Opnieuw minder opioïdgebruikers

Opioïde pijnstillers worden voorgeschreven bij ernstige pijnklachten, zoals bij kanker of na een operatie, of aan patiënten met zware pijnklachten bij wie paracetamol of NSAID’s onvoldoende helpen. Opioïden hebben echter ook nadelige effecten, waaronder een hoog verslavingsrisico. In totaal ontvingen in 2020 1 miljoen mensen een of meer verstrekkingen van een opioïde pijnstiller, een afname van 3,3% ten opzichte van 2019. 

Sterkwerkend

De afgelopen jaren is er veel aandacht voor de risico’s en voor het terugdringen van het gebruik van opioïden, met name van de groep sterkwerkende opioïden. Tot deze groep behoren morfine, oxycodon, fentanyl en buprenorfine. Van de 1 miljoen opioïdgebruikers, gebruikten ongeveer 560.000 mensen tenminste eenmaal een sterkwerkend opioïd. Dat zijn ruim 21.000 mensen minder dan in 2019, een afname van 3,7%.

Oxycodon werd ook in 2020 het meeste gebruikt, maar het aantal gebruikers nam wel af met 30.000 tot 410.000 (-6,6%). Daarna volgen morfine en fentanyl met beide 110.000 gebruikers. Voor beide middelen zijn dit er meer dan in 2019, respectievelijk 9000 (+8,7%) en 2500 (+2,3%). 

Tot slot nam het aantal gebruikers van buprenorfine af, met 1500 tot 35.000 (-3,6%). Sommige mensen gebruikten meerdere opioïden in een jaar, zodat het aantal unieke gebruikers lager uitkomt dan de optelsom van de afzonderlijke middelen.

Eerste uitgifte

Ongeveer vier op de vijf gebruikers van sterkwerkende opioïden kregen deze pijnstillers – op basis van het gedeclareerde tarief voor een eerste terhandstelling – voor het eerst, iets minder dan in 2019. Vooral het aantal gebruikers met een eerste uitgifte op voorschrift van een medisch specialist daalde sterk, met bijna 15%. De afname was het grootst in de maanden maart, april en mei 2020, en vooral bij het specialisme orthopedie. Waarschijnlijk speelt de afschaling van bijvoorbeeld knie- en heupoperaties als gevolg van de COVID-19-uitbraak hierin een rol.

Stichting Farmaceutische Kengetallen: info@sfk.nl