttranen telden de meeste gebruikers: bijna driekwart miljoen. Aan ruim 350.000 mensen werd het antibio-ticum chlooramfenicol voor het oog verstrekt, merendeels in de vorm van een zalf. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Toename aantal volwassen methylfenidaatgebruikers
Verdere afname te zien bij jonge gebruikers ADHD-middel
Openbare apotheken verstrekten in 2019 ruim 1,3 miljoen keer methylfenidaat aan 210.000 verschillende personen. Dat is een stijging van 2% ten opzichte van 2018. De stijging geldt niet voor alle leeftijden, want bij de groep jongeren neemt het aantal gebruikers – zoals in de afgelopen jaren – verder af. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Gemiddelde preferentiegraad van apotheken bedraagt 84%
Aanzienlijke verschillen tussen apotheken bij behalen preferentiegraad
Verzekeraars maken in veel gevallen afspraken met apothekers over het te behalen percentage preferent afgeleverde geneesmiddelen. Dit percentage kan (mede)bepalend zijn voor de hoogte van de tarieven die apothekers ontvangen voor de door hen geleverde farmaceutische zorg. De SFK heeft gekeken welke percentages apotheken in de praktijk in 2019 bereikten. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Astma-COPD-medicatie: kosten ook in 2019 gedaald
Aantal gebruikers van triple therapie bij COPD in jaar meer dan verdubbeld
Openbare apotheken verstrekten in 2019 aan 1,55 miljoen mensen medicatie bij astma-COPD. Dat zijn er vrijwel evenveel als in 2018. De daarmee gepaard gaande kosten daalden vorig jaar met ruim € 9 miljoen en kwamen uit op € 275 miljoen. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Hoogste uitgaven in 2019 voor DOAC rivaroxaban
Taaislijmziekte-middel Orkambi had leidende positie maar één jaar
Apothekers verstrekten in 2019 aan ruim 140.000 verschillende mensen rivaroxaban, een anti-stol-lingsmiddel van het DOAC-type, 25.000 meer dan in het jaar daarvoor. Hierdoor stegen de uitgaven aan dit middel met € 18 miljoen tot € 85 miljoen*. Daarmee voert rivaroxaban de lijst aan van pakketgeneesmiddelen met de hoogste uitgaven in 2019. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Dalende tariefinkomsten en stijgende loonkosten
NZa compenseert in andere zorgsectoren tarieven voor loonontwikkeling
De inkomsten die een gemiddelde apotheek genereert uit verzekerde farmaceutische zorg zijn in 2019 met ongeveer 1% afgenomen tot pakweg € 660.000. Dit resultaat staat in schril contrast met de stijgende loonkosten. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Scores kwaliteitsindicatoren ook grafisch weergegeven
SFK introduceert overzichtelijke spiegelinformatie bij landelijke uitvraag
Voor de landelijke uitvraag van de kwaliteitsindicatoren ondersteunt de SFK haar deelnemers met het voor-berekenen van een aantal indicatoren. De SFK geeft de kwaliteitsindicatoren vanaf nu ook grafisch weer in een overzicht met landelijke spiegel-informatie. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
6% minder gebruikers van sterkwerkende opioïden
Daling vooral zichtbaar bij oxycodon: afname van 43.000 gebruikers
Openbare apotheken verstrekten in 2019 aan 585.000 verschillende mensen minimaal één keer een sterkwerkende opioïde pijnstiller. In 2018 waren dat er nog 620.000. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
3,6 miljoen mensen gebruiken niet-vergoed geneesmiddel
Apotheken verstrekken voor € 181 miljoen aan geneesmiddelen buiten basispakket
Openbare apotheken verstrekten in 2019 aan 3,6 miljoen mensen voor € 181 miljoen aan receptplichtige geneesmiddelen die niet uit het basispakket werden vergoed. Dat is € 4 miljoen meer dan in het jaar daarvoor. De toename is vooral het gevolg van de pakketmaatregel van begin 2019. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
In totaal € 50 miljoen aan eigen bijdragen in 2019
Onduidelijk welk deel van de eigen bijdragen door patiënten wordt betaald
Voor de door Nederlandse apotheken verstrekte geneesmiddelen moest vorig jaar € 50 miljoen* aan eigen bijdragen worden opgebracht. Dat is € 3 miljoen meer dan in 2018. Toch betaalden de gebruikers van die middelen in 2019 in totaal minder aan de eigen bijdragen dan in 2018. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Prijsstijgingen na uitstel aanscherping prijzenwet
Hogere prijzen bieden extra financiële armslag van € 20 miljoen op jaarbasis
De minister voor Medische Zorg kondigde op 26 maart 2020 uitstel aan van de aanscherping van de Wet geneesmiddelprijzen (Wgp) tot in ieder geval 1 oktober 2020 en bood daarmee partijen in de geneesmiddelenketen financiële armslag. De SFK constateert een stijging van de geneesmiddelprijzen per 1 april 2020 van gemiddeld 0,6%. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Apothekers brengen verleende zorg aan patiënten in beeld
SFK ondersteunt met patiëntenselectie bij indicatoren landelijke uitvraag
De – uitgestelde – landelijke uitvraag van de kwaliteitsindicatoren voor apotheken start per 1 mei 2020. De SFK onder- steunt daarbij de apothekers met de selectie van patiënten voor zes indicatoren waarbij de verleende zorg aan specifieke patiëntengroepen wordt beoordeeld. Apothekers gaan zelf na of de zorg voldoende is geweest. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Kosten diabetesmedicatie in 2019 met 2% gestegen
Toename vooral gevolg van stijging aantal gebruikers GLP-1-agonisten
Nederlandse apotheken verstrekten in 2019 aan 825.000 mensen diabetesmedicatie, vrijwel evenveel als in 2018. De daarmee gepaard gaande geneesmiddelkosten namen evenwel met 2% toe tot bijna € 224 miljoen. De prijsdaling van insuline degludec met ongeveer een derde per januari 2019 had daarop geen invloed. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Minder PrEP-pillen via Nederlandse apotheken
GGD stelt PrEP-medicatie ter beschikking aan deelnemers landelijke regeling
Openbare apotheken verstrekten in 2019 aan ruim vijfduizend mensen minimaal één keer de PrEP-pil, ruim tweeduizend personen meer dan in 2018. Het aantal verstrekkingen door apotheken neemt sinds augustus 2019 echter af. Toen startte een landelijke regeling waarbinnen PrEP-medicatie ook door GGD’en wordt verstrekt. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Verbetering SFK PW19
In de tabel van de SFK-pagina in PW 19 zijn abusievelijk twee aantallen omgewisseld. In de kolom ‘aantal gebruikers’ moet bij GLP-1-agonisten (inclusief vaste combinaties met insuline) 29.000 staan en bij SGLT-2-remmers (inclusief vaste combinaties met metformine) van 19.000.
5,3% medicijngebruikers koos ander verzekeraarsconcern
In vrijwel alle regio’s daalde marktaandeel dominante zorgverzekeraar
Rond de jaarwisseling 2019-2020 wisselden 5,3% van de medicijngebruikers van verzekeraarsconcern. Dat percentage is gelijk aan dat rond de jaarwisseling van een jaar eerder. De dominantie van de grootste regionale zorgverzekeraars nam over het algemeen ook dit jaar licht af. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Bijna miljoen gebruiksters eerste keus-anticonceptiepil
NHG wijst in herziene standaard eerste en tweede keuze-anticonceptiepil aan
Openbare apotheken verstrekten in 2019 aan ruim anderhalf miljoen vrouwen een receptplichtige vorm van anticonceptie. Bijna twee derde van hen ontving de combinatiepil die als eerste keus is aangewezen in de herziene NHG-Standaard Anticonceptie, die op 7 mei van dit jaar gepubliceerd is. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
16% meer eerstejaars aan farmaceutische faculteiten
Niet eerder zo veel studenten van start met farmacie of gerelateerde studie
Bij de start van het academisch jaar 2019/2020 stonden in totaal 3479 studenten ingeschreven bij de opleidingen (bio-)farmaceutische wetenschappen aan de universiteiten van Groningen, Leiden en Utrecht. In het academische jaar 2018/2019 studeerden 211 apothekers af. Dit meldt de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Aandeel generieken nam vorig jaar nauwelijks toe
Merkloze geneesmiddelen goed voor 78% van verstrekkingen en 22% van kosten
Het aandeel van de verstrekkingen met een generiek middel is in 2019 met 0,2%-punt gestegen tot 77,9% ten opzichte van een jaar eerder. Historisch gezien is dat een zeer beperkte stijging. Een behandeling met een generiek geneesmiddel kostte in 2019 gemiddeld € 3,32 per maand, een stijging met € 0,25. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Bijna 30% geneesmiddelen zonder recept is paracetamol
Met aandeel van 10% worden ook neusdruppels veel verkocht in apotheek
De bekende pijnstiller paracetamol is het geneesmiddel dat openbare apotheken het meest zonder recept van een arts verkopen. De SFK baseert dat op handverkoopgegevens die een ruime meerderheid van de deelnemende apotheken aan de SFK aanlevert. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Medicijngebruik per hoofd bevolking met 1,7% gedaald
Alleen bij allerjongsten sprake van lichte stijging geneesmiddelgebruik
Openbare apotheken verstrekten in 2019 binnen het basispakket minder geneesmiddelen per hoofd van de bevolking dan in 2017 en 2018. Dit komt – ondanks een beperkte bevolkingsgroei – door een afname van de hoeveelheid verstrekte pakketgeneesmiddelen. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Inmiddels ongeveer 7000 HCV-patiënten behandeld
Maandelijks starten nu zo’n 60 patiënten met nieuwe generatie HCV-middelen
Van de naar schatting 23.000 tot 28.000 mensen met chronische HCV in Nederland zijn er zevenduizend behandeld met een nieuwe generatie HCV-remmer. Aanvankelijk bestond de therapie uit een combinatie van enkelvoudige middelen; momenteel worden vrijwel alleen nog maar vaste combinaties van HCV-middelen toegepast. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Vijf keer meer vrouwen dan mannen aan schildklierpil
Verschillen in aantallen gebruikers onder vrouwen en mannen
In het algemeen gebruiken meer vrouwen geneesmiddelen dan mannen. Bij vrouwen van 25 tot 65 jaar komt dat verschil het meest tot uitdrukking bij de schildklierhormonen, zoals levothyroxine, die door vijf keer meer vrouwen dan mannen worden gebruikt. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Laxeermiddel op recept voor 10% van de bevolking
Aantal gebruikers laxeermiddelen al enkele jaren vrijwel onveranderd
Nederlandse openbare apotheken verstrekten vorig jaar aan ruim 1,6 miljoen mensen minimaal één keer een laxans dat tot het basispakket behoort. Dat komt neer op bijna 10% van de bevolking. In totaal ging het daarbij om 4,3 miljoen verstrekkingen. Zowel het aantal gebruikers als het aantal verstrekkingen is al enige jaren vrijwel gelijk. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Uitgaven aan farmaceutische zorg stegen in 2019 met 1,9%
Stijgingspercentage hoger dan afgelopen jaren maar lager dan minister voorzag
De uitgaven aan de farmaceutische zorg binnen het basispakket via openbare apotheken stegen in 2019 met bijna € 85 miljoen tot € 4520 miljoen. Daarmee komt de stijging uit op 1,9% ten opzichte van 2018. Dit en meer publiceert de SFK in de jaarlijkse uitgave Data en feiten, die deze week verschijnt. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Door coronacrisis 19% minder eerste uitgiften
Na piek in maart is aantal vervolguitgiften alweer vrijwel op niveau 2019
De crisis als gevolg van de COVID-19-uitbraak is ook aan de openbare apotheken niet onopgemerkt voorbijgegaan. Artsen schreven in de maanden maart tot en met juli van dit jaar 19% minder recepten uit voor nieuwe medicatie dan in 2019. Het aantal vervolguitgiften in diezelfde periode blijkt, na een aanvankelijke piek, vrijwel gelijk te zijn aan dat in 2019. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Specialist initiator van 29% antidepressiva
Bij vervolguitgiften van antidepressiva bedraagt aandeel specialisten 17%
Nederlandse apothekers verstrekten in 2019 aan bijna 1,1 miljoen mensen minimaal één keer een antidepressivum. Voor ongeveer 350.000 van hen was daarbij sprake van eerste uitgiften. De mate waarin een huisarts of een specialist daarvoor verantwoordelijk was, verschilt per antidepressivum.
Wijziging Wgp bespaart € 100 miljoen per jaar
Gemiddelde prijsdaling met 3,5% vrijwel volledig op conto spécialités
De aanpassing van de Wet geneesmiddelprijzen werpt per 1 oktober zijn vruchten af. Door Duitsland als referentieland in te ruilen tegen Noorwegen vindt nu een extra besparing plaats van € 100 miljoen op jaarbasis. Door twee maatregelen zijn de gevolgen van de aanpassing eenmalig beperkt. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Doorgeleverde bereiding voor 2 miljoen mensen
Meer dan 10% bevolking aangewezen op doorgeleverde bereiding
Openbare apotheken verstrekten in 2019 aan ruim 2 miljoen mensen in totaal 6,4 miljoen keer een doorgeleverde bereiding. Aan ongeveer twee derde van de gebruikers wordt een bereiding verstrekt die is bedoeld voor cutaan gebruikt, zoals zalven en crèmes.
Antipsychotica relatief veel gebruikt door 75-plussers
Gebruikte antipsychotica afhankelijk van leeftijdsgroep
Nederlandse apothekers verstrekten in 2019 aan zo’n 353.000 mensen minimaal één keer een antipsychoticum. Als gekeken wordt naar het aantal antipsychoticagebruikers per hoofd van de bevolking, vallen de meeste gebruikers in de leeftijdsgroep 75 jaar of ouder. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Grootste afname eerste uitgiftes bij hoestmiddelen
Van bijna alle geneesmiddelgroepen sinds april minder nieuwe medicatie verstrekt
De COVID-19 pandemie heeft niet alleen grote impact op de zorg voor COVID-patiënten, maar ook op de reguliere zorg. Nederlandse openbare apotheken verstrekken vanwege uitstel van artsenbezoek en behandelingen minder vaak nieuwe medicatie. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Sterke afname gebruik benzodiazepinen
Ouderen gebruiken meeste benzodiazepinen, maar wel steeds minder
Openbare apotheken leverden in 2019 weer minder benzodiazepinen dan eerder. Uitgedrukt in DDD’s nam het gebruik af met 4,3%, de grootste daling sinds jaren. Vooral de hoeveelheid door de gebruiker zelf betaalde benzodiazepinen verminderde. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Bijna 1 op de 5 antibiotica geen eerste-keusmiddel
Apothekers verstrekten bijna 3% minder antibiotica
Nederlandse apotheken verstrekten in 2019 2,9% minder antibiotica dan een jaar eerder. De verstrekkingen van tweede-keus- en reserve-antibiotica namen met 4% sterker af, maar desondanks is bijna 20% van alle antibiotica-afleveringen een middel uit deze groep. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
2019: hoogste aandeel dure middelen in 10 jaar
Groei extramurale geneesmiddelenkosten voor rekening van dure geneesmiddelen
Dure middelen maken een klein deel uit van alle extramurale verstrekkingen van geneesmiddelen. De kosten van dure middelen stegen in 2019 naar € 1,1 miljard. Ook het aandeel in de totale geneesmiddelenkosten steeg, en wel naar 33%. Dat is het hoogste aandeel in de afgelopen tien jaar. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Nieuwsblad.
Dexamfetamine vaker als spécialité verstrekt
Introductie Tentin zorgt voor verdere afname doorgeleverde dexamfetamine
Nederlandse apothekers verstrekken sinds 2019 gemiddeld ongeveer 750.000 standaarddagdoseringen (DDD) dexamfetamine per maand. Hoewel dit totale aantal redelijk stabiel is, is het aandeel van de verschillende productgroepen daarbinnen wel fors veranderd. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Bijna 1 op de 5 gebruikt mogelijk te veel triptanen
Aantal gebruikers van triptanen ook in 2020 weer stabiel
Voor behandeling van migraine verstrekken openbare apotheken in 2020 naar verwachting aan bijna 210.000 mensen een triptaan. Dit aantal gebruikers is al jaren stabiel. Uitgaande van gemiddeld twee aanvallen per maand, gebruikt bijna één op de vijf mensen mogelijk te veel. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Ruim 10% groei verwacht van gebruikers biologicals
Introductie Tentin zorgt voor verdere afname doorgeleverde dexamfetamine
Het gebruik van biologicals neemt ook in 2020 weer toe. Naar verwachting zullen poliklinische apotheken dit jaar aan zo’n 60.000 patiënten een biological of een biosimilar verstrekken, een groei van ruim 10% ten opzichte van 2019. Bij ruim de helft van de verstrekkingen is een reumatoloog de voorschrijver. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Ook in tweede coronagolf minder eerste uitgiften
Anders dan in eerste golf blijft in tweede golf vooral huisartsenreceptuur achter
Artsen schreven in de periode van eind augustus tot en met november van dit jaar gemiddeld 10% minder recepten uit voor nieuwe medicatie dan in 2019. Het dieptepunt van de tweede coronagolf ligt tot dusverre begin november, toen het aantal eerste uitgiften 15% lager lag dan in dezelfde week in 2019. Aldus het SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.