2023
Miljoen mensen kregen rijgevaarlijk geneesmiddel
Slaap- en kalmeringsmiddelen en pijnstillers beïnvloeden rijvaardigheid.
Openbare apotheken verstrekten recentelijk aan 3,3 miljoen volwassenen een geneesmiddel dat de rijvaardigheid kan beïnvloeden. 1,1 miljoen mensen kregen een middel met een ernstige invloed. Toch kunnen sommige patiënten rijgeschikt worden verklaard. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
13% meer apothekers afgestudeerd in 2022
Toename aantal eerstejaars (bio-)farmacie in Groningen, Utrecht en Leiden
In totaal 713 eerstejaarsstudenten startten in september 2022 aan de drie (bio-)farmaceutische opleidingen in Groningen, Utrecht en Leiden. Dat waren er 87 meer dan het jaar daarvoor. In het academisch jaar 2021/2022 rondden 237 studenten hun master Farmacie af, 27 meer dan in het jaar ervoor. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
3,2 miljoen medicijngebruikers afhankelijk van één fabrikant
92% verzekerden verbonden aan zorgverzekeraar die preferentiebeleid voert
Zorgverzekeraars voeren een preferentiebeleid bij geneesmiddelen met werkzame stoffen die meerdere fabrikanten produceren. Daardoor krijgen patiënten in beginsel alleen het door hun zorgverzekeraar aangewezen merk vergoed. Wijzigingen per januari 2023 leiden tot meer afhankelijkheid van één fabrikant en tot wisselingen voor patiënten. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
30% meer verstrekkingen van PrEP via apotheken
Toename PrEP-verstrekkingen na daling door GGD-pilot en COVID-lockdown
Openbare apotheken verstrekten in 2022 bijna 12.000 keer een PrEP-pil aan zo’n 5000 unieke gebruikers. Het aantal uitgiftes was daarmee 30% hoger dan in 2021. Het aantal vervolguitgiftes steeg met 25% ten opzichte van een jaar eerder en het aantal eerste uitgiftes nam toe met 47%. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
6,2% meer gebruikers astma/COPD-medicatie
Salbutamol grootste stijger na coronajaren
Openbare apotheken verstrekten in 2022 aan 1,5 miljoen mensen een geneesmiddel voor astma of COPD, 6,2% meer dan in 2021. Deze stijging komt vooral voor rekening van het monopreparaat salbutamol met ruim 840.000 gebruikers, 60.000 meer dan in 2021. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Forse toename aantal gebruikers amoxicilline
Laxeermiddel macrogol telt opnieuw meeste gebruikers
Openbare apotheken verstrekten in 2022 aan ongeveer 1 miljoen mensen minstens één keer het antibioticum amoxicilline, een stijging van bijna 28%. Hiermee komt het op plek 5 in de top 10 gebruikers. Net als vorig jaar staat macrogol in combinatiepreparaten bovenaan. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Minder gebruikers van zelfbetaalde medicijnen
Aantal gebruikers profylactisch gebruikte malariamiddelen neemt wel toe
Sommige gebruikers van receptplichtige geneesmiddelen moeten hiervoor zelf betalen omdat deze middelen niet uit het basispakket worden vergoed. Het aantal gebruikers van zelfbetaalde middelen daalde in 2022 met bijna 2,5% ten opzichte van 2021. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Medicijngebruik per hoofd met 0,7% gestegen
Geneesmiddelgebruik per hoofd in 2022 hoogste van de afgelopen tien jaar.
Net als in 2020 en 2021 verstrekten openbare apotheken ook in 2022 meer geneesmiddelen per hoofd van de bevolking ten opzichte van een jaar eerder. Hoewel de groei minder sterk is dan in 2021, ligt het gebruik in 2022 op het hoogste punt in tien jaar. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Toename van ruim 50.000 gebruikers psychofarmaca
Benzo’s meeste gebruikers, ADHD en antidepressiva grootste stijgers
Openbare apotheken verstrekten in 2022 aan bijna 2,5 miljoen mensen een psychofarmacon, een toename van ruim 50.000 gebruikers ten opzichte van 2021 (+2,2%). De groei komt voor rekening van middelen bij ADHD en antidepressiva. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Ruim € 96 miljoen aan GVS-bijdragen in 2022
Drie ADHD-middelen hebben gezamenlijke bijbetaling van € 52 miljoen
Voor GVS-geneesmiddelen met een prijs boven de vergoedingslimiet werd in 2022 in totaal ruim € 96 miljoen aan eigen bijdragen betaald, € 16 miljoen meer dan in 2021. De maximeringsregeling, waarbij de bijbetaling maximaal € 250 per persoon per jaar mag bedragen, hielp 71.000 mensen. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Kosten diabetesmiddelen met ruim 19% gestegen
Toename gebruik nieuwe middelen na herziening NHG-Standaard stuwt kosten
Nederlandse openbare apotheken verstrekten in 2022 aan bijna 910.000 mensen diabetesmedicatie, bijna 40.000 meer dan in 2021 (+4,5%). De bijbehorende geneesmiddelkosten namen toe met bijna € 48 miljoen tot bijna € 300 miljoen, een stijging van ruim 19%. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Aantal apotheken daalt naar niveau van 2013
Totaal aantal verstrekte DDD’s steeg in tien jaar tijd met 13%
Nederland telde per 1 januari 2023 1975 openbare apotheken. Vorig jaar kwamen er tien nieuwe apotheken bij, terwijl er 31 sloten. Opvallend was de afname van het totaal aantal franchise-apotheken (-108) en de toename van het aantal zelfstandige apotheken (+82). Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Opmars antischurftmiddel onder jongvolwassenen
65% van de 18-26-jarigen gebruikt een geneesmiddel uit het basispakket.
Het aantal jongvolwassen geneesmiddelgebruikers in 2022 bedroeg 1,2 miljoen, net zoveel als voor corona. Hoewel er meer vrouwelijke gebruikers zijn, is het aantal mannelijke gebruikers sterker gegroeid. Vooral antischurftmiddelen telden meer jonge gebruikers. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
43.000 verstrekkingen IMM-Opiumwetmiddel
Meeste IMM-middelen vallen niet onder administratieplicht Opiumwet
Openbare apotheken verstrekten in 2022 ruim 1 miljoen keer een in manu medici (IMM)-middel. Hiervan betrof het 43.000-maal een product dat valt onder de administratieplicht van de Opiumwet. Apothekers kunnen de SFK machtigen om de IGJ inzage te geven in deze verstrekkingen. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Prijzen dalen 1,1% door herijking van prijzenwet
Prijsaanpassingen april leiden tot jaarlijkse besparing van € 42 miljoen.
De prijzen van receptplichtige geneesmiddelen in het basispakket daalden in april 2023 gemiddeld met 1,1% ten opzichte van de maand ervoor. Dit betekent op jaarbasis een besparing van € 42 miljoen. De herijking van de maximumprijzen heeft hierop de grootste invloed. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad
5,4% medicijngebruikers naar andere verzekeraar
Overstappercentage 0,8 procentpunt hoger dan vorig jaar
Rond de jaarwisseling 2022-2023 wisselde 5,4% van de geneesmiddelgebruikers van zorgverzekeraarsconcern. Dat is 0,8 procentpunt meer dan een jaar eerder, toen het overstappercentage onder medicijngebruikers uitkwam op 4,6%. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
3,4% medisch noodzakelijke afwijking preferentiebeleid
Apothekers wijken vaker af van het preferentiebeleid om logistieke redenen
Op veel geneesmiddelen voeren verzekeraars preferentiebeleid, waarbij de verzekeraar per werkzame stof bepaalt welke variant(en) wel en niet worden vergoed. De SFK onderzocht hoe vaak apothekers binnen het preferentiebeleid afwijken van het door de verzekeraar als preferent aangewezen geneesmiddel en waarom. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Gebruik antibiotica neemt toe met leeftijd
Na coronajaren weer meer gebruikers van antibiotica in 2022
Nederlandse apotheken verstrekten in 2022 aan 3,4 miljoen mensen een antibioticum; een toename van 16% ten opzichte van 2021. Ondanks de stijging is dit aantal nog altijd lager dan voor corona. Het gebruik van antibiotica verschilt per leeftijdscategorie. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Uitgavenstijging CVRM door meer gebruik dure middelen
Uitgaven in tien jaar tijd met ruim 50% gestegen, gebruik met bijna 10%
Openbare apotheken verstrekten in 2022 aan 4,2 miljoen mensen een geneesmiddel voor cardiovasculair risicomanagement. Afhankelijk van de specifieke CVRM-middelen die de patiënt gebruikt, lopen de gemiddelde kosten per gebruiker sterk uiteen. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Verklaring op reis vooral voor benzodiazepinen
Meeste gebruikers van middelen op de Opiumlijst zijn 51-80 jaar oud
Apotheken verstrekten in 2022 aan bijna 2 miljoen mensen een geneesmiddel waarbij een medicijnverklaring is vereist bij een reis naar het buitenland. Van deze middelen kennen de slaap- en kalmeringsmiddelen de meeste gebruikers. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
80% van verstrekkingen tegen 25% van geneesmiddelkosten
Generieke geneesmiddelen maken een kwart uit van totale geneesmiddelkosten
Van alle verstrekkingen van geneesmiddelen door Nederlandse openbaar apothekers was in 2022 80% een generiek geneesmiddel. Dit aandeel is gelijk aan dat van 2021 en 2020. Het bijbehorende aandeel in de totale geneesmiddelkosten is met 25% veel lager. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Middelen bij taaislijmziekte met stip in uitgaven top 10
Werkelijke prijzen dure geneesmiddelen lager door prijsarrangementen overheid
Na toelating tot het basispakket per 2022 schiet Kaftrio, een combinatiepreparaat tegen taaislijmziekte, met € 115 miljoen direct naar de derde plek in de uitgaven top 10. Twee antistollingsmiddelen, de DOAC’s apixaban en rivaroxaban, gaan nog steeds aan kop. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
FTO… dat doe je zo!
Ondersteuning SFK bij voorbereiding farmacotherapeutisch overleg
Tijdens een farmacotherapeutisch overleg (FTO) wisselen huisartsen en apothekers kennis uit en maken afspraken over het voorschrijven en verstrekken van geneesmiddelen. De SFK kan helpen bij het aanleveren van data over verstrekte geneesmiddelen en de gebruikers ervan. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Tariefinkomsten stijgen, maar minder dan inflatie
Gemiddelde apotheek ontving in 2022 ongeveer € 714.000 aan tariefinkomsten
De vergoeding die een gemiddelde apotheek ontvangt voor farmaceutische zorgactiviteiten is in 2022 met 4,4% toegenomen tot ongeveer € 714.000. Deze toename bleef achter bij de inflatie van 10% die het Centraal Bureau voor de Statistiek voor 2022 vaststelde. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Per leeftijdsfase ander geneesmiddelgebruik
Ouderen met 21% van de bevolking goed voor 54% van het geneesmiddelgebruik
Naarmate de leeftijd vordert, loopt het gebruik van geneesmiddelen op. Waar het aandeel in DDD’s van jongeren 4,8% is, is dit voor volwassenen tussen 21 en 64 jaar 40% en voor ouderen 54%. Ook variëren de gebruikte middelen grotendeels per leeftijdsgroep. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
40% minder uitgiftes van vitamine D op recept
Meer verstrekkingen van niet-receptplichtige vitamine D via apotheken
Vitamine D-middelen, inclusief combinaties, worden per 1 januari 2023 niet meer vergoed. Dat besluit nam de minister van VWS op advies van het Zorginstituut Nederland. Het aantal verstrekkingen van receptplichtige vitamine D door openbare apotheken nam hierna af met 40%. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
8,1% meer uitgegeven in openbare farmacie
Stijging in 2022 met € 380 miljoen fors hoger dan in de jaren ervoor
De uitgaven aan farmaceutische zorg binnen het basispakket via openbare apotheken stegen in 2022 met € 380 miljoen tot € 5,1 miljard. Daarmee stegen de uitgaven met 8,1% ten opzichte van 2021. De stijging is fors hoger dan in eerdere jaren. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
2,3% toename aantal aerosoldoseringen
Totaal aantal verstrekte standaarddagdoseringen inhalatiemedicatie neemt af
Openbaar apothekers verstrekten in 2022 2,3% meer standaarddagdoseringen van via dosisaerosolen toe te dienen inhalatiemedicatie dan in 2021. Een nadeel van de aerosol is dat deze een schadelijker effect heeft op het milieu dan droogpoederinhalatoren. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Afwijken preferentiebeleid vooral logistiek gedreven
Bijna vier keer zo vaak niet-preferent middel om logistieke dan medische reden
Verzekeraars en apothekers maken jaarlijks afspraken over de preferentie-compliance. Dat is de mate waarin apothekers het door verzekeraars preferent aangewezen geneesmiddel afleveren. Bij afwijking van het preferentiebeleid kunnen apothekers de reden daarvoor vastleggen. De afwijking om logistieke reden verdubbelde de afgelopen anderhalf jaar. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
3% meer palliatieve sedatie in thuissituatie
Stijgend aandeel palliatieve sedatie in sterftecijfers
Het aantal patiënten dat voor hun overlijden palliatieve sedatie in de thuissituatie krijgt, is in 2022 met 3% gestegen tot 44.000 patiënten. Hiermee wordt palliatieve sedatie toegepast bij 26% van de sterfgevallen in Nederland. De gemiddelde leeftijd lag rond de 78 jaar. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Aantal gebruikers van opioïden 5% gestegen
Vooral toename van aantal niet-chronische opioïdgebruikers
Binnen de miljoen opioïdgebruikers in Nederland verstrekten openbare apotheken in 2022 aan ruim 430.000 men- sen een sterkwerkend opioïd dat kort werkt. Van hen gebruikten rond de 90.000 het middel chronisch; een aantal dat al jaren stabiel is. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Kosten medicatie migraine verdubbeld
Kleine patiëntengroep met CGRP-remmers goed voor 41% van de kosten
Met de toelating van CGRP- remmers eind 2021 tot het basispakket zijn de kosten aan migrainemiddelen in 2022 fors gestegen tot bijna € 40 miljoen, tweemaal zoveel als daarvoor. Toch kregen nog geen 4000 van de 230.000 patiënten met migrainemiddelen een CGRP-remmer. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Kosten afslankmiddelen nemen in rap tempo toe
In geheel 2022 € 12 mln; in eerste halfjaar 2023 al bijna € 10,5 mln
Openbare apotheken verstrekten in het tweede kwartaal van 2023 aan bijna 14.000 mensen een middel voor afslanken, een toename van 78% ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder. Bijna vier op de tien personen ontvingen dit voor de eerste keer. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Gemiddelde prijsdaling oktober bedraagt 0,5%
Grootste besparingseffect door daling van lijstprijzen bij ivacaftor
De prijzen van receptplichtige pakketgeneesmiddelen daalden in oktober 2023 met gemiddeld 0,5% in vergelijking met de maand ervoor. Op jaarbasis levert dit een geschatte besparing op van € 17 miljloen. Het grootste deel hiervan – € 15 mln – komt van geneesmiddelen met een maximumprijs. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Vergoedingsvoorwaarden: risico piekte medio 2023
Gemiddeld 1500 verstrekkingen van voorwaardelijk vergoedbaar middel
De minister van VWS kan nadere voorwaarden stellen aan de vergoeding van geneesmiddelen om de doelmatige inzet ervan te bevorderen. Een gemiddelde openbare apotheek verstrekte in 2022 maandelijks ruim 1500 keer een geneesmiddel waarbij de vergoeding aan voorwaarden verbonden is. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Weer minder gebruiksters hormonale anticonceptie
Afname aantal gebruiksters bij anticonceptiepil sterker dan bij andere vormen
Het aantal vrouwen dat in 2022 via de openbare apotheek hormonale anticonceptie ontving, daalde met 5,0% ten opzichte van 2021 naar 1,3 miljoen. Deze daling werd grotendeels veroorzaakt door bestaande gebruiksters die stopten. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Gebruik fluorchinolonen lager dan pre-corona
Eén op vijf verstrekte antibiotica betreft tweede-keus- of reservemiddel
Naar verwachting zal het antibioticagebruik met 6,2 miljoen verstrekkingen in 2023 terug zijn op het oude niveau van voor corona. Hoewel het aandeel tweede-keus- en reserveantibiotica al die jaren stabiel is gebleven, blijft het aantal verstrekte fluorchinolonen onder pre-coronaniveau. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Van de totale gebruikerspopulatie is 5,1% jonger dan 25 jaar
Toename aantal gebruikers van antidepressivum 3,2%
Openbare apotheken verstrekken in 2023 naar verwachting aan 1,2 miljoen mensen een antidepressivum, van wie 10.000 gebruikers tussen de 8 en 18 jaar oud zijn. Hun gemiddeld gebruik is sinds 2018 met 29% toegenomen, vooral door een verschuiving naar sertraline. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Kosten voor tijdelijke toestemming € 9,3 mln
160.000 mensen geholpen met geneesmiddel met tijdelijke toestemming
Openbaar apothekers verstrekken in 2023 naar verwachting bijna 500.000 keer een geneesmiddel waarvoor de IGJ tijdelijk toestemming heeft gegeven. In de eerste tien maanden van 2023 werden 150 verschillende producten met zo’n toestemming verstrekt. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Leveringsprobleem kost bij laagste prijs extra geld
Van alle niet direct via alle groothandels leverbare middelen heeft 30% laagste prijs
Afspraken tussen apothekers en verzekeraars over het afrekenen tegen een laagste prijs kunnen door leveringsproblemen extra nadelig uitvallen. Bij sommige sterktes aprepitant-capsules is de laagste prijs van een middel dat wel beschikbaar is ruim drie keer zo hoog als het laagst-geprijsde middel. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
Tinidazol effectief bij infectie met parasiet Giardia lamblia
In het Informatorium Medicamentorum is de stoftekst van het antiprotozoïcum tinidazol opgenomen. Dit middel is de eerste keus voor de behandeling van gastro-enteritis veroorzaakt door de parasiet Giardia lamblia. Dit blijkt uit de herziene richtlijn Antimicrobiële therapie voor acute infectieuze diarree van de Stichting Werkgroep Antibiotica Beleid (SWAB).
3% van de bevolking gebruikt een GDV
Driekwart van de GDV-gebruikers in Nederland is 65 jaar of ouder
Nederlandse openbare apotheken verstrekken in 2023 naar verwachting aan 562.000 mensen geneesmiddelen via een GDV, ruim 3% van de bevolking. Ondanks een toenemende vergrijzing is dit percentage al jaren stabiel. De gemiddelde leeftijd van een GDV-gebruiker bedraagt 74 jaar. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.
400.000 mensen slikken dagelijks meer dan 10 pillen
Aantal pillen per dag bij 80-jarigen het hoogst met gemiddeld vijf stuks
Patiënten moeten dagelijks soms een groot aantal tabletten of capsules innemen. De SFK heeft geanalyseerd hoeveel pillen patiënten gemiddeld op een dag innamen in een maand. Bijna 400.000 mensen slikten meer dan tien stuks per dag. Aldus de SFK in het Pharmaceutisch Weekblad.